tag:blogger.com,1999:blog-757403074282363432024-03-08T13:07:30.967-08:00Διανθίσματα σκέψηςΑχιλ. Σ. Ξανθουλέαςhttp://www.blogger.com/profile/13799414561357505568noreply@blogger.comBlogger15125tag:blogger.com,1999:blog-75740307428236343.post-90065424625279895352012-05-13T02:13:00.000-07:002012-05-13T02:13:47.687-07:00ΕΝ ΟΙΔΑ Ο,ΤΙ ΟΥΔΕΝ ΟΙΔΑ
(Είπε πράγματι αυτή τη φράση ο Σωκράτης ;)
Γράφει ο Αχιλ. Σ. Ξανθουλέας.
Εμπεδωμένη εμφανίζεται να είναι η γνώμη πως η ως άνω φράση είναι ρήση του Σωκράτη. Η αρνητική θέση τού υπογράφοντος το παρόν άρθρο δεν στηρίζεται μόνον στην κοπιαστική έρευνα κειμένων τής Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ιδίως μαθητών τού Σωκράτη, αλλά και στην βαρύνουσα άποψη επιφανών λογίων, π.χ. του Έλληνος Καθηγητού Πολιτικής Δικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Κώστα Μπέη στην ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων «Αυτούσιο το χωρίο τούτο δεν υπάρχει στην ελληνική γραμματεία», και του Βρετανού Καθηγητού Αρχαίας Φιλοσοφίας στο University of Cambridge David Neil Sedley στο σύγγραμμα του «Lucretius and the Transformation of Greek Wisdom», σελ. 86 «”I Know that I Know nothing” is not attributed to Socrates by Plato, Xenophon or Aristotle». Η έρευνα στο διαδίκτυο διαπίστωσε την ύπαρξη και αρκετών άλλων, λιγότερο «επωνύμων», με την ίδια άποψη. Έχει υπάρξει -και υπάρχει- διαμάχη για το αν αυτή η φράση, αυτούσια, έχει λεχθεί από τον Σωκράτη.
Στην Πλατωνικά έργα, ειδικά στην «Απολογία του Σωκράτους», σαφέστατα καταφαίνεται το ειρωνικό, προκλητικό, και όχι πειστικό μετριοφροσύνης ύφος τού Σωκρατικού λόγου. Στην Απολογία δηλώνει πως γνωρίζει λίγα, ουδαμού όμως δηλώνει πως ουδέν γνωρίζει. Εξ’ άλλου κάτι τέτοιο θα ήταν αντιφατικό, έστω και ως αλληγορία. (Σημ. Η μετάφραση τών εκ του αρχαίου κειμένου αποσπασμάτων που ακολουθούν, υπό τού συντάξαντος το παρόν άρθρο εγένετο).
Απολογία: Παρ. 20d: «ἐγὼ γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, δι᾽ οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ διὰ σοφίαν τινὰ τοῦτο τὸ ὄνομα ἔσχηκα. ποίαν δὴ σοφίαν ταύτην; ἥπερ ἐστὶν ἴσως ἀνθρωπίνη σοφία· τῷ ὄντι γὰρ κινδυνεύω ταύτην εἶναι σοφός. οὗτοι δὲ τάχ᾽ ἄν, οὓς ἄρτι ἔλεγον, μείζω τινὰ ἢ κατ᾽ ἄνθρωπον σοφίαν σοφοὶ εἶεν, ἢ οὐκ ἔχω τί λέγω»· - «Διότι εγώ, ω άνδρες Αθηναίοι, γιά τίποτε άλλο παρά για την κάποια σοφία (μου) απέκτησα αυτό το όνομα. Ποία λοιπόν αυτή η σοφία; Αυτή που ίσως είναι ανθρώπινη σοφία∙ πράγματι νομίζω πως με αυτήν είμαι σοφός. Αυτοί τους οποίους πριν λίγο ανέφερα, ίσως είναι σοφοί με κάποια μεγαλύτερη από την ανθρώπινη σοφία, για την οποία δεν έχω κάτι να πω». Σε προηγούμενη παράγραφο ο Σωκράτης είχε αναφερθεί στους σοφιστές, οι οποίοι επί χρήμασιν επιδίδονταν στη διδασκαλία νέων διατεινόμενοι πως σοφούς αυτούς ποιούν. Παρ. 20e: «τῆς γὰρ ἐμῆς, εἰ δή τίς ἐστιν σοφία καὶ οἵα, μάρτυρα ὑμῖν παρέξομαι τὸν θεὸν τὸν ἐν Δελφοῖς. Χαιρεφῶντα γὰρ ἴστε που». – «Της δε δικής μου, εάν στ’ αλήθεια υπάρχει κάποια σοφία και όποια, μάρτυρα σε σας θα παρουσιάσω τον εν Δελφοίς θεόν. Διότι τον Χαιροφώντα γνωρίζετε κατά κάποιο τρόπον». Παρ. 21a: Αναφέρει στη συνέχεια πως ο Χαιροφών πήγε στο μαντείο των Δελφών και υπέβαλε το ακόλουθο ερώτημα, «εἴ τις ἐμοῦ εἴη σοφώτερος. ἀνεῖλεν οὖν ἡ Πυθία μηδένα σοφώτερον εἶναι». – «Εάν υπάρχει άνθρωπος σοφώτερος εμού, απάντησε λοιπόν η Πυθία ουδείς είναι σοφώτερος». Για να λύσει το μυστήριο με τα λεγόμενα τού θεού, που δεν μπορεί να ψεύδεται, ενώ ο Σωκράτης δεν θεωρεί πως είναι ούτε μέγας, ούτε μικρός σοφός, πλησίασε κάποιον θεωρούμενο σοφό, και από τη συζήτηση μαζί του αντελήφθη πως ο θεωρούμενος σοφός δεν είναι σοφός. Έτσι φεύγοντας μονολόγησε∙ Παρ. 21d: «πρὸς ἐμαυτὸν δ᾽ οὖν ἀπιὼν ἐλογιζόμην ὅτι τούτου μὲν τοῦ ἀνθρώπου ἐγὼ σοφώτερός εἰμι· κινδυνεύει μὲν γὰρ ἡμῶν οὐδέτερος οὐδὲν καλὸν κἀγαθὸν εἰδέναι, ἀλλ᾽ οὗτος μὲν οἴεταί τι εἰδέναι οὐκ εἰδώς, ἐγὼ δέ, ὥσπερ οὖν οὐκ οἶδα, οὐδὲ οἴομαι· ἔοικα γοῦν τούτου γε σμικρῷ τινι αὐτῷ τούτῳ σοφώτερος εἶναι, ὅτι ἃ μὴ οἶδα οὐδὲ οἴομαι εἰδέναι». – «Φεύγοντας λοιπόν συλλογιζόμουν ότι είμαι σοφώτερος αυτού του ανθρώπου∙ διότι φοβάμαι πως κανείς μας από τους δύο κανένα ‘’καλόν καγαθόν’’ γνωρίζει, όμως αυτός μεν νομίζει πως γνωρίζει κάτι χωρίς να το γνωρίζει, εγώ δε, καθώς δεν το γνωρίζω, ούτε νομίζω∙ μου φαίνεται λοιπόν εξ΄αυτού βεβαίως κατά τι λίγο από αυτόν σοφώτερος είμαι, καθόσον αυτά που δεν γνωρίζω ούτε φρονώ πως γνωρίζω». Λέγει ακόμη ο Σωκράτης πως επανέλαβε το πείραμα με πολλούς άλλους τών θεωρουμένων σοφών από διάφορους κλάδους, ποιητές, τραγωδούς, πολιτικούς κλπ, με τα ίδια αποτελέσματα. Παρ. 29b: «καίτοι πῶς οὐκ ἀμαθία ἐστὶν αὕτη ἡ ἐπονείδιστος, ἡ τοῦ οἴεσθαι εἰδέναι ἃ οὐκ οἶδεν; ἐγὼ δ᾽, ὦ ἄνδρες, τούτῳ καὶ ἐνταῦθα ἴσως διαφέρω τῶν πολλῶν ἀνθρώπων, καὶ εἰ δή τῳ σοφώτερός του φαίην εἶναι, τούτῳ ἄν, …» - «Και βέβαια πως δεν είναι αμάθεια αυτή η επαίσχυντη, η (πράξη) τού να φρονείς πως γνωρίζεις αυτά που δεν γνωρίζεις; Εγώ δε, ώ άνδρες, κατά τούτο και εδώ ίσως διαφέρω των πολλών ανθρώπων, και εάν λοιπόν λέγω πως είμαι σοφώτερος κάποιου, κατά τούτο θα μπορούσε…».
Και σε άλλα σημεία, και όχι μόνο στην Απολογία, υπάρχουν παρεμφερείς φράσεις. Δεν υπάρχει όμως κάποια με αφοριστικό μηδενισμό. Κείμενα ύστερων αιώνων αναγράφουν φράσεις αποδιδόμενες στο Σωκράτη (μάλλον παραφράσεις κατά το σύνηθες από ενίους τινές «misters Know All - ελληνιστί ξερόλες» «ο ποιητής ήθελε να πει….», οι οποίες δημιουργούν σύγχυση.
►Ο Ολυμπιόδωρος (6ος μ.Χ.), νεοπλατωνικός φιλόσοφος τής Σχολής Αλεξάνδρειας, σε σχόλιο του για το έργο «Αλκιβιάδης» του Πλάτωνα διατείνεται πως ανήκει στο Σωκράτη η φράση «εγώ μεν γαρ ουδέν οίδα πλήν έν μόνον, το διδόναι λόγους και λαμβάνειν, τουτέστι την διαλεκτικήν, όπερ το όλον εστίν» – «Εγώ μεν ουδέν γνωρίζω εκτός από ένα μόνο, το να δίδω λόγον και να λαμβάνω (λόγον), δηλαδή την ανταλλαγήν απόψεων, που είναι το άπαν». {Σημ. Το έργο του Ολυμπιόδωρου δεν διεσώθη, σώζονται όμως τα σχόλια του σε δύο έργα του Αριστοτέλη και σε τρία του Πλάτωνα, καθώς και σύνοψη τού έργου του γραμμένη από τον Πατριάρχη Φώτιο (9ος αι). Σημαντικές πληροφορίες δίδει ο καθηγητής φιλοσοφίας του Princeton University Christian Wildberg με την εργασία του "Philosophy in the Age of Justinian» στο συλλογικό έργο "The Age of Justinian, Cambridge: University Press»}.
►Στο έργο «Προτρεπτικός» τού εκ Συρίας νεοπλατωνικού φιλοσόφου Ιαμβλίχου (3ος αι. μ.Χ.) εντοπίσθηκαν από το Γερμανό καθηγητή Fr. Blass τον 19ο αι. τμήματα αλλότρια προερχόμενα από άγνωστο συγγραφέα τού 5ου~4ου αι. π.Χ., δι’ ό και απεκλήθη «Ανώνυμος Ιαμβλίχου». Στα τμήματα αυτά υπάρχουν οι φράσεις: ♦ «αυτός (ο Σωκράτης), φασίν, λέγει εν διαλόγω αυτού ότι “ουδέν οίδα ούτε διδάσκω τι, αλλά διαπορώ μόνον”» – «Αυτός, λέγουν, λέγει στο διάλογο του (όταν συζητά) πως “ουδέν γνωρίζω ούτε διδάσκω κάτι, αλλά μόνον απορίες έχω”». ♦ «ειρηκώς “ουδέν οίδα” προσέθηκεν ότι “πλήν ολίγου τινός και τούτο του λαμβάνειν λόγον και διδόναι” αντί του “διαλέγεσθαι”» – «Αφού είπε “ουδέν γνωρίζω” προσέθεσε ότι “εκτός από κάτι λίγο, και αυτό (είναι) το να λαμβάνω και να δίδω λόγον, αντί να “συνδιαλέγομαι”».
►Ο Διογένης Λαέρτιος (3ος αι. μ.Χ.), φιλόσοφος εκ Κιλικίας (Μικρά Ασία), στο ογκώδες έργο του «Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων», στο κεφάλαιο για τον Σωκράτη γράφει «ἔλεγε δὲ…. ∙ καὶ εἰδέναι μὲν μηδὲν πλὴν αὐτὸ τοῦτο» – Έλεγε δε …. ∙ και ότι ουδέν γνωρίζει εκτός από αυτό ακριβώς (ότι γνωρίζει ουδέν)».
►Ο Κικέρων (Marcus Tullius Cicero, 1ος αι. π.Χ.), ρωμαίος ρήτορας-πολιτικός, στο έργο του «Academica priora» με αναφορά στην Ακαδημεία Πλάτωνος (υπάρχει και Academica posteriora, δηλ. επόμενη, ενώ priora είναι προηγούμενη) αποδίδει στον εξ Αιολίας (Μικρά Ασία) φιλόσοφο Αρκεσίλαο (3ος αι. π.Χ.) τη ρήση «Itaque Arcesilaos negabat esse quicquam quod sciri posset, ne illud quidem ipsum quod Socrates sibi reliquisset, ut nihil scire se sciret» - «Γι’ αυτό ο Αρκεσίλαος αρνείται να παρέξει οτιδήποτε επ΄αυτού μπορεί να γνωρίζει, ούτε εκείνο τουλάχιστον που ο ίδιος σχετικά (γνωρίζει) ότι ο Σωκράτης ο ίδιος παρέσχε, όπως (το) ουδέν γνωρίζει αυτό γνωρίζει». Από το έργο τού Αρκεσίλαου διασώζεται ένα πολύ μικρό απόσπασμα, στο οποίο δεν υπάρχει τέτοια φράση. Η φιλοσοφική του σκέψη είναι γνωστή από τις αναφορές σε αυτόν στα έργα των Διογένη Λαέρτιου, Κικέρωνα και Σέξτου Εμπειρικού (2οςαι. μ.Χ., Αλεξάνδρεια, Αθήνα, Ρώμη, η φιλοσοφία του εδράζεται στην αρχαία ελληνική κυρίως, την οποία και αναφέρει με εκτενή αφήγηση).
P.S.: Σωκράτης Σωφρονίσκου και Φαιναρέτης, αθηναίος. Από την πόλη του ελάχιστα απομακρύνθηκε (όπως όταν στρατεύθηκε και πολέμησε, επιδεικνύοντας εκπληκτική αντοχή στις κακουχίες, όπως μαρτυρεί ο Αλκιβιάδης στο «Πλάτωνος Συμπόσιο»). Γεννήθηκε το 469 π.Χ. στο δήμο Αλωπεκής (σήμερα Δάφνης). Ο εκ Τύρου αραβικής καταγωγής νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πορφύριος, (3ος αι. μ.Χ.), πληροφορεί πως για σημαντικό διάστημα ο Σωκράτης άσκησε το επάγγελμα τού πατέρα του, λιθοξόος-γλύπτης, ίσως μάλιστα ήταν δικό του το γλυπτό Τρεις Χάριτες, που επί τον 2ο αι. μ.Χ. σωζόταν (Παυσανίας). Έφηβος γνώρισε τον φιλόσοφο Αρχέλαο και ανακάλυψε τη φύση του. Ελκόμενος λοιπόν από τον μεγάλο έρωτά του, εκείνον τού «λαμβάνειν λόγον και διδόναι», εγκατέλειψε την πεζότητα τής λιθοξοϊκής τέχνης «χάριν της παιδείας» κατά έκφραση του σοφιστή Λουκιανού (2ος αι. μ.Χ.) εκ Σαμοσάτων Συρίας (σήμερα Κουρδιστάν), αφήνοντας μόνη την σύζυγό του Ξανθίππη να φροντίζει για τον βιοπορισμό τής οικογενείας (είχαν τρία τέκνα) επιμελούμενη τού εργαστηρίου με τους δύο τρεις υπαλλήλους. Ο πλούσιος φίλος του Κρίτων σίγουρα τον βοηθούσε οικονομικά. Ποτέ δεν έλαβε αμοιβή, όπως έπρατταν οι σοφιστές. Σύχναζε στην Αγορά, στα γυμναστήρια, στα λουτρά, σε συμπόσια που μετέτρεπε σε Συμπόσια. Ξυπόλυτος, με τη φουσκωτή κοιλιά του, το γερμένο ώμο, τη μύτη σαν σαμάρι, το φαλακρό κρανίο, και τα γουρλωτά μάτια, δεν πρέπει να ήταν ιδιαίτερα ελκυστικός. Δεν είχε «κάλος». Όμως ήταν αγαπητός, ιδίως στους νέους, οι οποίοι, κατά κανόνα, τον συναναστρέφονταν κρυφά από τους γονείς τους. Πλην της βασικής σχολικής παιδείας, μάλλον δεν είχε λάβει άλλη, αυτοδίδακτος πρέπει να ήταν. Ίσως να έλεγε αλήθεια όταν έλεγε πως ρωτάει για να μάθει. Είχε όμως, όπως φαίνεται, γρανιτένιο ορθολογισμό, και κυρίως μία σύμφυτη με την ύπαρξή του ενόραση, «το δαιμόνιο», που τον απέτρεπε από τα να κάμει κάτι, αλλά δεν τον προέτρεπε ποτέ να κάμει κάτι. Είχε το χάρισμα τής σοφίας, που δεν προϋποθέτει καθόλου την ύπαρξη σχολείων και πτυχίων. Προσωπικότητα ενάρετη, καταυγάζουσα τιμιότητα, φιλοπατρία και αλτρουισμό, ειρωνική δε και προκλητική (αλογόμυγα, όπως έλεγε), όχι «πειστικώ τω τρόπω» σεμνή, εξόχως δε θαρραλέα. Το έτος 406 όντας έφορος Πρυτάνεων -ήταν η σειρά της φυλής του (Λεοντίς;)- αρνήθηκε να συναινέσει σε μία παράνομη πρόταση επί του τρόπου διεξαγωγής τής δίκης των δέκα στρατηγών τής ναυμαχίας των Αργινουσών (νήσων κοντά στη Λέσβο), και το έτος 404 δεν υπάκουσε στη διαταγή τών Τριάκοντα Τυράννων να συλλάβει ένα αθώο πολίτη, τον Λέοντα τον Σαλαμίνιο. {Μετά την ήττα της Αθήνας από την Σπάρτη στον Πελοποννησιακό, 431-404, ο νικητής σπαρτιάτης στρατηγός Λύσανδρος επέβαλε ολιγαρχικό καθεστώς τριάντα αθηναίων φίλα προσκείμενων στη Σπάρτη, το οποίο όμως ανετράπη σε διάστημα μικρότερο του έτους από εξορίστους υπό το δημοκρατικό στρατηγό Θρασύβουλο. Η σπαρτιατική φρουρά απεχώρησε, η δημοκρατία επανήλθε προοδευτικά}. Θάρρος ιδιαίτερο επέδειξε και στις μάχες. Λάτρης τού Έρωτα (δευτερευόντως του σεξ). Κατηγορήθηκε από τους Άνυτο (πολιτικό), Μέλυτο (ποιητή) και Λύκωνα (ρήτορα) για ασέβεια στους θεούς και διαφθορά νέων, «Αδικεί Σωκράτης ους μεν η πόλις νομίζει θεούς ου νομίζων, έτερα δε καινά δαιμόνια εισηγούμενος∙ αδικεί δε και τους νέους διαφθείρων∙ τίμημα θάνατος». Η απάρνηση ζωής διωκόμενου και ατιμασμένου εάν δραπέτευε από τη φυλακή (σύμφωνα με το σχέδιο του Κρίτωνα), και η εμμονή του στο σεβασμό ακόμη και τών άδικων νόμων, συνιστά τον ύψιστο έπαινο, έναν ύμνο, στο «αξίωμα» τού Πολίτη. Το 399 π.Χ. ήπιε το φυτικό δηλητήριο κώνειο. Στον «Κρίτωνα» ο Πλάτων μάς χαρίζει το Σωκρατικό «Μητρός τε και πατρός …….».
Πηγές: «Πάπυρος-Larousse-Britannica“, «Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια», «Πλάτωνος Απολογία Σωκράτους», Διαδίκτυο (ευχαριστώ τον θεό που το πρόλαβα, παρά τα πολλά σκουπίδια που ανάμεσα στους μαργαρίτας μεταφέρει).Αχιλ. Σ. Ξανθουλέαςhttp://www.blogger.com/profile/13799414561357505568noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-75740307428236343.post-18632454927917909732012-05-10T12:45:00.000-07:002012-05-10T12:45:40.665-07:00ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ
Γράφει ο Αχιλ. Σ. Ξανθουλέας
Η ιστόρηση ενέχει στοιχεία ιστορικότητας με τη γνήσια έννοια, παρεισφρέει όμως και λαϊκή παράδοση ζυμωμένη με αναπόφευκτη μυθοπλασία. Ο ιστορών οφείλει να παρέξει τα κατά το δυνατόν επαρκή στοιχεία, εν ελλείψει δε ή ανεπαρκεία, οι προσπάθειες ανίχνευσης τής ιστορικής αλήθειας θεμιτές και ευκταίες, αρκεί να μην εμφανίζουν χαρακτήρα αναντίρρητου υψιπετούς θεσφάτου, συνοδευόμενου από ανοίκειους χαρακτηρισμούς για τους τολμούντας άποψη διάφορον. Ο αναγνώστης δεν πρέπει να θεωρείται ως μικρότερης ευφυΐας από τον ιστορούντα, δικαιούται να εξαγάγει τα ιδικά του συμπεράσματα και να δώσει τις ιδικές του ερμηνείες. Οι ερευνητές ιστοριοδίφες εικάζουν, ερμηνεύουν, ενίοτε ερίζουν διεκδικούντες τήν αξιοπιστία τής μαρτυρίας των περί του ετύμου τού ονόματος «Μάνη». Εμφιλοχωρεί κάποιος εθνικιστικός σωβινισμός και ίσως κάποιος φόβος φυλετικής αποξένωσης από τους πάλαι ποτέ οικήτορες, ιδίως τους Δωριείς, τούς, μετά την κατάρρευση της Σπάρτης, επήλυδες στην περιοχή. Στο διαδίκτυο διαπιστώνεται μία κάποια αβασάνιστη αντιγραφική συνήθεια ήσσονος προσπάθειας, συχνά κατά λέξη, ο ένας από τον άλλον, ενίοτε λανθασμένα.
Ιστορικό στοιχείο γνωστό, τουλάχιστον μέχρι τούδε, σχετικό με την προέλευση και την πρώτη χρήση τής λέξης «μαΐνη», το μετασχηματισμό της σε «μάνη» ή ενδεχομένως το αντίστροφο, και στη συνέχεια επικράτησής της ως ονομασίας τής όλης περιοχής, δεν υπάρχει. Απόψεις πολλές.
Οι αναντίρρητες ιστορικές πηγές είναι δύο.
α.Ο Λέων ΣΤ’ «Σοφός»(*1), αυτοκράτορας (886–912) τής Ρωμαίων Πολιτείας(*2), στο κείμενό του «Τά εν Πολέμοις Τακτικά» (βρίσκεται στο Πατριαρχικό Αρχείο) αναφέρει τους επισκόπους τού «Θέματος Πελοποννήσου», μεταξύ των δε και ο Επίσκοπος Μαΐνης (Δαμαλά, Άργους, Μονεμβασίας, Κεφαλληνίας, Ζακύνθου, Ζήμαινας, Μαΐνης).
(*1).Ο Λέων είχε εξαίρετη μόρφωση και συνέγραψε σημαντικά έργα, προς τούτο, εν ζωή ευρισκόμενος, τιμήθηκε με το προσωνύμιο «Σοφός».
(*2).Το ανατολικό τμήμα τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του, ουδέποτε χρησιμοποίησε τη λέξη Βυζάντιο στον τίτλο τού ονόματος του. Η επίσημη ονομασία, κυρίως μετά την ανεξάρτητη πορεία του, ήταν «Ρωμαίων Κράτος» ή «Ρωμαίων Πολιτεία». Η πρωτεύουσα, χτισμένη στα ερείπια τής ιδρυθείσας από τον Βύζαντα Μεγαρικής αποικίας, κατά μαρτυρία τού ιστορικού Σωκράτη (αρχές 5ου αι.) έλαβε από τον Μ.Κωνσταντίνο δια νόμου το όνομα «Altêra Roma». Η λέξη Altêra σημαίνει «άλλη», αλλά και «δεύτερη». Ελληνικά απεκαλείτο «Νέα Ρώμη» και οι κάτοικοί αυτοαποκαλούνταν «Ρωμαίοι», από όπου, λόγω της ελληνικής γλώσσας, τα σημερινά "Ρωμιός", "Ρωμιοσύνη". Ο ιστορικός Προκόπιος (6ος αι.) αναφέρει την Πόλη και ως «Βυζάντιο», τους δε κατοίκους της «Βυζάντιους», π.χ. στα Βανδαλικά 3.6, “Βασιλίσκος δε αφικόμενος ες Βυζάντιον ικέτης εκάθητο ες το ιερόν του Μεγίστου Χριστού του Θεού (Σοφίας καλούσιν οι Βυζάντιοι τον νεών, …”. Ο όρος “Βυζαντινή Αυτοκρατορία” εμφανίσθηκε για πρώτη φορά το 1557 στο σύγγραμμα “Κορμός Βυζαντινών Ιστοριών” τού Βαυαρού φιλόλογου Ιερώνυμου Γούλφ, και καθιερώθηκε μετά τη δημοσίευση δύο ακόμη συγγραμμάτων, “Περί Βυζαντινών ιστοριών” τού γάλλου ιησουίτη Φιλίπ Λαμπέ το 1648, “Βυζαντινή Ιστορία” τού γάλλου φιλόλογου Τσαρλς σερ Ντουκάντζ το 1680. Ο τίτλος τού προκαθήμενου τής ορθοδοξίας είναι «Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης».
β.Ο επόμενος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ζ’ ο Πορφυρογέννητος(*1), γιός τού Λέοντος «Σοφού», στη διαβόητη περικοπή(*2) τού κειμένου του «Πρός τόν ίδιον υιόν Ρωμανόν τόν Θεοστεφή καί Πορφυρογέννητον βασιλέα» αναφέρεται σε Κάστρο Μαΐνης. Στην Ίδια περικοπή υπάρχει η φράση «Διάκειται δε ο τοιούτος τόπος είς άκραν του Μαλέα, ήγουν εκείθεν του Εζερού προς την παραθαλασσίαν». Ο Εζερός ταυτίζεται με το Έλος, στο μοιχό του Λακωνικού. Η διατύπωση προκαλεί σύγχυση. Αν ως «άκρα του Μαλέα» θεωρεί πράγματι το ακροτελεύτιο τμήμα τής χερσονήσου τής Επιδαύρου Λιμηράς, τότε το «εκείθεν του Εζερού» οδεύει προς Ελαφόνησο, και μάλλον πρόκειται γιά λανθασμένη πληροφόρηση. Αν όμως η περιγραφή ανταποκρίνεται στην εικόνα την οποία αντικρίζει ένας επιβάτης πλοίου εισερχόμενου στο Λακωνικό παραπλέοντας τον Μαλέα από το Αιγαίο, (από Κωνσταντινούπολη), τότε η «άκρα του Μαλέα» για τον επιβάτη, το άλλο άκρο της χερσονήσου, είναι ο Εζερός, το δε «ήγουν εκείθεν» δείχνει προς Ταίναρο. Η διατύπωση δεν αποκλείει να εκληφθεί ως Κάστρο Μαΐνης η όλη έκταση πέραν τού Εζερού ή ένας σημειακός τόπος, κάποιο οχυρό. {Αξίζει, παρεμπιπτόντως, να σημειωθεί η φράση τού εκ Πόντου ιστορικού και γεωγράφου Στράβωνα, τέλη 1ου αι. π.Χ. έως αρχές 1ου αι. μ.Χ., στο σύγγραμμά του “Γεωγραφικά”, «Μαλέαν δε κάμψας επιλάθου των οίκαδε», δηλαδή “Παρακάμπτοντας τον Μαλέα λησμόνησε την επιστροφή στο σπίτι”}. Μετά τον Πορφυρογέννητο το όνομα εμφανίζεται σε διάφορα κείμενα ελληνικά και ξένα με μικροπαραλλαγές (μάινα, maina, mayna, maine), όμως σε γενικές γραμμές είχε μορφοποιηθεί ένα είδος ονόματος, μέχρι τη σταθεροποίησή του σε «Μάνη» την περίοδο τής τουρκοκρατίας. Την άποψη πως το όνομα Μαΐνη προϋπήρχε και του Λέοντος Σοφού εκφράζουν οι Κονιδάρης Γερ., θεολόγος, “Η Παλαιοτέρα μνεία της Μαΐνης και της επισκοπής αυτής” 1961, - Μέξης Δήμ., νομικός, βορειοηπειρωτικής καταγωγής, “Η Μάνη και οι Μανιάτες” 1977 - Φουρίκης Πετρ., φιλόλογος, αρβανίτης εκ Σαλαμίνος, “Παρατηρήσεις εις τα τοπωνυμικά των Χρονικών Μορέως”, Περιοδ. Αθηνά 1928.
(*1).Ο Πορφυρογέννητος (905-959) γεννήθηκε νόθος, ο πατέρας του Λέων είχε ήδη τρία διαζύγια, ο Πατριάρχης Νικόλαος Μυστικός δεν επέτρεπε τέταρτο γάμο, ο Λέων επέβαλε να γεννηθεί ο γιός του στην πορφυρή αίθουσα τών νομίμων διαδόχων, παντρεύτηκε στη συνέχεια την παλλακίδα του Ζωή Καρβονοψίνα (καρβουνομάτα, μαυρομάτα), ο Πατριάρχης δεν τον ευλόγησε, και ο Λέων τον αντικατέστησε με τον Ευθύμιο, που έδειξε κατανόηση. Ως αυτοκράτορας ο Κωνσταντίνος Ζ’ έμεινε γνωστός περισσότερο από τις επιδόσεις του στα γράμματα, παρά στα του πολέμου.
(*2).«Ιστέον ότι οι του κάστρου Μαΐνης ουκ εισίν από της γενεάς των προρρηθέντων Σκλάβων, αλλ’ εκ των παλαιοτέρων Ρωμαίων, οι και μέχρι τον νυν παρά των εντοπίων Έλληνες προσαγορεύονται δια το εν τοις προπαλαιοίς χρόνοις ειδωλολάτρας είναι και προσκυνητάς των ειδώλων κατά τους παλαιούς Έλληνας, οίτινες επί της βασιλείας του αοιδίμου Βασιλείου*βαπτισθέντες χριστιανοί γεγόνασιν. Ο δε τόπος εν ω οικούσιν εστίν άνυδρος και απρόσοδος, ελαιοφόοος δε, όθεν και την παραμυθίαν έχουσι. Διάκειται δε ο τοιούτος τόπος είς άκραν του Μαλέα, ήγουν εκείθεν του την παραθαλασσίαν». *Είναι ο Βασίλειος Α΄ ο Μακεδών, αυτοκράτορας το διάστημα 867 έως 886, ιδρυτής τής Μακεδονικής Δυναστείας, πατέρας του Λέοντος «Σοφού».
1.Manus: Η λέξη είναι λατινική και σημαίνει χέρι, από τον καρπό και κάτω, όπως και η ιταλική mano. Ο Αθ. Πετρίδης (υπηρέτησε ως δάσκαλος στην Αρεόπολη τα τέλη τού 19ου αι.) στο βιβλίο του «Περί του ονόματος της Μάνης» διατυπώνει την άποψη πως η λέξη Μάνη προέρχεται από τη λέξη manus, όπως το κάστρο από το castrum (οχυρό, ιταλικά fortezza), ο κάμπος από το campus (πεδίον), το μανίκι από το mânica (χειρίδα μακριά), κ.ά., οι δε Βυζαντινοί την μετέτρεψαν σε μαΐνη με εισχώρηση τού «ι». Την ύπαρξη τού γλωσσικού ιδιωματισμού, όπως κλάμα - κλάιμα, χαμός - χαϊμός, υποστηρίζουν και οι Γεωργακάς Δημ., γλωσσολόγος, πέθ. το 1980, “Περί του ετύμου του ονόματος της Μάνης”, - Κουτσιλιέρης Αν. “Ιστορία της Μάνης” 1996. Γράφει λοιπόν ο Πετρίδης πως ο Πορφυρογέννητος αποκαλεί «Πενταδάκτυλο»(*1) τον Ταΰγετο(*2), διότι από την υψηλότερη κορυφή οι προς την Λακωνικήν διακλαδισμοί εμφανίζουν σχήμα χειρός με τεταμένους τους πέντε δακτύλους «έως πολλού διαστήματος»· πως οι ναυτικοί εκλάμβαναν ως βραχίονα τής χειρός αυτής, και ονόμαζαν «Βραχίονα τής Μαΐνης», το μεταξύ των δύο κόλπων, Μεσσηνιακού και Λακωνικού, τμήμα τού Ταϋγέτου, το οποίο εισχωρεί κατά πολύ στη θάλασσα και σχηματίζει το ακρωτήριο Ταίναρο, οι δε ναυτικοί των δυτικών εθνών, ιδίως Βενετοί, το μετέφρασαν στη γλώσσα τους ως «Brazzo dε Maina»· πως ο ίδιος θεωρεί ότι το περί το ακρωτήριο τμήμα έχει «ομοιότητα χειρός μετά κεκλεισμένων των δακτύλων, εξ’ ών τρεις τεταμένους μόνον, και ούτως ειπείν ανοικτούς κέκτηται προς το πέλαγος». Αυτά γράφει ο Πετρίδης. Ενδεχόμενη χρήση και αφομοίωση λατινικών λέξεων θα πρέπει να έγινε μετά τον 2ο αι. π.Χ., την εποχή τής ρωμαϊκής κυριαρχίας. Στη φράση Brazzo dε Maina η ορθογραφία τής πρώτης λέξης είναι λανθασμένη, στα λατινικά είναι brachium, στα ιταλικά braccio. Η λέξη «χέρι» δεν μεταφράζεται σε «maina». Πιθανότερο να μεταφράσθηκε ο «βραχίονας», η δε ήδη υπάρχουσα λέξη «μαΐνη», ενδεχομένως από την λέξη «manus», να ενσωματώθηκε προσαρμοσμένη σε maina. Στο Google Earth, το τελευταίο τμήμα τής Ταινάριας χερσονήσου, νοτίως μίας νοητής γραμμής «Μέζαπος- Κότρωνας», φαίνεται προσομοιάζον με δεξιό χέρι που έχει ανοικτό το δείκτη (φάρος) και κλειστά τα άλλα τέσσερα δάκτυλα. Παρομοίως, το μικρό ακρωτήριο Τηγάνι, σε μικρότερη κλίμακα, προσομοιάζει και αυτό με βραχίονα, αριστερό τώρα, τού οποίου το χέρι είναι εξ’ ολοκλήρου κλειστό σε γροθιά, όμως αν αναστραφεί η εικόνα, διακρίνεται (χωρίς μεγαλύτερη φαντασία εκείνης για το Ταίναρο) το σχήμα αριστερού «ποδός - κνήμης - μηρού», με χονδρό άρβυλο και στενή περισκελίδα. Ίσως σε αυτό να αναφέρονταν οι ναυτικοί, ίσως αυτό να αποκαλούσαν Brachium de Manus (βραχίονας χεριού) οι Ρωμαίοι. Η χρήση πάντως τέτοιας φράσης προκύπτει από διάφορα αρχεία, όπως αναφέρουν, εκτός τού Πετρίδη, και οι Κων. Σάθας, ιστορικός, “Ελληνικά ανέκδοτα” 1867 και “Τουρκοκρατούμενη Ελλάς” 1869 - Μέξης Δήμ. “Η Μάνη και οι Μανιάτες” 1977.
(*1).«… και επειδή όρος εστίν εκείσε μέγα και υψηλότατον, καλούμενον Πενταδάκτυλος, και εισέρχεται ώσπερ τράχηλος εις την θάλασσαν έως πολλού διαστήματος».
(*2).Η πρώτη γνωστή αναφορά περί ονόματος τού βουνού ανήκει στον Όμηρο, «Τηύγετον περιμήκετον», αλλά και «Ερύμανθον».
Διαδεδομένη είναι η άποψη (πλήθος αναρτήσεων στο διαδίκτυο) που θέλει το στρατηγό Βελισάριο, επί αυτοκράτορος Ιουστινιανού, να έχει ορθώσει το 534 ένα κάστρο στο ακρωτήριο Τηγάνι πάνω σε ρωμαϊκά ερείπια και να το έχει ονομάσει ως «Μαΐνης», καθώς επίσης να έχει ιδρύσει και επισκοπή με το ίδιο όνομα. Ο Προκόπιος Καισαρεύς, ιστοριογράφος τών εκστρατειών τού Βελισάριου, συνόδευσε το στρατηγό σε όλες του τις εκστρατείες και τις ιστόρησε στο σύγγραμμά του «Υπέρ των πολέμων λόγοι». Στο κεφ. 13 του 3ου βιβλίου, όπου αφηγείται τους πολέμους εναντίον των Βανδίλων (έτσι τους αποκαλεί), αναφέρει (σε ελεύθερη, αλλά ακριβόλογη απόδοση), τα ακόλουθα(*1): Αποπλεύσαντες από Άβυδο(*2), όπου είχαν ελλιμενισθεί, αναγκάσθηκαν λόγω «σκληρών» ανέμων να προστατευθούν στο Σίγειο(*3), από εκεί, εκμεταλλευόμενοι τον ήρεμο άνεμο, με άνεση ήλθαν στον Μαλέα, όπου η νηνεμία τους ευνοούσε. Λόγω τού μεγάλου στόλου και των υπερμεγεθών πλοίων, όταν ήλθε νύκτα η στενότητα χώρου προκάλεσε γενική αναταραχή και επέφερε έσχατο κίνδυνο. Εδώ έδειξαν ικανότητα και οι πηδαλιούχοι και οι ναύτες, που μέ δυνατές κραυγές και μέσα σε μεγάλη αναστάτωση, χρησιμοποιώντας τα κοντάρια για ώθηση, με εμπειρία κράτησαν αποστάσεις μεταξύ των πλοίων, έτσι που αν ένας άνεμος φυσούσε είτε πρυμναίος είτε αντίθετος, νομίζω πως μόλις μετά βίας θα έσωζαν αυτούς τους ίδιους και τα πλοία. Τώρα δε αφού έτσι όπως ελέχθη διέφυγαν τον κίνδυνο, πλησίασαν το Ταίναρο, στην αποκαλούμενη σήμερα Καινούπολη (έτσι την ονομάζει). Ύστερα, αναχωρήσαντες από εδώ αποβιβάσθηκαν στη Μεθώνη, εβρήκαν δε αμφότερους τούς πριν από λίγο εκεί αφιχθέντες Βαλεριανόν και Μαρτίνον. {Σημ. Για να υποδεχθούν τη στρατιά τού Βελισάριου στα χωριά τής Πελοποννήσου ο Ιουστινιανός είχε αποστείλει ως προπομπούς τους στρατηγούς Βαλεριανό και Μαρτίνο. Το γράφει ο Προκόπιος σε άλλο σημείο}. Και επειδή δεν έπνεαν ευνοϊκοί γι’ αυτούς άνεμοι, ο Βελισάριος ελλιμένισε τα πλοία εδώ, το δε στράτευμα αποβίβασε ολόκληρο, και αφού αποβιβάσθηκαν, τους μεν αξιωματικούς παρέταξε, τους δε στρατιώτες έθεσε σε τάξη.- Στη συνέχεια ο Προκόπιος κάμνει μία εκτενή ανάλυση σχετική με τα σάπια ψωμιά λόγω δολιοφθοράς εκ μέρους τού αυλικού έπαρχου Ιωάννη Καππαδόκη στην Πόλη, εξ’ αιτίας τής οποίας πέθαναν πολλοί, περισσότεροι από πεντακόσιοι. Προμηθεύτηκαν τροφή από επιτόπιους πόρους (ο πόλεμος τρέφει τον πόλεμο). Ο Βελισάριος ενημέρωσε τον Ιουστινιανό, ο οποίος τιμώρησε τον έπαρχο. Από τη Μεθώνη έφθασαν στο λιμάνι των Ζακυνθινών, όπου προμηθεύτηκαν νερό, όσο τους χρειαζόταν να τους φθάσει να διαπλεύσουν το Αδριατικό πέλαγος, και πλέοντες με «πνέοντα άνεμο μαλακό και νωθρό τω όντι», σε δεκαέξι ημέρες (εκκαιδεκαταίοι) κατέπλευσαν στη Σικελία σε χώρο έρημο, όπου το πλησίον όρος Αίτνα υψώνεται.
(*1).«Ἐκ δὲ Ἀβύδου ἀναχθεῖσιν αὐτοῖς ἄνεμοι σκληροὶ ἐπιπεσόντες ἤγαγον εἰς τὸ Σίγειον. αὖθίς τε νηνεμίᾳ χρησάμενοι σχολαίτεροι ἐς Μαλέαν ἦλθον ἔνθα δὴ αὐτοῖς ἡ νηνεμία ξυνήνεγκεν ἐς τὰ μάλιστα. ἅτε γὰρ ἐν στόλῳ μεγάλῳ καὶ ναυσὶν ὑπερμεγέθεσι, νυκτὸς ἐπιγενομένης, ἡ στενοχωρία ξυνετάραξέ τε ἅπαντα καὶ ἐς ἔσχατον κινδύνου ἤνεγκεν. ἐνταῦθα οἵ τε κυβερνῆται καὶ οἱ ἄλλοι ναῦται ἀρετὴν ἐπεδείξαντο, βοῇ τε καὶ πατάγῳ πολλῷ χρώμενοι καὶ τοῖς κοντοῖς διωθούμενοι, ἐμπείρως τε ἀπ' ἀλλήλων τὰς διαστάσεις ποιούμενοι, ὥστε εἰ καὶ πνεῦμα ἐπίφορον ἢ καὶ ἀπ' ἐναντίας αὐτοῖς ἐπεγένετο, μόλις ἂν οἱ ναῦταί μοι δοκεῖ σφᾶς τε αὐτοὺς καὶ τὰς ναῦς διεσώσαντο. νῦν δὲ οὕτως ὥσπερ εἴρηται διαφυγόντες Ταινάρῳ προσέμιξαν, ἣ νῦν Καινούπολις ἐπικαλεῖται. εἶτα ἐνθένδε ὁρμηθέντες Μεθώνῃ προσέσχον, εὗρόν τε ὀλίγῳ πρότερον τοὺς ἀμφὶ Βαλεριανόν τε καὶ Μαρτῖνον αὐτόσε ἀφικομένους. καὶ ἐπεὶ ἄνεμοι οὐκ ἐπέπνεον σφίσι, τὰς μὲν ναῦς Βελισάριος ἐνταῦθα ὥρμισε, τὸ δὲ στράτευμα ἀπεβίβασεν ἅπαν, καὶ ἀποβάντας τούς τε ἄρχοντας διεκόσμησε καὶ τοὺς στρατιώτας διέτασσε. … Ταῦτα μὲν δὴ οὕτως ἐγένετο. ἐκ δὲ Μεθώνης ὁρμηθέντες ἀφίκοντο ἐς τὸν Ζακυνθίων λιμένα, ἔνθα δὴ ὕδωρ τε ἐμβεβλημένοι ὅσον σφίσιν ἐξικνεῖσθαι ἔμελλε τὸ Ἀδριατικὸν πέλαγος διαπλέουσι καὶ τὰ ἄλλα παρασκευασάμενοι ἔπλεον ἀνέμου δὲ σφίσι μαλακοῦ τε καὶ νωθροῦ κομιδῆ ἐπιπνεύσαντος ἑκκαιδεκαταῖοι κατέπλευσαν τῆς Σικελίας ἐς χῶρον ἔρημον, οὗ τὸ ὄρος ἐγγὺς ἡ Αἴτνη ἀνέχει».
(*2).Πρόκειται για την σήμερα τουρκική πόλη Abydus, στην ανατολική ακτή του Ελλησπόντου, πριν την έξοδο στο Αιγαίο, στο στενότερο σημείο, στο Canakkale. Εκεί ο Ξέρξης το 480 π.Χ. γεφύρωσε τον Ελλήσποντο. Το ίδιο και ο Αλέξανδρος το 334 π.Χ., χρησιμοποιώντας τη θέση ως προγεφύρωμα.
(*3).Το Σίγειο βρίσκεται νοτίως τής Αβύδου, στην ανατολική ακτή, μετά την έξοδο στο Αιγαίο, κοντά στην Τροία.
Στο κεφάλαιο 22 του βιβλίου 3 ο Προκόπιος σχολιάζει(*1) την, μετά την διάλυση τού κράτους τών Βανδάλων από τον Βελισάριο, εξαφάνιση τού λαού αυτού, τιμωρηθέντος έτσι για τα εγκλήματά του, μεταξύ άλλων και επί των «Ζακυνθίων», διότι ο Γιζέριχος κάποτε ενέσκηψε στο Ταίναρο για πειρατεία, αλλά τάχιστα απεκρούθη και αφού πολλούς από αυτούς που τον ακολουθούσαν απώλεσε, απήλθεν ατάκτως («ουδενί κόσμω», κόσμος κατά κύριαν έννοιαν σημαίνει τάξη), και διακατεχόμενος από οργή πήγε στη Ζάκυνθο και πολλούς από όσους εύρισκε μπροστά του, θανάτωσε, από δε τους ικανούς αιχμαλώτισε περί τους πεντακόσιους και μετά απέπλευσε, όταν δε βρισκόταν καταμεσής στο πέλαγος το αποκαλούμενο Αδριατικό, εκεί τους κατακρεούργησε και τα σώματα τους χωρίς να υπολογίζει τίποτα σκόρπισε παντού στη θάλασσα. Τελειώνει την φρικαλέα περιγραφή ο Προκόπιος λέγοντας πως αυτά τα πιο πάνω έγιναν εκείνα τα χρόνια.
(*1).«Γιζέριχος γὰρ, ἐπισκήψας ποτὲ τοῖς ἐν Πελοποννήσῳ χωρίοις, Ταινάρῳ προσβαλεῖν ἐνεχείρησεν. ἐνθένδε τε κατὰ τάχος ἀποκρουσθεὶς καὶ πολλοὺς τῶν οἱ ἑπομένων ἀποβαλὼν ἀνεχώρησεν οὐδενὶ κόσμῳ. διὸ δὴ τῷ θυμῷ ἔτι ἐχόμενος Ζακύνθῳ προσέσχε, καὶ πολλοὺς μὲν τῶν ἐν ποσὶ κτείνας, τῶν δὲ δοκίμων ἐς πεντακοσίους ἀνδραποδίσας δι' ὀλίγου ἀπέπλευσεν. ἐπειδή τε γέγονεν ἐν μέσῳ τῷ Ἀδριατικῷ καλουμένῳ πελάγει, ἐνταῦθα κρεουργήσας τῶν πεντακοσίων τὰ σώματα, πανταχῆ τῆς θαλάσσης οὐδὲν ὑπολογισάμενος ἔρριψεν. ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἐν τοῖς ἄνω χρόνοις ἐγένετο». Σημ.: Στην προηγούμενη περικοπή «Ἐκ δὲ Ἀβύδου…» υπάρχει η φράση «..νῦν δὲ οὕτως ὥσπερ εἴρηται διαφυγόντες Ταινάρῳ προσέμιξαν, ἣ νῦν Καινούπολις ἐπικαλεῖται», την οποίαν ορισμένοι συνδέουν με τον Γιζέριχο. Καμία σχέση, καμία αναφορά σε Γιζέριχο, η σύνταξη δεν επιτρέπει καμία σύνδεση. Απλώς διευκρινίζει πως αφού ξέφυγαν τον κίνδυνο να συγκρουσθούν μεταξύ τους τα πλοία στον Μαλέα, όπως τα διηγήθηκε, τότε πήγαν στο ταίναρο. Τα περί Γιζέριχου στη Μάνη στο 3.22.
Πληροφορεί ο Προκόπιος πως η εκστρατεία κατά των Βανδάλων άρχισε το έβδομον έτος εξουσίας τού Ιουστινιανού (εχρίσθη το 527), περί την θερινή τροπή(*1). Συνεπώς άρχισε τον Ιούνιο τού 534. Από την υπόλοιπη ιστόρηση δεν προκύπτει να έχει γίνει κάποια άλλη επίσκεψη τού Βελισάριου στη Μάνη, μέχρι το θάνατό του το 565. Ο Προκόπιος ουδεμία μνεία κάμνει περί ανέγερσης κάστρων και επισκοπών, αντιθέτως η αφήγηση τού ελλιμενισμού στην Καινήπολη δίδει την εικόνα μίας πολύ σύντομης παραμονής, απλής διανυκτέρευσης. Ένα γεγονός τόσο σημαντικό, όπως η ανέγερση ενός κάστρου ή/και μίας επισκοπής, έστω και ως εντολή προς εκτέλεση (προς ποίους;) δεν θα παρέμενε ασχολίαστο από τον Προκόπιο, όταν μάλιστα σχολιάζει τις γαλέτες στη Μεθώνη και την προμήθεια νερού στη Ζάκυνθο. Ούτε σκέψη βέβαια περί πρωτοβουλίας τών Βαλεριανού και Μαρτίνου, που άλλη αποστολή είχαν. {Τις απόψεις που δεν αντιβαίνουν στα διακριβωμένα ιστορικά γεγονότα και στους νόμους τής Φύσης, τις σέβομαι, είτε συμφωνώ είτε όχι. Τα θέσφατα όχι. Οι υποστηρίζοντες το αντίθετο θα πρέπει να αναφέρουν συγκεκριμένη αξιόπιστη πηγή. Και θα τους βγάλω το καπέλο}.
(*1).«Αμφὶ θερινὰς τροπὰς». Η «θερινή τροπή του ήλιου» ή «θερινό ηλιοστάσιο», επισυμβαίνει στις 21 ή 22 Ιουνίου. Ο ήλιος ευρίσκεται στη μέγιστη βόρεια απόκλιση και εισέρχεται στον αστερισμό του Καρκίνου. Αρχίζει το αστρονομικό καλοκαίρι και η διάρκεια ανατολή - δύση είναι η μεγαλύτερη.
Στο Τηγάνι υπάρχουν ερείπια τείχισης ρωμαϊκά, βυζαντινά και φράγκικα. Όποιος όμως έχτισε εκεί, ή κάπου αλλού, από Πασαβά μέχρι Ταίναρο, ένα κάστρο με το εν λόγω όνομα, αυτός δεν προκύπτει να ήταν ο Βελισάριος. Το ότι η Μάνη, μετά του Ρωμαίους, υπήχθη στους Βυζαντινούς, δεν αμφισβητείται, εξ’ άλλου σαφής είναι μία άλλη περικοπή(*1) τού Πορφυρογέννητου που αναφέρεται σε πειθαρχικούς και υπάκοους Μανιάτες, που κατέβαλαν ετήσιο φόρο 400 νομισμάτων. Πολύ πιθανόν λοιπόν οι Βυζαντινοί να επισκεύασαν ή να έχτισαν ένα κάστρο. Την ύπαρξη κάστρου Μαΐνης στο Τηγάνι υποστηρίζουν οι Μέξης, Πετρίδης, κ.ά.
(*1).«Δια δε το τελείως υποταγμένους είναι αυτούς και άρχοντα παρά του στρατηγού δέχεσθαι και πειθαρχείν και υπείκειν ταίς του στρατηγού προστάξεσιν παρέχουσι πάκτον εκ παλαιοτάτου χρόνου νομίσματα υ΄».
Το ανωνύμου συγγραφέως Χρονικό τού Μωρέως(*1) αναφέρει την ανέγερση Κάστρου σε τοποθεσία εγγύς φοβερού σπηλαίου. Η αφήγηση δεν είναι επαρκώς σαφής ως προς τη θέση. Ο Πέτρ. Κολονάρος, μανιάτης φιλόλογος, διετύπωσε την άποψή του, με επισημείωση σε αντίτυπο τού Χρονικού τού Μωρέως, πως πρόκειται για το Τηγάνι. {Το 1940 είχε προβεί σε έκδοση τού Χρονικού με πηγή το ελληνόγλωσσο χειρόγραφο της Κοπεγχάγης}. Από μαρτυρίες επισκεπτών στο Τηγάνι προκύπτει πως «στην αρχή του ακρωτηρίου, στη μέση του γκρεμού, υπάρχει μέγα σπήλαιο σε μήκος, βάθος και ύψος, με τρεχούμενο νερό, στο ανατολικό άκρο του οποίου είναι κτισμένη βυζαντινή πρωτοχριστιανική εκκλησία, η Αγήτρια, δηλαδή, η Παναγία η Οδηγήτρια». Το Χρονικό δηλώνει ότι το όνομα προϋπήρχε, και το άφησαν ίδιο, «ούτως το λέγουν πάλι». Ο Κατσαφάδος Στ. συμπεραίνει πως το φράγκικο κάστρο βρισκόταν στην Άνω Πούλα. (Πρακτικά Συμποσίου. Λιμένι Αρεόπολης, 1993). Η εικασία όμως παραμένει. Για το Κάστρο Πασαβά π.χ. οι πληροφορίες είναι πιο σαφείς από αρκετά κείμενα στο διαδίκτυο(*2). Ο Πασαβάς ήταν μία από τις 12 αχαϊκές βαρωνίες(*3) που καθορίσθηκαν σε συμβούλιο στην Ανδραβίδα υπό τον Γοδεφρείδο Βιλλεαρδουίνο (Geoffroi de Villehardouin) πρίγκιπα της Αχαΐας, και εδόθη στο στρατάρχη βαρώνο Ζαν ντε Νεϊγύ (Jean de Neuilly ή Nulli), με βοηθούς τέσσερις ιππότες. Δεν είναι σαφές αν το κάστρο, πάνω στον Σπαρτιατικό Λα, το έχτισε αυτός ή ο γιός του, επίσης στρατάρχης και με όνομα Ζαν(*4). Η ονομασία Πασαβάς πολύ πιθανόν προέρχεται από την πολεμική ιαχή passé avant, ίσως έμβλημα οικογενειακό, που ως ιαχή ανταποκρίνρται στο «εμπρός». Κατά λέξη σημαίνει πέρασμα εμπρός ή επίθεση. Η γαλλική λέξη passé έχει διάφορες κατά περίπτωση έννοιες (πέρασμα, επίθεση, κ.ά.), στα ελληνικά τη χρησιμοποιούμε ως «πάσο». Μία άλλη εκδοχή αναφέρεται σε ομώνυμη πόλη της βόρειας Γαλλίας από όπου καταγόταν ένας από τους ιππότες.
(*1).«Εν τούτω ἐκαβαλλίκεψεν ὁ πρίγκιπας ἀτός του, καθώς τον εσυμβούλεψαν οι άνθρωποι του τόπου, κ᾿ ἐπέρασε τὸν Πασσαβᾶν κ᾿ ἐδιάβη εἰς ὴν Μάϊνην• ἐκεῖ ηὗρεν σπήλαιον φοβερὸν εἰς ἀκριοτῆρι ἀπάνω. Διατὶ τοῦ ἄρεσεν πολλά, ἐποίησεν ἕνα κάστρον καὶ Μάϊνην τὸ ὠνόμασε, οὕτως τὸ λέγουν πάλιν. …… Κι ἀφότου γὰρ ἐχτίστησαν τὰ κάστρη ὅπου σὲ εἶπα, τὸ Λεῦτρον γὰρ κι ὁ Μυζηθρᾶς καὶ τῆς παλαίας Μαΐνης, ἐδούλωσε τὰ Σκλάβικα ….».
(*2).«Livre de la conqueste de la Morée», «Latin Lordships in Greece -Barons of Passava», «Principaute d’Achaie», «Medieval Mapping in Southern Greece» J o n van Leuven, «The princes of Achaia and the Chronicles of Morea, a study of Greece in the middle ages», κ.ά.)
(*3).Το όνομα Αχαΐα για το πριγκιπάτο υιοθέτησε ο προηγούμενος (πρώτος) πρίγκιπας Γουλιέλμος Σαμπλίτης (Guillaume de Champlitte) σε αντικατάσταση του 6ου Βυζαντινού Θέματος που αναφερόταν στην Πελοπόννησο και περιελάμβανε και τα γύρωθεν νησιά. Οι Φράγκοι την Πελοπόννησο την αποκαλούσαν Μορέα. Οι βαρωνίες ήταν οι ακόλουθες: Καλαμάτα, Άκοβα (ή Matagrifon, σημερινό Βυζίκι Αρκαδίας, έχει πολλα νερά, από όπου το φραγκικο όνομα, νερό = acqua, άκοβα), Καρύταινα (Skorta), Μεγαλόπολη (Véligosti), Γεράκι, Πασαβάς, Νίκλι, Καλάβρυτα, Gritsena (κάπου κοντά στην Καλαμάτα ?), Πάτρα, Χαλανδρίτσα, Βοστίτσα. Η λίστα είναι συμπληρωμένη από ύστερες πηγές, οι φράγκικες ονομασίες ήταν ήδη διαμορφωμένες.
(*4).Ο Ζαν ντε Νεϊγύ ο 2ος έλαβε μέρος στη μάχη της Πελαγονίας (περιοχή μεταξύ Φλώρινας και Μοναστηρίου -Bitola), κατά την οποία ο σεβαστοκράτορας Θεόδ. Δούκας, επικεφαλής του στρατού της Νίκαιας, νίκησε τον στρατό τού πριγκιπάτου της Αχαϊας υπό τον Γουλιέλμο (Guillaume) ΙΙ Βιλλεαρδουίνο (δευτερότοκο γιό του Γοδεφρείδου), και έτσι ανασυστάθηκε η αυτοκτατορία. Και οι δυό τους (Γουλιέλμος και Ζαν) συνεληφθησαν αιχμάλωτοι. Η βαρωνία του Πασαβά πέρασε στη Μαργαρίτα, κόρη του Ζαν, η οποία αργότερα υποχρεώθηκε να μεταβεί όμηρος στη Πόλη, και, έχει ίσως λάθος γραφεί, να παραδώσει το κάστρο στους Βυζαντινούς για την ελευθέρωση του Βιλλεαρδουίνου (για τον πατέρα της δεν έχομε πληροφορία). Γνωστό είναι πως τα κάστρα που παρεδόθησαν ήταν του Μυστρά, της Μονεμβάσιας και της Μαϊνης. Ανώνυμος περιηγητής έχει καταγράψει το κάστρο Πασαβά ως εάν εκείνο τής Μαΐνης.
Από πολλούς εικάζεται πως η επισκοπή Μαΐνης ήταν η εκκλησία κοντά στον οικισμό Άγιος Γεώργιος, όχι μακρά από το Τηγάνι, αποκαλούμενη και σήμερα «Επισκοπή». Να σημειωθεί ακόμη και η άποψη πως το κάστρο Μαΐνης το έχτισε κάποιος αρχιτέκτονας ονόματι Μαΐνης, έτσι απλά, χωρίς καμία διευκρίνιση, χωρίς αναφορά σε κάποια πηγή. Άποψη βέβαια, όπως π.χ. αν το κάστρο λεγόταν γαύρος, θα το είχε χτίσει κάποιος αρχιτέκτονας ονόματι γαύρος. Μπορεί να είναι αλήθεια, αυτό θα κρίθεί από πηγές (αν βρεθούν), όχι από εικασίες αυθαίρετες.
Σε ένα λατινικής γραφής βρετανικό Χρονικό(*1), το οποίο από λάθος είχε αποδοθεί στον Αββά Βενέδικτο τού Πήτερμπορω(*2), σε μία περικοπή, αναφέρονται τα ακόλουθα(*3) (κατά λέξη μετάφραση): «Ύστερα βρίσκεται Malveise όρος μέγα· ύστερα το ακρωτήρι Meliae όρος Μέγα∙ ύστερα ο κόλπος τού Witun· και πάνω στον κόλπο αυτό βρίσκεται κάστρο καλό και δυνατό το οποίο ονομάζεται Maine και γένος κακό εκεί κατοικεί. Και πάνω από τον κόλπο αυτό υπάρχει επισκοπική πόλη, η οποία ονομάζεται Curun, και εκεί ευδοκιμεί πληθώρα ελαιοδένδρων, …». Ως Malveise έχει θεωρηθεί η Μονεμβάσια, το κείμενο όμως την αναφέρει ως μέγα όρος, ίσως ως ευκόλως (?) εννοούμενο να αναφέρεται στον Πάρνωνα. Ως ακρωτήριο Meliae, ο Μαλέας. Το Witun ως Οίτυλο, (ή Γύθειο?). Ως Curun η Κορώνη. Εκείνο που ξενίζει είναι το γιατί ο συγγραφέας, αν ήθελε να δηλώσει δύο διάφορους κόλπους και αντίστοιχες πόλεις (Witun-Οίτυλο και Curun-Κορώνη), δεν παρενέβαλε τη λέξη deinde (ύστερα), που τόσο απλόχερα έθεσε στην αρχή (πριν από Malveise, μεταξύ Malveise και Meliae, και μεταξύ Meliae και Witun). Επαναλαμβάνει δύο φορές (σύνηθες σε λατινικά, και όχι μόνον, κείμενα) τη φράση «και πάνω από τον κόλπο αυτό…», και τη μεν πρώτη αναφέρει την ύπαρξη εκεί κάστρου με όνομα Maine, την δε δεύτερη διευκρινίζει την ύπαρξη πόλης επισκοπικής με όνομα Curun. Δηλ. στην πόλη Curun, υπάρχει επισκοπή και κάστρο. Τι είναι το Curun, που τόσο αγαπάει την Κορώνη; Το Malveise πρέπει να είναι η Μονεμβάσια, ήταν πόλη σημαντική με οχυρό ισχυρό. Το Witun δεν δικαιολογείται ως Γύθειο· ούτε κόλπο έχει (όπως το Σκουτάρι, τα Οίτυλο, κ.ά.), ούτε για κάστρο, γνωστό είναι κάτι, ούτε για επισκοπή. Πρέπει να είναι το Οίτυλο. Με το caput Meliae που ακολουθεί τη Μονεμβάσια, αν ο συγγραφέας εννοεί το άκρο τής χερσονήσου Λιμηράς, τον Μαλέα, τότε η απόσταση από την Μονεμβάσια είναι μικρή, ενώ από το Witun, δηλ. το Οίτυλο, είναι δυσανάλογα μεγάλη. Και η πρόκληση στη σκέψη είναι μεγάλη∙ συγχέει ο περιηγητής τον Μαλέα με το Ταίναρο, το οποίο περιέργως αγνοεί στην αφήγηση. Πιθανόν, από Μονεμβάσια να παρέπλευσε τον Μαλέα χωρίς να εισέλθει στο Λακωνικό, διότι ίσως δεν είχε πληροφορίες γιά κάτι το ιστορικώς ιδιαίτερα σημαντικό εκεί, και έφθασε στο Ταίναρο, οπότε το επόμενο Οίτυλο ισορροπεί την περιγραφή. Εξ’ άλλου στην περιοχή αφθονούν οι ελιές. Τον 15ο αι. ο τίτλος του Διοικητού της Μάνης, π.χ. τού Ιωάννη Παλαιολόγου που είχε την έδρα του στο Οίτυλο, εμπεριείχε το Οίτυλο και τη Μεθώνη, δηλ. αφορούσε σε όλη την έκταση του Μεσσηνιακού (λακωνικό Ταΰγετο και Λυκόδημο με τα Μοθοκόρωνα). Ίσως και τούς προηγούμενους αιώνες να υπήρχε κάποια σχέση ανάλογη, δεν γεννήθηκε τυχαία ο τίτλος, έτσι ξαφνικά τον 15ο αι. Σε αυτή την περίπτωση ο αφηγητής μάλλον ονόμασε τον κόλπο όπως λεγόταν «Οιτύλου», και στον οικισμό έδωσε το άλλο όνομα. Ποίος όμως δύναται να αποκλείσει την περίπτωση χασματικής εννοιολογικώς στο σημείο αυτό αφήγησης, περί Οιτύλου και περί Κορώνης.
(*1).Τα «Rolls Series» με επίσημη ονομασία «The Chronicles and Memorials of Great Britain and Ireland during the Middle Ages», συνιστούν μία μεγάλη συλλογή ιστορικών κειμένων πρωτογενών πηγών της Βρετανικής μεσαιωνικής ιστορίας. Δημοσιεύθηκαν το δεύτερο ήμισυ του 19ου αι. Μεταξύ αυτών υπάρχει το χρονικό «Gesta Regis Henrici Secundi et Gesta Regis Ricardi Benedicti abbatis», δημοσιευθέν σε δύο τόμους το 1867 από τον Επίσκοπο Οξφόρδης, ιστορικό και εκδότη Ουΐλιαμ Σταμπς (William Stubbs). Σχετίζεται με τα πεπραγμένα της Τρίτης Σταυροφορίας (1189-1192) του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου. Η πληρέστερη περιγραφή της Σταυροφορίας δίδεται στο κείμενο «Estoire de la guerre sainte», ενώ μία μέρα με την ημέρα καταγραφή των δραστηριοτήτων του Ριχάρδου, δίδει το «Itinerarium peregrinorum et gesta regis Ricardi». Και τα τρία κείμενα αρύονται το υλικό τους από την ίδια ή ίδιες πηγές.
(*2).Ο αββάς Abbot Benedict of Peterborough έλαβε το αξίωμα το 1177, πριν από την Τρίτη Σταυροφορία, στην οποία συμμετείχε. Μετά την επιστροφή του, πριν από τη λήξη της, άντλησε υλικό από τα πιο πάνω χειρόγραφα για να δημιουργήσει ένα μεγάλο Χρονικό, το οποίο παρήγγειλλε γιά τη βιβλιοθήκη τού Αββαείου. Στο τίτλο τής Gesta εμφανίζεται το όνομα του, έτσι λόγοι συνήθειας δικαιολογούν κάποιες ακόμη εκδόσεις με το όνομα του. Ο ίδιος έχει γράψει δύο βιβλία που αναφέρονται στο μαρτυρικό θάνατο τού αρχιεπίσκοπου του Κάντερμπ’ρυ (Canterbury) Tomas Becket. Πέθανε το 1194. Για τον πραγματικό συγγραφέα υπάρχουν διαφωνίες. Επικρατέστερη φαίνεται η άποψη του Stubbs που αποδίδει το πρώτο μέρος στον Richard Fitz Neal, βασιλικό θησαυροφύλακα, και το δεύτερο στον Roger of Hoveden ή Howden, βασιλικό δασικό δικαστή, που ακολούθησε το Ριχάρδο στη Σταυροφορία.
(*3).«Deinde est Malveise mons magnus; deinde caput Meliae mons magnus; Deinde gulfus de Witun; et super gulfum illum est castellum bonum et forte quod dicitur Maine et gens mala ibi est. Et super gulfum illum est civitas episcopalis quae dicitur Curun, et ibi crescit copia olivarum, ...».
Ένας άλλος περιηγητής τοπογράφος, ο άραβας μουσουλμάνος Muhammad Al Idrisi(*1) στο έργο του «Book of Roger» αναφέρει τοπωνύμια τής Μάνης, δυσκόλως όμως ή καθόλου αναγνωρίσιμα. Δεν αναφέρει πάντως κάτι σχετικό με Μαΐνη.
(*1).Γεννήθηκε στο Μαρόκο το 1099, έζησε στη Σικελία μετά από πρόσκληση τού βασιλιά της Ruggero ΙΙ Νormanno, και πέθανε εκεί το 1165,. Ταξίδευσε σε πολλά μέρη και κατασκεύασε πολλές γκραβούρες, καθώς και άτλαντες. Το βιβλίο του έχει ως τίτλο «Kitab nuzhat al-mushtaq fi'khtiraq al-'afaq», που μιλάει για ευχάριστα ταξίδια σε μακρινούς τόπους, και είναι πιο γνωστό ως «Book of Roger».
Κάποιος Fabiano Barbo που πήγε στη Μάνη το 1571 για να υπογράψει εκ μέρους τής Βενετίας ένα Σύμφωνο, αναφέρει πως επισκέφθηκε ένα «Παλιόκαστρο» (προφανώς ήταν ερειπωμένο), το οποίο είχε υπάρξει υπό Ενετική κυριαρχία. Εικάζεται πως ήταν το Τηγάνι.
O βενετός χαρτογράφος Βιντσέντσο Κορονέλι(*1) αναφέρεται σε «Maina al Capo Matapan», έχει μάλιστα κατασκευάσει σχετική γκραβούρα τού κάστρου, καθώς και άλλων κάστρων της μανιάτικης περιοχής. Γράφει πως γιά λόγους προστασίας από τά βαθιά νερά τού Κάβο Ματαπάν, που τον ονοματίζει και ως Ταίναρο, υπήρχαν δύο λιμάνια, το ένα Porto Quaglio → Porto Kayio λόγω αφθονίας ορτυκιών (quaglie), το άλλο Porto Maina. Μεταξύ των δύο, στα ερείπια τής αρχαίας Cersapoli (μάλλον Καινήπολη) οι οθωμανοί, γιά να φρενάρουν τους κατοίκους τής Τσακωνιάς, που σήμερα (δηλ. τότε που τα γράφει) λέγεται Braccio di Maina, έχτισαν το οχυρό Turcotogli Olimionas, που οι έλληνες μεταφράζουν σε Castro de Maini και οι τούρκοι σε Monige. Σε άλλο σημείο γράφει πως ο Capitan Querini με 24 γαλέρες πήγε εκεί, συνεργάσθηκε με τους μανιάτες, μετήλθε σκληρών διαπραγματεύσεων εις βάρος τών τούρκων τελικά, αγόρασε το οχυρό, και στη συνέχεια το γκρέμισε.
(*1).Vincenzo Coronelli, φραγκισκανός μοναχός (1650-1718). Έχει σχεδιάσει πολλά κάστρα και έχει χαρτογραφήσει πολλές περιοχές τής υφηλίου, μεταξύ τών οποίων και της Πελοποννήσου. Όντας και εκδότης, εξέδωσε το «Morea, Negroponte & Adiacenze, 1686». Το P.M. που εμφανίζεται σε μερικές εκδόσεις πριν από το όνομα του, είναι τίτλος, τον οποίο διέθεταν πολλοί τότε, πιθανότατα από το istituto Protezione Medici.
Μία ακόμη άποψη∙ ο Φουρίκης (στο βιβλίο του που αναφέρεται σε προηγούμενη παράγραφο) με βεβαιότητα γράφει πως, το πρώτον, Μάνη ονομάσθηκε η περιοχή Οιτύλου, Πλάτσας, Λεύκτρου.
2.Manes: Λατινική λέξη που σημαίνει ψυχή, αλλά και ψυχές (ενικός mānēs, πληθυντικός manes). Η γενική ενικού είναι manis = ψυχής. Η άποψη πως η ονομασία Μάνη προέρχεται από αυτή τη λέξη, στηρίζεται στην εικαζόμενη ύπαρξη ψυχοπομπείου(*1) στο Ταίναρο κατά την αρχαιότητα. Ο Παυσανίας(*2) αναφέρει ναό «εικασμένο» σε σπήλαιο στο ακροταίναρο, με το άγαλμα τού Ποσειδώνα εμπρός, αρνείται όμως υπόγεια δίοδο προς Άδη, καθώς και τον ίδιο τον Άδη, θεωρεί δε στημένο παραμύθι τον σχετικό άθλο τού Ηρακλή με τον σκύλο Κέρβερο, και προσθέτει πως ο Εκαταίος ο Μιλήσιος, «ανήρ πολυπλανής», διατείνεται ότι στον Ευρυσθέα ο Ηρακλής παρουσίασε ένα μεγάλο φίδι που δάγκωνε θανάσιμα και το ονόμαζαν σκύλο τού Άδη. Αναφέρει επίσης πως κάποτε υπήρχε πηγή θαυματουργή που καθρέπτιζε λιμάνια και πλοία, και που σταμάτησε όταν κάποια γυναίκα έπλυνε ρούχα μολυσμένα. Ο Πλούταρχος(*3) περιγράφοντας ένα Συμπόσιο κάμνει λόγο γιά θυσίες προς τον Ποσειδώνα στο Ταίναρο, όπου επί τούτου μετέβη συνεπεία χρησμών ως προσκυνητής ο Γόργος, δεν σημειώνει όμως κάτι γιά ψυχοπομπείο. Ίσως υπήρχε κάποιο νεκρομαντείο. Ο Πίνδαρος(*4) αναφέρεται σε χθόνιο στόμα τού Άδη και σε ιερό στο Ταίναρο. Ο Στράβων(*5) πληροφορεί πως πλησίον τού, ευρισκομένου σε άλσος, ναού τού Ποσειδώνος στην παραλία τού Ταινάρου, βρισκόταν άντρο (σπήλαιο), διά του οποίου «μυθεύουσιν» ο Ηρακλής ανέβασε τον Κέρβερο από τον Άδη. Ο Οβίδιος(*6) θέλει τον Ορφέα να αποτολμά την κάθοδο στον Άδη από τη φρικτή (στύγα, στυγερή) Ταινάρια πόρτα, που γιά τον απλό λαό λειτουργούσε σαν ταφικό είδωλο, να συγκινεί τον χθόνιο θεό Πλούτωνα και τη σύζυγό του Περσεφόνη με το γεμάτο θλίψη άσμα του και τον σπαραξικάρδιο ήχο της λύρας του (με την οποία νίκησε τις σειρήνες, ημέρωνε τα θηρία, έκαμνε τα βράχια να κινούνται σαν να χορεύουν), και να προσπαθεί, ανεπιτυχώς, να φέρει στον πάνω κόσμο την νεκρή αγαπημένη του Ευρυδίκη. Ο Βιργίλιος(*7) στα «Γεωργικά» γράφει πως ο Ορφέας εισήλθε «ακόμη και στο Ταινάριο λαρύγγι, στο βαθύ άνοιγμα τού (βασιλείου τού) Πλούτωνα και στην είσοδο τού ερεβώδους τρομακτικού σκοτεινού χώρου». Υπάρχουν και άλλοι που ασχολήθηκαν με την Ταινάρια είσοδο στον Άδη, π.χ. Απολλώνιος Ρόδιος (3ος αι. π.Χ.) στα «Αργοναυτικά» του, (Ψευδο)-Απολλόδωρος (1ος αι. μ.Χ.) στη «Βιβλιοθήκη» του (δεν είναι το ίδιο πρόσωπο με τον Απολλόδωρο τον Αθηναίο, 2ος αι. π.Χ., από τον οποίο έχει δανεισθεί πολλά στα έργα του). Στα ερείπια τού ναού τού Ποσειδώνα έχει κτισθεί ο ναός των Αγίων Ταξιαρχών. Τα περί υπόγειας διαδρομής προς τον Άδη συνιστούν αλληγορίες με αλήθειες εν σπέρματι.
(*1).Το «Λεξικό Ελληνικής Γλώσσης του Σκαρλάτου Δ. του Βυζαντίου, βασισμένο στου Θησαυρό τού Ερρίκου Στεφάνου, εκδ. 1852», γράφει: Ψυχοπομπείο∙ χάσμα, υπόγειο, δια του οποίου καταβαίνουν εις, ή ανακαλούνται από, τον Άδην αι ψυχαί των τεθνεώτων.
(*2).Παυσανίας (2ος αι. μ.Χ., εξελληνισμένος Λυδός, Μικρά Ασία), «Ελλάδος Περιήγησις–Λακωνικά», βιβ.3ο, ΧΧ5, 5~8: «… ἐς θάλασσαν ἀνέχουσα ἄκρα Ταίναρον, καὶ λιμένες ὅ τε Ἀχίλλειός ἐστι καὶ Ψαμαθοῦς, ἐπὶ δὲ τῇ ἄκρᾳ ναὸς εἰκασμένος σπηλαίῳ καὶ πρὸ αὐτοῦ Ποσειδῶνος ἄγαλμα. Εποίησαν δὲ Ἑλλήνων τινὲς ὡς Ἡρακλῆς ἀναγάγοι ταύτῃ τοῦ Ἅιδου τὸν κύνα, οὔτε ὑπὸ γῆν ὁδοῦ διὰ τοῦ σπηλαίου φερούσης οὔτε ἕτοιμον ὂν πεισθῆναι θεῶν ὑπόγαιον εἶναί τινα οἴκησιν ἐς ἣν ἀθροίζεσθαι τὰς ψυχάς. ἀλλὰ Ἑκαταῖος μὲν ὁ Μιλήσιος λόγον εὗρεν εἰκότα, ὄφιν φήσας ἐπὶ Ταινάρῳ τραφῆναι δεινόν, κληθῆναι δὲ Ἅιδου κύνα, ὅτι ἔδει τὸν δηχθέντα τεθνάναι παραυτίκα ὑπὸ τοῦ ἰοῦ, καὶ τοῦτον ἔφη τὸν ὄφιν ὑπὸ Ἡρακλέους ἀχθῆναι παρ' Εὐρυσθέα. Ὅμηρος δὲ πρῶτος γὰρ ἐκάλεσεν Ἅιδου κύνα ὅντινα Ἡρακλῆς ἦγεν οὔτε ὄνομα ἔθετο οὐδὲν οὔτε συνέπλασεν ἐς τὸ εἶδος ὥσπερ ἐπὶ τῇ Χιμαίρᾳ: οἱ δὲ ὕστερον Κέρβερον ὄνομα ἐποίησαν καὶ κυνὶ τἄλλα εἰκάζοντες κεφαλὰς τρεῖς φασιν ἔχειν αὐτὸν, οὐδέν τι μᾶλλον Ὁμήρου κύνα τὸν ἀνθρώπῳ σύντροφον εἰρηκότος ἢ εἰ δράκοντα ὄντα ἐκάλεσεν Ἅιδου κύνα …. ἔστι δὲ ἐπὶ Ταινάρῳ καὶ πηγή, νῦν μὲν οὐδὲν ὥστε καὶ θαῦμα εἶναι παρεχομένη, πρότερον δὲ τοῖς ἐνιδοῦσιν ἐς τὸ ὕδωρ τοὺς λιμένας -φασὶ- καὶ τὰς ναῦς θεάσασθαι παρεῖχε. τοῦτο ἔπαυσε γυνὴ τὸ ὕδωρ μὴ καὶ τοῦ λοιποῦ τοιαῦτα ἐπιδείκνυσθαι, μεμιασμένην ἐναποπλύνασα ἐσθῆτα».
(*3).Πλούταρχος (45~120 μ.Χ., γεν. στη Χαιρώνεια Βοιωτίας), «Των Επτά Σοφών Συμπόσιον-Αρίονος Τύχαι», 160d: «Ἔτι δὲ τοῦ Σόλωνος λέγοντος εἰσῆλθε Γόργος ὁ Περιάνδρου ἀδελφός· ἐτύγχανε γὰρ εἰς Ταίναρον ἀπεσταλμένος ἔκ τινων χρησμῶν, τῷ Ποσειδῶνι θυσίαν καὶ θεωρίαν ἀπάγων. … Ἔφη τοίνυν Γόργος ὅτι, τῆς θυσίας ἐφ' ἡμέρας τρεῖς συντελεσθείσης ὑπ' αὐτοῦ καὶ τῇ τελευταίᾳ παννυχίδος οὔσης καὶ χορείας τινὸς καὶ παιδιᾶς παρὰ τὸν αἰγιαλόν». Σημ.: Ο Περίανδρος, αδελφός του Γόργου, ήταν τύράννος Κορίνθου, 6ος αι. π.Χ.
(*4).Πίνδαρος (522~443 π.Χ., γεν. στις Κυνός Κεφαλές Θηβών), «Πυθιόνικος 4», στίχος 44: «.... χθόνιον Ἄιδα στόμα, Ταίναρον εἰς ἱερὰν Εὔφαμος ἐλθών, .....». Σημ.: (α).Οι «Πυθιόνικοι» ήταν ύμνοι νικητών τών Πυθίων αγώνων. (β).Ο αργοναύτης Ευφαμος (Ευφημος), του οποίου ο απόγονος Βάττος αποίκησε, κατά τον Ηηρόδοτο, τη Λυβύη, ήταν γιός τού Ποσειδώνα και τής Ευρώπης, κόρης τού Γίγαντα (ή Τιτάνα) Τιτυού.
(*5).Στράβων (65 π.Χ.~23 μ.Χ., γεν. στην Αμάσεια Πόντου), «Γεωγραφικά-Λακωνικά», βιβλ. 8, 5,1: «....ἐν δὲ τῷ κόλπῳ τῆς παραλίας τὸ μὲν Ταίναρον ἀκτή ἐστιν ἐκκειμένη τὸ ἱερὸν ἔχουσα τοῦ Ποσειδῶνος ἐν ἄλσει ἱδρυμένον・ πλησίον δ´ ἐστὶν ἄντρον, δι´οὗ τὸν Κέρβερον ἀναχθῆναι μυθεύουσιν ὑφ´ Ἡρακλέους ἐξ ᾅδου».
(*6).Οβίδιος-Ovidius, (43 π.Χ.~17 μ.Χ., λατίνος, γεν. κοντά στο Βελιγράδι), «Μεταμορφώσεις», Χ13: «....ad Styga Taenaria est ausus descendere porta perque leves populos simulacraque functa sepulcro».
(*7).Βιργίλιος- Vergilius, (70 π.Χ.~19 μ.Χ., γεν. κοντά στην Μάντοβα), «Georgiche 4», 467-8: «… Taenarias etiam auces alta ostia Ditis et caligantem nigra formidine lucum ingressus …».
3.Mani. Λέξη αλβανική. Το «i» στο τέλος είναι το άρθρο, ενώ η λέξη man σημαίνει μουριά, οπότε mani (man-i) σημαίνει «η μουριά». Την πεποίθησή του περί μόρφωσης τού ονόματος Μάνη από την ως άνω αλβανική λέξη λόγω, ακριβώς, τής αθρόας παρουσίας Αλβανών, διατυπώνουν ενθέρμως οι Φουρίκης(*1), Πετρίδης(*2), Δ.Δημητράκος (μανιάτης λόγιος, εκδότης 1875~1966), κ.ά. Ο Πετρίδης μάλιστα θεωρεί πως αρχικώς αναφερόταν στο Ζυγό (Λεύκτρο έως Οίτυλο). Ο Σάθας(*3) πιστεύει πως δεν υπήρξαν σλάβοι Μηλιγγοί και Εζερίτες, αλλά Αλβανοί και Βλάχοι ήδη από τον 7ο αι. Ο Μέξης(*4) τοποθετεί χρονικώς τα «βαπτίσια» τής Μάνης την περίοδο κατασκευής τού Κάστρου Μαΐνης, με νονούς τους ήδη υπάρχοντες αρβανίτες, προσθέτοντας πως ήταν συνήθεια στις οχυρώσεις να δίδεται όνομα γεωγραφικής προέλευσης. Ο Κανελλίδης(*5) υποστηρίζει την άποψη περί ύπαρξης αρβανίτικων στοιχείων στην περιοχή της Μάνης πριν από το 8ο αι., αρνείται δε τη σλαβική εποίκηση θεωρώντάς την μυθοπλασία, διευκρινίζοντας πως τα σλαβικά ονόματα τα έφεραν οι αλβανοί. Ο Hertzberg(*6) πιστεύει πως τα αβαρικά φύλα στις επιδρομές τους είχαν και αλβανούς που πήγαν στην περιοχή της Μάνης τον 6ο αι. Ο Λήκ(*7) σημειώνει πως τα αρβανίτικα ρούχα είχαν πέραση στην Πελοπόννησο, και γενικότερα στην Ελλάδα. Οι Λάμπρος, Λαμπρινίδης, Πασχάλης(*8) κ.ά. υπερασπίζονται σθεναρά την άποψή πως το αλβανικό στοιχείο στη Μάνη, και γενικότερα στην Ελλάδα, ήταν πολυπληθές. Ο Πορφυρογέννητος (10ος αι.) αναφέρει στο «Περί Θεμάτων - De Thematibus», στο «Έκτον θέμα Πελοπόννησος» πως «εσθλαβώθη δε πάσα η χώρα και γέγονε βάρβαρος, ότε ο λοιμικός θάνατος πάσαν εβόσκετο την οικουμένην», αναφερόμενος στις συνέπειες τού ενσκήψαντος λοιμού (πανώλη, πανούκλα) τα έτη 746 & 747 μ.Χ. Ο Φαλμεραγιερ(*9) στο έργα του «Ιστορία της χερσονήσου Μορέα κατά το Μεσαίωνα» και «Περί της καταγωγής τών σημερινών Ελλήνων», διατείνεται πως η νότια βαλκανική χερσόνησος, και στο πλαίσιο αυτό και ο Μορέας, κατεκλύσθη από σλαβικούς λαούς, κατά την Περίοδο τής Μετανάστευσης (ή Βαρβαρικής Εισβολής, 400-800 μ.Χ.) λαών προερχόμενων από ΒΑ Ευρώπη και ΒΔ Ασία. Τα σλαβικά φύλα, τμήμα των λαών της ευρύτερης ινδοευρωπαϊκής γλωσσικής οικογένειας (κατά την κρατούσα άποψη) που ζούσαν στη ΒΑ Ευρώπη και ΒΚ Ασία, ομιλούσαν την αποκαλούμενη σλαβόνικη γλώσσα. Την ίδια γνώμη περί σλαβικού εποικισμού είχε και ο προαναφερόμενος Ληκ, όμως ο Φαλμεράγιερ ανέπτυξε θεωρία. Κίνητρό του ήταν ένα ελληνικό χειρόγραφο με τίτλο «Περί Κτίσεως της Μονεμβάσιας», που έτυχε να αναγνώσει στη Biblioteca Nazionale Univesitaria di Torino, όπου ανευρέθη από τον καθηγητή Giuseppe Pasini και δημοσιεύθηκε το 1749, αναφερόταν δε σε ομαδική κάθοδο Αβάρων και Σλάβων. Ο πιο πάνω αναφερόμενος καθηγητής Λάμπρος το 1884 σε δύο Μονές τού Αγίου Όρους (Μονή Ιβήρων & Μονή Κουτλουμουσίου) επίσης ανεύρε δύο χειρόγραφα παρεμφερή με εκείνο τού Torino, γραμμένα μάλλον τον 10ο αι. Δημοσίευσε και τα τρία: «Περί Κτίσεως της Μονεμβάσιας», «Ιβηριτικό απόγραφο του Χρονικού της Μονεμβασίας», «Τον καιρό όπου οίκισεν η Μονεμβασία και πως». Στα κείμενα αυτά (ευρέσιμα στο διαδίκτυο) αναγράφεται πως με την κάθοδο τών Αβάρων και Σλάβων το έκτο έτος βασιλείας αυτοκράτορος Μαυρικίου (δηλ. το 588) πολλοί γηγενείς έφυγαν, ύστερα όμως από 218 έτη, το τέταρτο έτος βασιλείας αυτοκράτορος Νικηφόρου Α΄(δηλ. το 806), εστάλη στρατηγός τής οικογενείας Σκληρών, και εξεδίωξε τους ξένους στην ανατολική Πελοπόννησο (από Κόρινθο μέχρι Μαλέα), στη συνέχεια εδόθησαν κίνητρα επανόδου τών γηγενών, στα δε ορφανά κτήματα όσων δεν γύρισαν εγκατέστησε φερτούς, «Την δε Λακεδαίμονα πόλιν εκ βάθρων και αυτήν ανεγείρας… και τας του θεού αγίας εκκλησίας… και ενοικίσας εν αυτή λαόν σύμμικτον Καφήρους τε και Θρακησίους και Αρμενίους και λοιπούς από διαφόρων τόπων τε και πόλεων επισυναχθέντες επισκοπήν υποκείμενη τη των Πατρών μητροπόλει … και δύο ετέρας επισκοπάς την τε Μεθώνην και την Κορώνην». {Σημ.: Καφίροι (με γιώτα) λέγονταν μέχρι τον 19ο αι. οι κάτοικοι τού Νουριστάν σε περιοχή τού Αφγανιστάν. Ο όρος προέρχεται από τη αραβική λέξη kaffir=άπιστος, μη μουσουλμάνος}. Στον Φαλμεράγιερ απάντησε ο Παπαρηγόπουλος με το δοκίμιο «Περὶ τῆς ἐποικήσεως σλαβικῶν τινῶν φυλῶν εἰς τὴν Πελοπόννησον, 1843». Τέλος(;) και το εξής: Σύμφωνα με τον Σάθα (αναφορές σε διάφορα έργα του) κατά την ύστερη Φραγκοκρατία, δηλ. την Ενετοκρατία (που συνολικά διήρκεσαν περί τους 3,5 αιώνες, 1204~1566), οι Ενετοί μίσθωναν στρατιώτες στις πολεμικές τους επιχειρήσεις κατά τών Οθωμανών, μεταξύ αυτών και Αλβανούς και Έλληνες, που στην ιστορία έμειναν με το όνομα που τους αποκαλούσαν, stradioti, δηλ. στρατιώτες (stradiota=στρατιώτης, stratiodi=στρατιώτες). Πολλοί από τους Αλβανούς stradioti που υπηρετούσαν στη Μάνη ρίζωσαν εκεί αποστρατευόμενοι, τα δε ίχνη τους αποτυπώνονται στα ονόματα και στα τοπωνύμια. {Ερώτημα.: Οι Σλάβοι, Αλβανοί κλπ που παρέμειναν, ίσως ως καλοί οικογενειάρχες, και, παρελθόντος τού καιρού, εξελληνισμένοι όντες, Έλληνες ονομάσθησαν, απέκτησαν εν ταυτώ και το γονίδιο τού Έλληνα;?. Σε τι ποσοστό άραγε να ανέρχεται η κατηγορία αυτή;?. Ο πληθυσμός τών (π.χ.) ΗΠΑ δεν έχει κοινό πρόγονο, κοινό προγονικό γονίδιο, κάποτε ίσως δημιουργήσει για τους πόστερους του, σήμερα είναι ένα συμπίλημα λαών. Και εν τέλει, ο βιολογικός παράγοντας, η γονιδιακή συνέχεια διασφαλίζει εκείνη τής διάνοιας; Η ιστορία λέει όχι, πολλά τα παραδείγματα τόσο σε επίπεδο ατόμων, όσο και λαών. Ίσως οι εξωγενείς παράγοντες είναι οι κυρίαρχοί, με δευτερεύοντες τούς όποιους άλλους}.
(*1).Φουρίκης Πετρ., φιλόλογος, αρβανίτης εκ Σαλαμίνος, «Παρατηρήσεις εις τα τοπωνυμικά των Χρονικών Μορέως», Περιοδ. Αθηνά 1928, «Μελέτες και άρθρα» 1920—30.
(*2).Πετρίδης Αθ., δάσκαλος, υπηρέτησε στην Αρεόπολη τα τέλη τού 19ου αι. «Περί του ονόματος της Μάνης».
(*3).Σάθας Κων., ιστορικός, “Ελληνικά ανέκδοτα” 1867, “Τουρκοκρατούμενη Ελλάς” 1869, «Μνημεία τής ελληνικής ιστoρίας» 1880-90.
(*4).Μέξης Δήμ. “Η Μάνη και οι Μανιάτες” 1977.
(*5).Κανελλιδης Πέτρ., γεν. στο Κουτήφαρι, μέσα 19ου~αρχές 20ου αι., δάσκαλος, δημοσιογράφος εκδότης της εφ. «Καιροί», «Περί Μάνης και Μανιατών» 1877.
(*6).Hertzberg Gustav, «Historie de la Grèce. Paris: 1887», καi«Ιστορία τής Ελλάδος από τής λήξεως τού αρχαίου βίου έως σήμερον», μετάφραση: Π. Καρολίδου, Αθήνα 1906.
(*7).William Martin Leake, 19ος αι., Bρετανός αντ/ρχης τοπογράφος «Travels in the Morea: With a map and plans» (1830), «Peloponnesiaca» (1846)». Όταν ο Ναπολέων εξεστράτευσε στην Αίγυπτο το 1798, αυτός συμμετείχε σε βρετανικό εκστρατευτικό σώμα προς βοήθεια των οθωμανών. Περιήλθε τη Μικρά Ασία, τη Μέση Ανατολή, την Αίγυπτο, και την Ελλάδα δις. Θεωρείται σημαντικός περιηγητής}.
(*8).Λάμπρος Σπυρ., Ηπειρώτης, 1851~1919, καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, υπηρεσιακός Πρωθυπουργός, ιδρυτής της Αρχαιολογικής Εταιρείας και του Συλλόγου «Παρνασσός»: «Η ονοματολογία τής Αττικής και η εις την χώραν εποίκησις των Αλβανών», Επετηρίς Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός 1896, - Λαμπρινίδης Μ., πολιτευτής Ναυπλίας, «Οι Αλβανοί κατά την κυρίως Ελλάδα και την Πελοπόννησον» 1907, - Πασχάλης Δ.: «Οι Αλβανοί εις τας Κυκλάδας» 1934.
(*9).Fallmerayer Jakob Philipp, 1790~1861, αυστριακός, καθηγητής γλωσσολογίας, ιστορικός: (α).«Ιστορία της χερσονήσου Μορέα κατά το Μεσαίωνα Τόμος 1ος: Παρακμή των Πελοποννησίων Ελλήνων και εποικισμός της κενής γης με σλαβικούς λαούς, Στουτγκάρτη 1830. Τόμος 2ος: Ο Μορέας, ερειπωμένος από εσωτερικούς πολέμους μεταξύ Φράγκων και Βυζαντινών, και κατακλυσμένος από Αλβανούς αποίκους, τελικά αλώθηκε από τους Τούρκους. Από 1250 μέχρι 1500 μ.Χ., Tübingen 1836». (β).«Ποία επίδραση είχε η κατάληψη της Ελλάδος από τους Σλάβους επί της τύχης της πόλης των Αθηνών και στην αγροτική περιοχή της Αττικής; Ή, μία πιο λεπτομερής επεξήγηση της αναφερόμενης στην καταγωγή των σημερινών Ελλήνων θεωρίας, που προτάθηκε στον 1ο τόμο τής Ιστορίας της χερσονήσου Μορέα κατά το Μεσαίωνα, Στουτγκάρτη 1835». Και γερμανικά: (α).«Geschichte der Halbinsel Morea während des Mittelalters, Teil 1: Untergang der peloponnesischen Hellenen und Wiederbevölkerung des leeren Bodens durch slavische Volksstämme, Stuttgart 1830. Teil 2: Morea, durch innere Kriege zwischen Franken und Byzantinern verwüstet und von albanischen Colonisten überschwemmt, wird endlich von den Türken erobert. Von 1250-1500 nach Christus, Τούμπινγκεν 1836». (β).«Welchen Einfluß hatte die Besetzung Griechenlands durch die Slawen auf das Schicksal der Stadt Athen und der Landschaft Attika? Oder nähere begründung der im ersten Bande der Geschichte der Halbinsel Morea während des Mittelalters aufgestellten Lehre über die Enstehung der heutigen Griechen», Stuttgart 1835».
Η βιβλιογραφία γιά σλάβους και αλβανούς στην Ελλάδα είναι πολύ μεγάλη, με απόψεις ποικίλες, ενίοτε αλόγου απαρέκειας και απάρνησης ή υστεροβούλου πρόθεσης, άμφω αποτόκων τού εκατέρου σοβινιστικού εθνικισμού. Δίδεται πιο κάτω συμπληρωματική βιβλιογραφία (πηγή το διαδίκτυο).
♦Hahn Johann Georg «Albanesische Studien», Jena 1854.
♦Παναγιωτόπουλου Σ. «Τίνες ήλθον κατά τον μέσον αιώνα εν Ελλάδι», 1884.
♦Παναγιωτόπουλου Β. «Πληθυσμός και Οικισμοί της Πελοποννήσου 13ος-18ος αιώνας», 1985.
♦Philippson Al. «Zur Ethnographie des Peloponnes», 1890.
♦Κορύλλος Χ. «Η εθνογραφία της Πελοποννήσου», 1890.
♦Topping P. «Albanian Settlements in Medieval Greece: Some Venetian Testimonies», 1980.
♦Γιοχάλας Τ. «Η αρβανιτιά στο Μοριά, χρονικά πορείας», 2010.
♦ Jichalas T. «On Albanian Migration to Greece», 1971.
♦ Άμαντος Κ. «Οι Σλάβοι εις την Ελλάδα», 1944. - «Σλάβοι και Σλαβόφωνοι εις τας ελληνικάς χώρας». 1946.
♦Διομήδης Αλ. «Βυζαντιναί μελέται-Αι σλαβικαί επιδρομαί εις την Ελλάδα και η πολιτική του Βυζαντίου», 1946.
♦Ζακυθυνός Δ. «Οι Σλάβοι εν Ελλάδι-Συμβολαί στην ιστορίαν του μεσαιωνικού Ελληνισμού», 1945.
♦Κουγέας Σ. «Επί του καλουμένου χρονικού “Περί της κτίσεως της Μονεμβασίας”», 1912.
♦Κυριακίδης Σ. «Βυζαντιναί Μελέται-Οι Σλάβοι εν Πελοποννήσω», 1947.
♦Παγουλάτος Σ. «Οι Τσάκωνες και το περί κτίσεως της Μονεμβασίας χρονικόν», 1947.
♦Φαλμεράυερ Ι. Φ. «Περί καταγωγής των σημερινών Ελλήνων», 1984
♦Χοπφ Χ. «Οι Σλάβοι εν Ελλάδι-Ανασκευή των θεωριών του Φαλμεράυρ», 1872.
♦Charanis P. «The Chronicle of Monemvasia and the Question of the Slavonic Settlements in Greece», 1950.
4.Μανία. Οι Μανιάτες ήταν (και είναι;) μανιώδεις, κακοι, άγριοι, οξύθυμοι. Το υποστηρίζει, με διάθεση αρνητική, ο Δωρόθεος Μονεμβασίας (17ος αι.) στο πόνημά του «Χρονογράφος»(*1), και προβαίνει στη δήλωση πως εξ’ αυτού και το όνομα τής Μάνης. Πιο έντονος σε αρνητικούς χαρακτηρισμούς για τους Μεσομανιάτες, της εποχής του φυσικά, είναι ο εκ Μηλέας Έξω Μάνης Νιφάκος (ταλαιπωρήθηκε πράγματι κατά την περιήγησή του εκεί). Αντιθέτως, με διάθεση συνηγόρου, οι θείος και ανεψιός Δήμος και Νικολό Στεφανόπουλοι, στο βιβλίο τους «Ταξίδι τού Δήμου και Νικολό Στεφανόπολι στην Ελλάδα κατά τα έτη V και VI»(*2) που έγραψαν όταν επέστρεψαν στο Παρίσι μετά το ταξίδι τους, εξηγούν πως το μανιώδες και οξύθυμο τού χαρακτήρος τών Μανιατών προερχόταν από το μίσος τους εναντίον τών Τούρκων. Μανιώδεις και θηριώδεις όμως ήταν και οι Μαρδαΐτες, λαός που πριν από τον 7ο αι. μ.Χ. κατοικούσε στη νότια Μικρά Ασία, στη Συρία, στο Λίβανο, και στις ελώδεις εκτάσεις τής Αντιόχειας, καθώς και στις πλαγιές τού όρους Αμανός (ή Μαύρου όρους) στις ανατολικές ακτές τού κόλπου τής Αλεξανδρέττας (στη σημερινή Τουρκία απέναντι από την Κύπρο). Εικάζεται πως οι απαρχές τους βρίσκονται στην τότε περιοχή Μαρδιστάν τής Αρμενίας. Ήταν χριστιανοί (μονοφυσίτες ή μονοθελητές), χωρίς αυτό να τους εμποδίζει να πολεμούν και εν γένει να συμπεριφέρονται με θηριώδη πρωτόγονο τρόπο (υπάρχει δημώδες άσμα που αρχίζει με το στίχο «Τρέμουν οι αμιράδες, τρέμουν Σαρακηνοί, τρέμουν τους Μαρδαΐτες ….». Κάποιες πηγές τους θέλουν Πέρσες ζωροάστρες που προσηλυτίσθηκαν στο Χριστιανισμό, και κάποιες άλλες τους θέλουν Σύριους σημίτες τής αραμαϊκής γλωσσικής οικογένειας, που έγιναν μαρωνίτες χριστιανοί. Αρχικά σύμμαχοι τών βυζαντινών κατά των αράβων, στη συνέχεια σύμμαχοι τών αράβων, τέλος εκ νέου στη συμμαχία με τους βυζαντινούς. Περί το 690 ο Ιουστιναινός Β’ ο «Ρινότμητος» (έκοβε τις μύτες των αντιπάλων του), σε συμφωνία με τους Άραβες μετακίνησε πληθυσμούς Μαρδαϊτών προς τα δυτικά παράλια τής Μικράς Ασίας και προς τα ερημωμένα «Θέματα» της Ελλάδος, όπως Μακεδονία, Ήπειρος, Πελοπόννησος, όπου χρησιμοποιήθηκαν κυρίως ως κωπηλάτες. Στη Μάνη –κατά τις πηγές- εποίκισαν τις δασωμένες πλαγιές τού Ταϋγέτου, οι οποίες πολύ τούς θύμιζαν εκείνες τού όρους Αμανού. Η λέξη marda είναι αραβικής ή ιραvικής προέλευσης και η ρίζα «mrd» σημαίνει στασιαστής, κατ’ επέκταση θηριώδης, μανιώδης. Αυτό οδήγησε τους ντόπιους (πάντα κατά τις πηγές) να αποκαλέσουν Μάνη τη συγκεκριμένη περιοχή που κατοικούσαν οι Μαρδαϊτες. Την εκδοχή αυτή, όμως με βελτιωμένη την έννοια τής λέξης σε «τολμηρός, πολεμοχαρής», ασπάζονται και οι Παπαρρηγόπουλος, Μαριολόπoυλoς, Phillipson, Newmann, Patch. Υπάρχει ακόμη μία άποψη, εκείνη περί μανίας τού ανέμου, που στη Μάνη εκδηλώνεται, πράγματι, με περισσήν σφοδρότητα. (Μικρός, θυμάμαι, συχνά αποκαλούσαμε «Αερόπολη» την Αρεόπολη. Ο Νηφάκος για το Οίτυλο γράφει «εις του Βοριά την μάνα»). Ο Αρκάς καθηγητής φιλολογίας Καππώτας Άγγ. (γεν. 1825) προτείνει τη λέξη Μήνις=οργή. {«Περί συγγενείας της Ελληνικής προς την Λατινικήν, Γαλλικήν, Αλβανικήν και Τουρκικήν γλώσσαν», «Περί του γένους των Αλβανών και περί της συγγενείας αυτών προς τους Έλληνας»}.
(*1).Δωρόθεος Μονεμβασίας. Ο Δωρόθεος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το δεύτερο ήμισυ του 16ου αι. Χειροτονήθηκε πρώτα μητροπολίτης Λακεδαίμονος και στη συνέχεια Μονεμβασίας, όμως μάλλον κατά τίτλον μόνον ήταν μητροπολίτης, απουσιάζων από την έδρα τού τίτλου του, ίσως δε εξ΄αυτού αποκαλείται και Ψευδο-Δωρόθεος. Επισκέφθηκε τον ηγεμόνα της Μολδαβίας Πέτρο Πέρκλο, ο οποίος τον φιλοξένησε και τον ενθάρρυνε στη συγγραφή ενός ιστορικού έργου από κτίσεως κόσμου έως την εποχή τους (πρώτο ήμισυ 17ου αι.). Το σύγγραμμα, γνωστό ως ««Χρονογράφος», συνιστά συρραφή ιστοριών κα μύθων ανά τον κόσμον, ταξινομηθέντων υπό του Δωρόθεου, που επιμελήθηκε και τη γλωσσική τους εναρμόνιση στα ελληνικά. Εκδόθηκε το 1631 στη Βενετία μερίμνει τού Γιαννιώτη Τζιγαρά Αποστόλη. Έκτοτε εκδόθηκε πολλές φορές και σε άλλα μέρη, επί δύο δε αιώνες απετέλεσε το μοναδικό ιστορικό σύγγραμμα του ελληνισμού. (Πηγές: Σάθας Κ. «Νεοελληνική Φιλολογία», Λάμπρος Σ. «Νέος Ελληνομνήμων», Ζακυνθινός Δ., «Μεταβυζαντινή και Νεωτέρα Ελληνική Ιστοριογραφία».
(*2).«Voyage de Dimo et Nicolo Stephanopoli en Grece pendant les annees V et VI». Το ταξίδι στην Ελλάδα με καταληκτικό προορισμό τη Μάνη έγινε κατόπιν εντολής τού Ναπολέοντα το 1797 κατά την πρώτη εκστρατεία του στην Ιταλία. Σκοπός του ήταν η διερεύνηση τών προθέσεων και δυνατοτήτων τών Ελλήνων, ιδίως δε τών Μανιατών, εν όψει της σχεδιαζόμενης (και τελευτήσασας εν τη αρχή της σχεδόν) κατάλυσης τής Οθωμανικής αυτοκρατορίας μέσω Αιγύπτου προς Ινδίες, με απώτερο στόχο την Αγγλία. Σημ.: Κατά τη χρονολογική αρίθμηση τής Γαλλικής Επανάστασης τα έτη V & VI είναι τα 1797-98.
5.Δύο «βραχείες» εκδοχές: ♦Maina. Το ιταλικό ρήμα ammainare (ή mainare) δηλώνει υποστολή, π.χ. ιστίων, σημαίας κλπ. Ο περιηγητής Ληκ (ίδε παρ. 3, το 7) προτείνει τη λέξη αυτή με το σκεπτικό πως οι από δυτικά πλησιάζοντες τις απόκρημνες ακτές τής ταιναρικής χερσονήσου ενετοί, κυρίως ναυτικοί, φοβούμενοι τον δυνατό αέρα, προέβαιναν σε υποστολή ιστίων με την ναυτική εντολή mainare le vele (ιστία), ή απλώς maina=μάζεψε. ♦Μανή. Μανός σημαίνει αραιός, σπάνιος, άτονος, σποράδην κείμενος. Το θηλυκό μανή προφανώς αποδίδεται στη μεσομανιάτικη γη, η οποία σαφώς ανταποκρίνεται, όντας άδενδρη, γυμνή, βραχώδης. (Καψάλης Γ. Πεζόπουλος Εμ., Γεωργακάς Δ., Βαγιακάκος Δικ., Άμαντος Κ., Κουτσιλιέρης Α.). Nota.: Η Μέσα Μάνη είναι λουλούδι από πέτρα.
6.Και κάποιες ανυπόστατες εκδοχές (κυκλοφορούν στο διαδίκτυο). ▪“Από το Μάνα που σημαίνει πηγή νερών”. Η έρευνα δεν το επιβεβαιώνει. Το πλέον αξιόπιστο ίσως λεξικό της ελληνικής γλώσσας του Σκαρλάτου Βυζαντίου βασισμένο και στον Θησαυρό του Ερρίκου Στεφάνου, εκδόσεως 1852, δεν εμφανίζει τη λέξη. Η έρευνα σε άλλα λεξικά, σε τρεις εγκυκλοπαίδειες και στο Google έδωσε τη γνωστή μας μάνα ή μάννα, τη μαμμά, την αρχ. Μάμμη, καθώς και το επισης γνωστό μάννα τών Ισραηλιτών, την εξ ουρανού τροφή στην έρημο κατά την Έξοδό τους από την Αίγυπτο. ▪”Από το Magnus που σημαίνει μέγας, όπως Μέγας Αλέξανδρος”. Γιατί όμως ;. ▪”Από το Μάνης που είναι το εναλλακτικό όνομα του θεού Ουρανού (το λέει ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος στη Θεογονία του. Διαβάζουμε: «Μάνης το δεύτερο όνομα του Θεού Ουρανού». !)”. Χα !. Η έρευνα έδειξε τα ακόλουθα: Ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος (180~120 με 110 π.Χ.) έχει γράψει πολλά, μεταξύ των οποίων και το ογκωδέστατο «Περί Θεών» το οποίο χρησιμοποίησαν ευρύτατα οι αναγεννησιακοί τής Δύσης, αλλά ελάχιστα αποσπάσματα διεσώθησαν, από τα οποία μακροσκοπικά διαφαίνεται η φιλοσοφική υπόσταση τού έργου με υπόβαθρο μία διαμορφωμένη ήδη αντίληψη περί θεών από τους προ αυτού ποιητές και ιστορικούς. Δεν πρόκειται περί θεογονίας. Πλέον τών δύο αιώνων αργότερα εγράφη ένα κείμενο το οποίο απεκλήθη «Βιβλιοθήκη» και μέχρι το 1873 εθεωρείτο έργο του Απολλόδωρου Αθηναίου, διότι τον 9ο αι. ο Πατριάρχης Φώτιος σε γραπτό του ταυτοποιούσε τον συγγραφέα τού έργου με τον Απολλόδωρο Αθηναίο. Ο καθηγητής Robert C. με την μη αμφισβητούμενη εργασία του «De Apollodori Bibliotheca» Berlin» 1873, ανατρέπει τη δοξασία. Στη «Βιβλιοθήκη» το ύφος είναι εν γένει τελείως διάφορο, και στο τρόπο γραφής, και στο είδος τού περιεχομένου, καθώς σε αυτήν ο συγγραφέας επιδίδεται σε μία μυθολογική περιγραφή και μόνον. Ο συγγραφέας λοιπόν τής «Βιβλιοθήκης» απεκλήθη Ψευδο-Απολλόδωρος (έλληνας από την, τότε πόλη, Αρτεμίτα τής Μεσοποταμίας). Αρύεται υλικό από το «Περί Θεών», παρουσιάζει όμως αντιφάσεις. Μάλλον εγράφη για διδακτικούς λόγους, και είχε μεγάλη απήχηση. Θεωρείται πάντως αξιόλογο έργο. Σε αυτό το κείμενο, εν πάσει περιπτώσει, δεν αναγράφεται κανείς Μάνης. Το μόνο που υπάρχει είναι ο Μάγνης, που όμως ούτε ο θεός Ουρανός είναι, ούτε καν θεός. Η έρευνα πολλών πηγών (εγκυκλοπαίδειες, λεξικά αρχαίων ονομάτων, διαδίκτυο) δεν έδωσε κάποιον Μάνη ως θεό Ουρανό. Το μόνο προκύψαν αφορά ένα Μάνη, που κατά τον Διονύσιο Αλικαρνασέα ήταν γιός τού Δία και της Γαίας, και κατά τον Ησίοδο γιός τού Δία και της νύμφης Θυίας. Σε μία αρχαία επιγραφή υπάρχει η φράση «Μάνης Δάης, Ηλιόδρομος Ζευς», που αποδίδεται σε άνθρωπο, κατά τη συνήθεια, τότε (και τώρα) να ονοματίζονται αγαπητά πρόσωπα με το όνομα θεών και αγίων (Χριστός-Χρήστος, Παναγία-Παναγιώτα-Μαρία, Γεώργιος κλπ). Η επιγραφή αυτή μάλλον από παρερμηνεία οδήγησε στην ταυτοποίηση τού Μάνη με τον Δία. Ένας άλλος διάσημος Μάνης είναι ο χριστιανός Πέρσης Μάνης ή Μανιχαίος (3ος αι. μ.Χ), ιδρυτής της θρησκευτικής αίρεσης τού Μανιχαϊσμού, με φιλοσοφικό συστατικό της, την αναζήτηση τής αληθούς γνώσης και την αποδοχή τού αντιθετικού δυισμού τών όντων (καλό-κακό, φως-σκότος, ύλη-πνεύμα, κλπ). Η αίρεση επέζησε επί μία περίπου χιλιετία.
Από τη «Βιβλιοθήκη του Ψευδο-Απολλόδωρου: Από τον πρωτόθεο Ουρανό και από τη Γη προήλθαν τρεις εκατόγχειρες, τρεις κύκλωπες τους οποίους έρριψε στον Τάρταρο (ήταν πολύ δυνατοί και εθεωρούντο επικίνδυνοι), έξι τιτάνες, μεταξύ των οποίων Ωκεανός, Ιαπετός και Κρόνος, και επτά τιτανίδες. Αγανακτισμένη κατά του Ουρανού η Γη για τα παιδιά της στον Τάρταρον, πείθει τους τιτάνες να επιτεθούν στον πατέρα τους, και τους δίδει δρέπανο αδαμάντινο (για να είναι σκληρό). Η επίθεση έγινε (Ουρανομαχία), ο δε Κρόνος απέκοψε τα αιδοία τού Ουρανού και τα πέταξε στη θάλασσα, από σταγόνες μάλιστα αίματος δημιουργήθηκαν τρεις ερινύες {κατά τον Ησίοδο, μαζί με τις ερινύες και οι γίγαντες και οι νύμφες μελίες, από δε τα ριφθέντα στη θάλασσα μήδεα (αιδοία), το πρώτον πλησιάσαντα τα Κύθηρα-Κυθέρεια, και έπειτα την Κύπρον-Κυρπογενέα, προέκυψε η Αφροδίτη}. Οι κύκλωπες επανήλθαν και ο Κρόνος ανέλαβε την εξουσία, αλλά τους ξαναέδεσε στον Τάρταρον, νυμφεύθηκε δε την αδελφή του τιτανίδα Ρέα. Επειδή ο Ουρανός προφήτευσε πως ο Κρόνος θα χάσει την εξουσία από ένα παιδί του, αυτός τα κατάπινε όλα. Η Ρέα εγκυμονούσα τον Δία πηγαίνει και τον γεννά στο άντρο τού όρους Δίκτη στην Κρήτη, και το αφήνει να το φυλάττουν ένοπλοι κούρητες, και να το φροντίζουν οι αδελφές νύμφες Αδραστεία και Ίδη, κόρες τού Μελισσέα (βασιλιά της Κρήτης). Οι κούρητες όταν το μωρό έκλαιγε χτυπούσαν τις ασπίδες για να καλύπτουν το κλάμα μην το ακούσει ο Κρόνος, οι δε νύμφες το έτρεφαν με το γάλα της Αμάλθειας (μίας κατσίκας). Ο Δίας μεγάλωσε, έπεισε την Μήτιν (κόρη του τιτάνα Ωκεανού και πρώτη σύζυγος του Δία, κατά τον Ησίοδο) να δώσει φάρμακο στον Κρόνο ώστε να εξεμέσει τα καταποθέντα, ύστερα ξεκίνησε τον δεκαετή πόλεμο (Τιτανομαχία), τον οποίο κέρδισε. Οι κύκλωπες ευγνώμονες έδωσαν στο Δία τον κεραυνό (Άργης, αργυρόχρους), τη βροντή (Βρόντης), την αστραπή (Στερόπης, αστερόπης, λάμπων, αστράφτων). Ο τιτάνας Ιαπετός με την Ασία (κόρη του αδελφού του Ωκεανού) απέκτησαν τον Προμηθέα, τον Επιμηθέα, και τον Μανοίτιο που με κεραυνό σκότωσε ο Δίας στην Τιτανομαχία. Ο Προμηθέας έπλασε ανθρώπους από πηλό και τούς παρέδωσε το πυρ λάθρα Διός, με επακόλουθο η οργή τού Δία να επιβάλει στον Προμηθέα τη γνωστή τιμωρία στον Καύκασο μέχρι να τον απαλλάξει ο Ηρακλής πολύ αργότερα. Ο γιός τού Προμηθέα, ο Δευκαλίων, ήταν βασιλιάς στη Φθία (Φθιώτιδα, η αργότερα χώρα των Μυρμιδόνων τού Αχιλλέα), είχε δε σύζυγό την Πύρρα, κόρη του θείου του Επιμηθέα, και της Πανδώρας, την οποίαν οι θεοί πρώτη των γυναικών έπλασαν. Ήταν δίκαιος ανήρ και άρχων. Ο Προμηθέας ειδοποίησε το γιό του να ετοιμάσει λάρνακα (κιβωτό) και κλεισθεί εκεί μαζί με όσα χρειαζούμενα απαραίτητα, διότι ο Δίας θα αφανίσει με κατακλυσμό το χαλκούν γένος {κατά Ησίοδο τα προηγούμενα γένη συνιστούσαν δαίμονες, δηλ. δαήμονες, ειδήμονες με ανώτερες ιδιότητες, το μεν χρυσούν επιχθόνιοι εσθλοί (χρηστοί, ενάρετοι), το δε αργυρούν υποχθόνιοι μάκαρες, ενώ τα επόμενα γένη ήταν το ηρωϊκόν (Αργοναύτες, Τροία κλπ), και το σιδηρούν}. Μετά από πτώση πολλού υετού η λάρνακα φερόμενη επί εννέα ημέρες επικάθισε στον Παρνασσό. Ο Δευκαλίων με την Πύρρα έθυσαν στον Δια, ο οποίος ικανοποιημένος έστειλε τον Ερμή να τους πει να ζητήσουν ό,τι θέλουν, και αυτοί ζήτησαν τη δυνατότητα να φτιάξουν ανθρώπους. Ο Δίας είπε να πετάνε πίσω τους πέτρες, και όσες ο Δευκαλίων, άνδρες γίνονταν, όσες η Πύρρα, γυναίκες (αυτό είναι το δικό μας γένος, το σιδηρούν, που σκουριάζει, ενώ το χρυσούν, και το αργυρούν όχι). Εκ Δευκαλίωνος και Πύρρας εγένετο ο Έλλην (εικαζόμενος του Δία γιός), καθώς και ο Αμφικτύων και η Πρωτογένεια. Ο Έλλην την φυλή των Γραικών (δηλ. τους κατοίκους τής Φθίας, της οποίας ήταν βασιλιάς πλέον) μετονόμασε σε Έλληνες, απέκτησε δε με τη νύμφη Ορσηίδα το Δώρο, τον Ξούθο και τον Αίολο. Ο Αίολος, βασιλιάς της Θεσσαλίας, απέκτησε επτά παίδας και πέντε θυγατέρες. Ένας τών παίδων και ο Μάγνης. Από τους Δώρο, Αίολο, και τους γιούς τού Ξούθου, Ίωνα και Αχαιό, σχηματίσθηκαν οι τέσσερες βασικές φυλές. (Άλλες εκδοχές τής θεογονίας από άλλους συγγραφείς διαφοροποιούνται λιγότερο ή περισσότερο. Ο Πλάτων στην Πολιτεία, σχετικά με τα γένη, παρέχει φιλοσοφική ανάλυση).
Ακροτελεύτιον και επιμύθιον: Κατά τον μανιάτη καθηγητή πανεπιστημίου Αθηνών Απόστολο Β. Δασκαλάκη (1900-1982), δεν θα βρεθεί άκρη. Μεταξύ των έργων του και η μελέτη «Η Μάνη και η Οθωμανική αυτοκρατορία 1453-1821», που εξέδωσε το 1923, νεαρός απόφοιτος ων.
Βιβλιογραφία (πέραν των εντός του κειμένου αναφερομένων πηγών)
Εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος-Larousse-Britannica”
Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια
Εγκυκλοπαίδεια «Δομή»
Εγκυκλοπαίδεια «Encarta»
Λεξικό Ελληνικής Γλώσσης υπό Σκαρλάτου τού Βυζαντίου επί τη βάσει ιδίως τού Θησαυρού τού Ερρίκου Στεφάνου εν Παρισίοις εκδιδομένου. 1852
«Ιστορία της Μάνης», Κουτσιλιέρης Αν.
«Η Μάνη και οι Μανιάτες», Μέξης Δημ.
«Μάνη», Μέντης Κ.
«Ιστορία της Μάνης», Κάσσης Μ.
Ιδιαίτερη η μνεία στο Διαδίκτυο (Google), το θαυμάσιο, αλλά και επικίνδυνο αυτό εργαλείο, θησαύρισμα γνώσης ατελεύτητης, αλλά και οχετός ανακριβειών (εξ αγνοίας ή σκοπιμότητας), πεζοδρομιακής χυδαιότητας, και πιθηκίζουσας αντιγραφικής βαρβαρότητας. Άλλο «πηγή», η οποία σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπόκειται σε σχολαστική διερεύνηση, και άλλο φωτογραφική επιπόλαιη αντιγραφή.Αχιλ. Σ. Ξανθουλέαςhttp://www.blogger.com/profile/13799414561357505568noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-75740307428236343.post-72217800814647521482011-08-17T03:46:00.000-07:002011-08-17T03:54:44.134-07:00Υπάρχει γονιδιακή σχέση μεταξύ Αρχαίων Ελλήνων και Νεοελλήνων ;? Κοντά στη σημερινή αιγυπτιακή κωμόπολη el-Bahnasa, περί τα 160 χμ. νοτίως τού Καΐρου, στη δυτική όχθη του π. Νείλου απέναντι από την πόλη Beni Mazar, είχε ανεγερθεί το 332 π.Χ. επί Αλεξάνδρου η πόλη Οξύρρυγχος (Οξυρρύγχου πόλις). Το όνομα προέρχεται μάλλον από ένα ψάρι του Νείλου (τότε) με μυτερό ρύγχος, το οποίο, κατά τον λατρευτικό μύθο, συνδέεται με τον καλό φαραώ Όσιρι, που κατακρεουργήθηκε από τον σφετεριστή κακό αδελφό του Σεθ, με μαγικό δε τρόπο επανασυνδέθηκαν τα τμήματα τού σώματός του από την σύζυγο αδελφή του Ίσιδα, πλην ενός μόνο τμήματος που είχε καταβροχθίσει ο οξύρρυγχος, το πέος του. Ο Όσιρις αποσύρθηκε στα Ηλύσια Πεδία (κατά την ελληνική μυθολογία ήταν αναπαυτήριο των ψυχών των ηρώων και των ενάρετων σε περιοχή του Άδη) και έκτοτε λατρευόταν ως θεός, κατά μία μάλιστα εκδοχή προϋπήρξε ως θεός πριν γίνει φαραώ. <br /> Στα περιοχή αυτή διενεργήθηκαν εκτεταμένες ανασκαφές από τους άγγλους Grenfell και Hunt την περίοδο 1895-1907, από τους ιταλούς Pistelli και Farina την περίοδο 1910-1913, και από τον ιταλό Breccia την περίοδο 1928-1934. ‘Ηλθαν στο φως πολυάριθμοι πάπυροι ποικίλου περιεχομένου και μεγάλης αρχαιολογικής αξίας. Μεταξύ άλλων βρέθηκαν, σε αντίγραφα, τα Ομηρικά έπη, η Αθηναίων Πολιτεία τού Αριστοτέλη, οι Ωδές του Βακχυλίδη, σημαντικά τμήματα από τους Ιχνευτές του Σοφοκλή και από την Υψιπύλη τού Ευριπίδη, ο Δύσκολος τού Μενάνδρου, η βιογραφία τής Σαπφούς, κ.ά., αλλά και βιβλικοί πάπυροι, όπως το απόκρυφο ευαγγέλιο τού αποστόλου Θωμά, μεγάλο απόσπασμα από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο τού 2ου αι. και συνιστά το παλαιότερο ευαγγελικό χειρόγραφο, το Δευτερονόμιο, ο Ιησούς τού Ναυή, τα τέσσερα Ευαγγέλια του 5ου αι., οι Επιστολές τού Παύλου, κ.ά. Πλήθος εκ των παπύρων βρίσκεται στην Οξφόρδη. Η αποκωδικοποίηση πολλών συνεχίζεται. <br /> Ένας εκ των παπύρων, γραμμένος σε λατινική γλώσσα, περιέχει επιστολές με συμβουλές και νουθεσίες τού ρωμαίου πατρικίου και πρώην ανθύπατου στην Ελλάδα Menenius Appius προς τον φίλο του Atilius Navius, νέον ανθύπατο και μάλλον αντικαταστάτη του. {Το 168 π.Χ. στη μάχη της Πύδνας (παραθαλάσσιος οικισμός λίγο βορειότερα της Κατερίνης) οι ρωμαϊκές λεγεώνες υπό τον Λεύκιο Παύλο (Lucius Paulus) νίκησαν τον μακεδονικό στρατό υπό τον βασιλιά Περσέα της δυναστείας των Αντιγονιδών της Μακεδονίας, περιοχής που τότε εκτεινόταν από τα παράλια της Προποντίδας ανατολικά, μέχρι ένα σημαντικό τμήμα της Ιλλυρίας δυτικά, και μέχρι την Βοιωτία νότια, με την Ήπειρο και Ακαρνανία εκτός. Η Μακεδονία μετετράπη σε ρωμαϊκή επαρχία. Το 146 π.Χ., είκοσι δύο έτη μετά, στη μάχη της Λευκόπετρας Κορίνθου κοντά στον Ισθμό, οι ρωμαϊκές, πάλι, λεγεώνες υπό τον Λεύκιο Μόμμιο (Lucius Mummius) νίκησαν το στρατό της Αχαϊκής Συμπολιτείας υπό τον Δίαιο. Από τότε και μέχρι το 1830 η Ελλάδα ήταν υπόδουλη, αρχικά στους φιλικούς προς την Ελλάδα ρωμαίους, στη συνέχεια σε διάφορους άλλους όχι φιλικούς δυνάστες}. Οι συμβουλές και νουθεσίες τού Menenius Appius αποσκοπούσαν στο να σκιαγραφήσουν, με έντονους μάλιστα όρους, τον χαρακτήρα τού έλληνα, να παραγάγουν ένα ψυχογράφημα τής ιδιομορφίας του. Από το περιεχόμενό τους προκύπτει πως υπήρξαν και ενδιάμεσες απαντητικές επιστολές από τον Atilius Navius προς τον Menenius Appius. Ο τ. Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κων. Τσάτσος μετέφρασε τις επιστολές τού Menenius Appius από τα λατινικά στα ελληνικά. <br /> Σε ένα σημείο τών επιστολών γίνεται αναφορά στον έλληνα στωικό φιλόσοφο Επίκτητο, 50~138 μ.Χ.∙ πως, δηλ., ο Menenius Appius, νεαρός ων, άκουσε τον Επίκτητο να διδάσκει. Ο Επίκτητος γεννήθηκε δούλος στη Φρυγία (περιοχή της κεντρικής Μικράς Ασίας περιέχουσα την Άγκυρα), βρέθηκε στη Ρώμη ως δούλος, εκεί έλαβε κάποια μαθήματα φιλοσοφίας, κυρίως όμως αυτομορφώθηκε, έγινε απελεύθερος (ελεύθερος εκ δούλων που χαρακτηριζόταν μέτοικος), δίδαξε φιλοσοφία, και έγινε ευρέως γνωστός. Επί αυτοκράτορος Δομιτιανού (Titus Flavius Domitianus) αναγκάστηκε να φύγει, το 94 μ.Χ., ύστερα από διάταγμα εξορίας τών φιλοσόφων λόγω «επικίνδυνης φιλοδημοκρατικής επιρροής». Πήγε στην Ήπειρο, όπου ίδρυσε φιλοσοφική σχολή. Μεταξύ τών μαθητών του υπήρξε ο Φλάβιος Αρριανός, ο γνωστός μας από το «Αλεξάνδρου Ανάβασις» ιστορικός Αρριανός, ο οποίος με το «Διατριβαί» διέσωσε τη φιλοσοφική σκέψη τού Επίκτητου, καθόσον ο ίδιος δεν άφησε γραπτά. Εύκολα συνάγεται πως ο νεαρός Menenius Appius άκουσε, προφανώς στη Ρώμη, τον Επίκτητο το διάστημα μεταξύ δύο-διόμισυ δεκαετιών μετά τη γέννηση τού Επίκτητου (50 μ.Χ) και πριν από τη φυγή του (94 μ.Χ). Συνεπώς οι επιστολές εγράφησαν λίγες δεκαετίες αργότερα, όταν ο Menenius δεν ήταν πλέον νεαρός, αλλά συνταξιούχος. <br /> Λόγω του μακροσκελούς τών επιστολών, έχουν παραλειφθεί τμήματα που δεν ενδιαφέρουν το θέμα μας, δηλαδή τους χαρακτηρισμούς. Η σύγκριση Αρχαίου Έλληνα και Νέο-Έλληνα δική σας. <br /> .... Άφησε λοιπόν τον παλιόν ανθύπατο τής επαρχίας σου να σου προσφέρει, κατά το λόγο του Αχιλλέα, γέρας ολίγον τε φίλον τε» {φράση είναι γραμμένη στα ελληνικά, κατά διευκρίνιση Κ.Τσάτσου).... {σ.γ.: (σημείωση γράφοντος). Η φράση τού Αχιλλέα, στη Ραψωδία Α’ στοίχοι 163~165 της Ιλιάδας απευθύνεται στον Αγαμέμνονα κατά την έντονη λογομαχία τους για την Βρισηίδα. Ο Αχιλλέας οργισμένος λέγει «οὐ μὲν σοί ποτε ἶσον ἔχω γέρας ὁππότ᾿ Ἀχαιοὶ Τρώων ἐκπέρσωσ᾿ εὖ ναιόμενον πτολίεθρον· ἀλλὰ τὸ μὲν πλεῖον πολυάϊκος πολέμοιο χεῖρες ἐμαὶ διέπουσ᾿· ἀτὰρ ἤν ποτε δασμὸς ἵκηται, σοὶ τὸ γέρας πολὺ μεῖζον, ἐγὼ δ᾿ ὀλίγον τε φίλον τε ἔρχομ᾿ ἔχων ἐπὶ νῆας, ἐπεί κε κάμω πολεμίζων». μ.γ.: (μετάφραση γράφοντος). «Ούτε βέβαια έχω ίσο με σένα βραβείο (μερίδιο απ’ τα λάφυρα) όποτε τύχει οι Αχαιοί να καταλάβουν καλοκατοικημένη (πλούσια) πόλη∙ αλλά το μεγαλύτερο (βάρος) του πολυτάραχου πολέμου τα χέρια τα δικά μου διευθετούν (σηκώνουν)∙ όμως όταν φθάνει η μοιρασιά το δικό σου βραβείο (είναι) πολύ μεγαλύτερο, εγώ δε αφού έχω αποκάμει πολεμώντας έρχομαι στα πλοία έχοντας μικρό (βραβείο) μα προσφιλές»}.<br /> Κερδίσαμε, αγαπητέ Ατίλιε, τον κόσμο με τις λεγεώνες μας, αλλά θα μπορέσομε να τον κρατήσομε μονάχα με την πολιτική που θα του προσφέρομε..... Δύσκολο φαίνεται να εξηγήσει κανείς, πως μια πόλη (η Ρώμη) έφτασε να κυβερνά την οικουμένη…… Μονάχα ο Αλέξανδρος πριν από μας είχε τη συνείδηση τούτης της ευθύνης. Ευτυχώς για τη δόξα της Ρώμης πέθανε νέος, γιατί αλλιώς θα ήτανε οι Έλληνες σήμερα οι άρχοντες του κόσμου…. Αλλά δε φτάνει να τους χαρίζομε ειρήνη και τάξη, γιατί αυτά είναι αρνητικά στοιχεία, είναι όροι, δεν αποτελούν την ουσία της ευδαιμονίας των ανθρώπων. Πρέπει να προάγομε την υλική ευημερία των λαών μας. Το μέγα όμως τούτο έργο είμαστε άξιοι να το κάνομε μόνο στις δυτικές επαρχίες, γιατί εκεί που βρίσκεσαι εσύ, οι έλληνες το επιτελούν ακόμη και σήμερα καλλίτερα από μας. Ας επαναλάβομε και εμείς τη δυσάρεστην ομολογία του Οράτιου Φλάκκου: «Graecia capta, ferum victorem cepit, et artes Intulit agresti Latio». {μ.γ.: «Η κατακτηθείσα Ελλάδα κατέκτησε τον σιδηρούν νικητή, και τις Τέχνες έφερε στο αγροτικό Λατσιο». σ.γ.: Ο Οράτιος Φλάκκος -Quintus Horatius Flaccus, 65 π.Χ.~8 μ.Χ., γνωστός απλώς ως Οράτιος, υπήρξε κορυφαίος λατίνος ποιητής και σατυρικός συγγραφέας}.<br /> Μάθε, φίλτατέ μου Ατίλιε, πως όσοι θέλουν να είναι κοσμοκράτορες, πρέπει να έχουν νοοτροπία πατρικίων και όχι νοοτροπία ιππέων. {σ.γ.: Στην αυτοκρατορική Ρώμη είχαν σχηματισθεί τρεις κοινωνικές τάξεις: Η άρχουσα τάξη των πατρικίων-patρicii. H δεύτερη τάξη των ιππέων-equesitis, κατά κανόνα πλούσιων προλετάριων εμπόρων, βιοτεχνών κλπ. Η τρίτη τάξη των φτωχών προλετάριων, των πληβείων-plebei. Παράβαλε με τις κατά Σόλωνα κοινωνικές τάξεις: Πεντακοσιομέδιμνοι (άρχοντες, πατρίκιοι). Ιππείς και Ζευγίτες (μικρομεσαία αξιώματα). Θήτες (κανένα αξίωμα, πληβείοι)}.<br /> O έλληνας είναι πιο εγωιστής από μας και συνεπώς και από όλα τα έθνη του κόσμου. Το άτομό του είναι «πάντων χρημάτων μέτρον» κατά το ρητό του Πρωταγόρα. {σ.γ.: Ο καταγόμενος από τα Άβδηρα της Θράκης φιλόσοφος Πρωταγόρας -περίπου 490~420 πΧ.- θεωρείται ως ο σπουδαιότερος των σοφιστών}. Αδέσμευτο, αυθαίρετο, και ατίθασο, αλλά και αληθινά ελεύθερο ορθώνεται το εγώ των ελλήνων. Χάρις σε αυτό σκεφθήκανε πηγαία, πρώτοι αυτοί, όσα εμείς αναγκαζόμαστε σήμερα να σκεφθούμε σύμφωνα με τη σκέψη τους. Χάρις σε αυτό βλέπουν με τα μάτια τους και όχι με τα μάτια εκείνων που είδαν πριν από αυτούς. Χάρις σε αυτό η σχέση τους με το σύμπαν, με τα πράγματα και τους ανθρώπους δεν μπαγιατεύει, αλλά είναι πάντα νέα, δροσερή και το κάθε τι, χάρις σε αυτό το εγώ, αντιχτυπάει σαν πρωτοφανέρωτο στην ψυχή τους. Είναι όμως και του καλού και του κακού πηγή τούτο το χάρισμα. Το ίδιο «εγώ» που οικοδομεί τα ιδανικά πολιτικά συστήματα, αυτό διαλύει και τις πραγματικές πολιτείες των Ανθρώπων. Και ήρθανε οι καιροί όπου ο ελληνικός εγωισμός ξέχασε την τέχνη που οικοδομεί τους ιδανικούς κόσμους, αλλά δεν ξέχασε την τέχνη που γκρεμίζει τις πραγματικές πολιτείες. Και εμείς τους συναντήσαμε, καλέ Ατίλιε, σε τέτοιους καιρούς και γι’ αυτό η κρίση μας γι’ αυτούς συμβαίνει να είναι τόσο αυστηρή, που κάποτε καταντάει άδικη. Αλλά και πώς να μην είναι; H μοίρα μάς έταξε νομοθέτες του κόσμου και το ελληνικό άτομο περιφρονεί το νόμο. Δεν παραδέχεται άλλη κρίση δικαίου παρά την ατομική του, που δυστυχώς στηρίζεται σε ατομικά κριτήρια. Απορείς πώς η πατρίδα τών πιο μεγάλων νομοθετών έχει τόση λίγη πίστη στο νόμο. Και όμως από τέτοιες αντιθέσεις πλέκεται η ψυχή των ανθρώπων και η πορεία της ζωής των. Σπάνια οι έλληνες πείθονται «τοις κείνων ρήμασι». Πείθονται μόνο στα ρήματα τα δικά τους και ή αλλάζουν τους νόμους κάθε λίγο, ανάλογα με τα κέφια της στιγμής ή όταν δεν μπορούν να τους αλλάξουν, τους αντιμετωπίζουν σαν εχθρικές δυνάμεις και τότε μεταχειρίζονται εναντίον τους ή τη βία ή το δόλο. A! τόσο τη χαίρεται ο έλληνας την εύστροφη καταδολίευσή τους, τους σοφιστικούς διαλογισμούς που μεταβάλλουν τους νόμους σε ράκη! O έλληνας έχει πιο αδύνατη μνήμη από μας, έχει λιγότερη συνέχεια στον πολιτικό του βίο. Είναι ανυπόμονος και κάθε λίγο, μόλις δυσκολέψουν κάπως τα πράγματα, αποφασίζει ριζικές μεταρρυθμίσεις. Θες να σαγηνέψεις την εκκλησία του δήμου σε μια πόλη ελληνική; Πες τους: «Σας υπόσχομαι αλλαγή». Πες τους: «Θα θεσπίσω νέους νόμους». Αυτό αρκεί. με αυτό χορταίνει η ανυπομονησία του, το αψίκορο πάθος του. Τι φαεινές συλλήψεις θα βρεις μέσα σε αυτά τα ελληνικά δημιουργήματα της ιδιοτροπίας της στιγμής! <br /> Οι έλληνες λίγα πράγματα σέβονται και σπάνια όλοι τους τα ίδια. Και προς καλού και προς κακού στέκουν απάνω από τα πράγματα. Για να κρίνουν αν ένας νόμος είναι δίκαιος, θα τον μετρήσουν με το μέτρο της προσωπικής των περίπτωσης, ακόμα και όταν υπεύθυνα τον κρίνουν στην εκκλησία ή στο δικαστήριο. O έλληνας ζητεί από το νόμο δικαιοσύνη για τη δική του προσωπική περίπτωση. Αν τύχη και ο νόμος, δίκαιος στην ολότητά του, να μην ταιριάζει στη δική του περίπτωση, δεν μπορεί αυτό να το παραδεχτεί. Και εν τούτοις τετρακόσια χρόνια τώρα το διακήρυξε ο μεγάλος τους Πλάτων, πως τέτοια είναι η μοίρα και η φύση των νόμων, πως άλλο νόμος και άλλο δικαιοσύνη. Το διακήρυξε και ο Σταγειρίτης (σημ.: ο Αριστοτέλης), χωρίζοντας το δίκαιο από το επιεικές. Αλλά δεν τ’ ακούει αυτά ο έλληνας! Δε δέχεται να θυσιάσει τη δική του περίπτωση, το δικό του εγώ σ’ ένα νόμο σκόπιμο και δίκαιο στη γενικότητά του. Έτσι είναι οι πιο πολλοί στις πόλεις που πρόκειται τώρα να διοικήσεις, έτσι διαφορετικοί, αν όχι από μας, όμως από τους πατέρες μας, που θεμελίωσαν το μεγαλείο την παλιάς, της αληθινής μας δημοκρατίας. <br /> Όσο περνούν οι αιώνες τόσο κι εμείς και οι λαοί που κυβερνούμε γινόμαστε περισσότερο ατομιστές, ως που μια μέρα να μαραθούμε όλοι μαζί μέσα στη μόνωση των μικρών εαυτών μας. Νομίζω πως οι έλληνες απάνω στους οποίους εσύ τώρα άρχεις είναι πρωτοπόροι σε αυτόν το θανάσιμο κατήφορο. Δε σου έκανε κιόλας εντύπωση, καλέ μου Νάβιε, η αδιαφορία του έλληνα για το συμπολίτη του; Όχι πως δε θα του δανείσει μια χύτρα να μαγειρέψει, όχι πως αν τύχη μια αρρώστια δε θα τον γιατροπορέψει, όχι πως δεν του αρέσει ν’ανακατεύεται στις δουλειές του γείτονα, για να του δείξει μάλιστα την αξιοσύνη του και την υπεροχή του. σε τέτοιες περιπτώσεις βοηθάει ο έλληνας περισσότερο από κάθε άλλον. Βοηθάει πρόθυμα και τον ξένο, με την ιδέα μάλιστα, που χάρις στους μεγάλους στωϊκούς, πάντα τον κατέχει, η ιδέα μίας πανανθρώπινης κοινωνίας. Του αρέσει να δίνη στον ασθενέστερο, στο αβοήθητο. είναι και αυτό ένας τρόπος υπεροχής. Λέγοντας πως ο έλληνας αδιαφορεί για τον πλησίον του, κάτι άλλο θέλω να πω. Αλλά μου πέφτει δύσκολο να στο εξηγήσω. Θα αρχίσω με παραδείγματα, που, αν προσέξεις, ανάλογα θα δεις και εσύ ο ίδιος πολλά με τα μάτια σου. Ακόμη υπάρχουνε ποιητές πολλοί και τεχνίτες στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας. Πλησίασέ τους, καθώς είναι χρέος σου, και πες μου αν άκουσες κανέναν απ’ αυτούς ποτέ να επαινεί τον ομότεχνό του. Δε χάνει τον καιρό του σε επαίνους των άλλων ο έλληνας. Δε χαίρεται τον έπαινο. Χαίρεται όμως τον ψόγο και γι’ αυτόν βρίσκει πάντα καιρό. Για την κατανόηση, την αληθινή, αυτήν που βγαίνει από τη συμπάθεια γι’ αυτό που κατανοείς, δε θέλει τίποτα να θυσιάσει. Το κίνητρο της δικαιοσύνης δε τον κινεί για να επαινέσει ό,τι αξίζει τον έπαινο. Όχι που δεν θα ήθελε να είναι δίκαιος, αλλά δεν αντιλαμβάνεται καν την αδικία που κάνει στον άλλο. Αλλού κοιτάζει, θαυμάζει ό,τι είναι ο δικός του κόσμος, κάθε άλλον τον υποτιμά. Όταν ένας πολίτης άξιος δεν αναγνωρίζεται κατά την αξία του, λέει ο έλληνας: αφού δεν αναγνωρίζομαι εγώ ο αξιότερός του, τι πειράζει αν αυτός δεν αναγνωρίζεται; O εγωκεντρισμός αφαιρεί από τον έλληνα τη δυνατότητα να είναι δίκαιος. Και αυτό εννοούσα λέγοντας πως ο έλληνας αδιαφορεί για τον πλησίον του. Το πάθος του εγωισμού τον εμποδίζει να ασχολείται με τον άλλο, να συνεργάζεται μαζί του. Και φυσικά από την έλλειψη τούτη της αλληλεγγύης ματαιώνονται στις ελληνικές κοινωνίες οι κοινές προσπάθειες. H δράση του έλληνα κατακερματίζεται σε ατομικές ενέργειες, που συχνά αλληλοεξουδετερώνονται και συγκρούονται. Κάποτε και τους νεκρούς ακόμα, όπου θάλεγε κανείς πως φθόνος δε χωρεί, τους αφήνουν ατίμητους οι έλληνες, γιατί δε βρίσκουν μέσα τους τη διάθεση να θυσιάσουν κάτι από το νου και την καρδιά τους για ένα τέτοιο έργο δικαιοσύνης. Μόνο ο ηδονισμός του μίσους μπορεί να τους κάνει τυμβωρύχους. Το εγώ -το τρομερό αυτό εγώ- το πάντα γυρισμένο προς τον εαυτό του, για να υψωθεί, ταπεινώνει και τους νεκρούς και εκδικείται ακόμη και για την περασμένη του δόξα. Μόνο όταν δημιουργηθούν συμφέροντα που συμβαίνει να είναι κοινά σε πολλά άτομα μαζί, βλέπεις τη συναδέλφωση και την αλληλεγγύη, πολύ σπάνια για την προάσπιση κοινών ιδανικών. Κοινά ιδανικά σχεδόν δεν υπάρχουν. Στον κάθε έλληνα τα ιδανικά είναι ατομικά. Γι’ αυτό οι πολιτικές των φατρίες είναι φατρίες συμφερόντων, και το ιδανικό τού κάθε ηγέτη είναι ο εαυτός του. Νάβιε, ο Κάτωνας από καιρό έχει πεθάνει και πέθανε μαζί του η παλιά μας δημοκρατία. {σ.γ.: Μάλλον αναφέρεται στον πληβείας καταγωγής Μάρκο Πόρκιο Κάτωνα -Marcus Porcius Cato-, τον επονομασθέντα Πρεσβύτερο, 234~149 π.Χ. Υπήρξε κρατικός αξιωματούχος σε διάφορες υψηλόβαθμες θέσεις, με σημαντικότερες εκείνες τού ταμία –quaestor- τού δημόσιου χρήματος της Ρώμης, τού πραίτωρα –praetor-, τίτλου που αποδιδόταν στους εκ πληβείων ύπατους, και τού τιμητή -censor-, δηλ. επιθεωρητού δημόσιας ηθικής. Αγωνίστηκε για την τήρηση τών αυστηρών ρωμαϊκών ηθών και την αποκατάσταση τους, θεωρώντας τήν γενικευμένη στους πατρίκιους μόδα τού ελληνιστικού τρόπου ζωής ως ενσκήψασα επιδημία διαφθοράς που θα οδηγούσε στον αφανισμό της Ρωμαϊκής δημοκρατίας. Σημαντικός υπήρξε και ο δισέγγονός του, ο Μάρκος Πόρκιος Κάτων Υτικαίος -Marcus Porcius Cato Uticensis- επονομασθείς Νεώτερος, 94~46 π.Χ.}. Τώρα βαδίζομε και εμείς το δρόμο των ελλήνων. ως που και οι δικοί μας εγωισμοί, κάθε μέρα ωμότεροι και βιαιότεροι, να σκεπάσουν με την πλημμυρίδα τους τη Σύγκλητο και την αγορά και ολόκληρη την αθάνατη πόλη. <br /> Εδώ και δυο βδομάδες σου έγραφα για το φυγόκεντρον εγωισμό των ελλήνων. Δε θυμάμαι όμως αν σου έγραψα το χειρότερο. Κινημένος από την ίδια αυτήν εγωπάθεια, τη ρίζα αυτήν κάθε ελληνικού κακού, -ας βοηθήσουν οι θεοί να μη γίνει και των δικών μας δεινών η μολυσμένη πηγή- ο έλληνας δε συχωρνάει στο συμπολίτη του καμιά προκοπή. Όποιον τον ξεπεράσει, ο έλληνας τον φθονεί με πάθος. και αν είναι στο χέρι του να τον γκρεμίσει από εκεί που ανέβηκε, θα το κάνει. Μα το πιο σπουδαίο, για να καταλάβεις τον έλληνα, είναι να σπουδάσεις τον τρόπο με τον οποίο εκδηλώνει το φθόνο του, τον τρόπο που εφεύρε για να γκρεμίζει καλλίτερα. Είναι ένας τρόπος πιο κομψός από το δικό μας, γέννημα σοφιστικής ευστροφίας και διανοητικής δεξιοτεχνίας. Δεν του αρέσει η χοντροκομμένη δολοφονία στους διαδρόμους του Παλατιού, αλλά η λεπτοκαμωμένη συκοφαντία, ένα είδος αναίμακτου ηθικού φόνου, ενός φόνου διακριτικότερου και εντελέστερου, που αφήνει του δολοφονημένου τη σάρκα σχεδόν ανέπαφη, να περιφέρει την ατίμωση και τη γύμνια της στους δρόμους και στις πλατείες. Γιατί και τη συκοφαντία, αγαπητέ μου, την έχουν αναγάγει σε τέχνη οι θαυμάσιοι, οι φιλότεχνοι έλληνες, οι πρώτοι δημιουργοί του καλού και του κακού λόγου. Το να επινοήσεις ένα ψέμα για κάποιον και να το διαλαλήσεις, αυτό είναι κοινότυπο και άτεχνο. Σε πιάνει ο άλλος από το αυτί και σε αποδείχνει εύκολα συκοφάντη και σε εξευτελίζει. H τέχνη είναι να συκοφαντείς, χωρίς να ενσωματώνεις πουθενά ολόκληρη τη συκοφαντία, μόνο να την αφήνεις να τη συνάγουν οι άλλοι από τα συμφραζόμενα και έτσι ασυνείδητα να υποβάλλεται σε όποιον την ακούει. H τέχνη, είναι να βρίσκεις το διφορούμενο λόγο, που άμα σε ρωτήσουν γιατί τον είπες, να μπορείς να πεις πως τον είπες με την καλή σημασία, και πάλι εκείνος που τον ακούει να αισθάνεται πως πρέπει να τον εννοήσει με την κακή του σημασία. {σ.γ.: Θαυμάσια περιγραφή της τέχνης τής συκοφαντίας δίδεται σε μία άρια τής όπερας τού Ροσίνι, Ο Κουρέας της Σεβίλης - Il Barbiere di Siviglia. μ.γ.: «Η συκοφαντία είναι ένα αεράκι, μία αύρα πολύ ευγενική που ανεπαίσθητα, λεπτά, ελαφρά, γλυκά, αρχίζει να ψιθυρίζει. Σιγά-σιγά, χαμηλόφωνα, συρίζοντας, γλιστρά, βουίζει, τρυπώνει στ’ αυτιά επιδέξια, θολώνει τα μυαλά. Η βοή δυναμώνει, πετά από τόπο σε τόπο. Μοιάζει βροντή, καταιγίδα, κανονιά και προκαλεί οχλοβοή και αντιβουητό. Κι’ ο συκοφαντημένος δυστυχής, απελπισμένος, τσαλακωμένος κάτω από το μαστίγιο του όχλου, νοιώθει σαν ευτυχία το θάνατο»}. Αυτό είναι το αγχέμαχο όπλο {Σ.Γ. όπλο μάχης εκ του συστάδην, εκ του πλησίον} με το οποίο πολεμάει ο έλληνας τον έλληνα, ο ηγέτης τον ηγέτη, ο φιλόσοφος το φιλόσοφο, ο ποιητής τον ποιητή, αλλά και ο ανάξιος τον άξιο, ο ουσιαστικά αδύνατος τον ουσιαστικά δυνατό. Αν και ξένος, θα δοκιμάσεις την αιχμή τούτου του όπλου και εσύ όπως τη δοκίμασα και εγώ. Θα απορήσεις σε τι κοινωνική περιωπή βάζουν οι έλληνες τους δεξιοτέχνες της συκοφαντίας, πώς τους φοβούνται οι πολλοί και αγαθοί, πώς τους υπολήπτονται οι χρησιμοθήρες και πώς γλυκομίλητα τους χαιρετούν όταν τους συναντούν στις στοές και στην αγορά.<br /> Το ανυπόταχτο σε κάθε πειθαρχία εγώ του, η περιφρόνηση τών άλλων και ο φθόνος, η αρρωστημένη διόγκωση της ατομικότητας, σπρώχνουν σχεδόν τον κάθε έλληνα να θεωρεί τον εαυτό του πρώτο μέσα στους άλλους. Αδιαφορώντας για όλους και για όλα, παραβλέποντας ό,τι γίνηκε πριν και ό,τι γίνεται γύρω του, αρχίζει κάθε φορά από την αρχή και δεν αμφιβάλλει πως πορεύεται πρώτος στο δρόμο το σωστό. Ταλαιπωρεί από αιώνες την ελληνική ζωή η υπέρμετρη εμπιστοσύνη τού έλληνα στην προσωπική του γνώμη και στις προσωπικές του δυνατότητες. Παρά να υποβάλει τη σκέψη του στη βάσανο μιας ομαδικής συζήτησης, προτιμάει να ριψοκινδυνεύσει με μόνες τις προσωπικές του δυνάμεις. Πρόσεξε τις συσκέψεις των ηγετών των πολιτικών τους ομάδων με τους δήθεν φίλους των και θα δεις ότι οι περισσότερες είναι προσχήματα. O αρχηγός λέει τη γνώμη του, βελτιώνει τη διατύπωσή της με τις πολλές επαναλήψεις, χωρίς ούτε να περιμένει, ούτε να θέλει καμίαν αντιγνωμία. Και οι φίλοι του το ξέρουν αυτό καλά και συχνάζουν σε αυτές τις συσκέψεις ή για να μάθουν τα νέα της ημέρας ή για να βρουν ευκαιρία να κολακεύσουν τον ηγέτη. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο έλληνας πολιτικός ανακυκλώνεται μόνος του μέσα στις δικές του σκέψεις, γιατί πιστεύει πως αυτές αρκούν για το έργο του ή, το χειρότερο, γιατί η χρησιμοποίηση και των άλλων στην εκτέλεσή του, θα περιόριζε την κυριότητά του απάνω στο έργο, θα το έκανε περισσότερο τέλειο, αλλά λιγότερο δικό του. Και εκείνο που προέχει για τον έλληνα δεν είναι το πρώτο, αλλά το δεύτερο. Έτσι σε πρώτη μοίρα έρχεται η τιμή τού εγώ και σε δεύτερη η αξία τού έργου. Αυτή είναι η αδυναμία τού πολιτικού ήθους που θα παρατηρήσεις στους έλληνες δημόσιους άνδρες, που κατά τα άλλα και πιο υψηλόφρονες είναι και πιο αδέκαστοι και σχεδόν όλοι πιο φτωχοί από τους σύγχρονους δικούς μας. Οι παλιοί όμως ρωμαίοι, αυτοί κατείχαν την αρετή της μετριοφροσύνης που απουσιάζει και απουσίασε πάντα από την ελληνική πολιτική ζωή και γι’ αυτό τότε κατορθώσανε, αν και σε τόσα καθυστερημένοι, να πάρουν την κοσμοκρατορία από τα χέρια των ελλήνων. Γιατί, βλέπεις, τούτη η μοιραία για την τύχη τών ελλήνων εγωπάθεια φέρνει και ένα άλλο χειρότερο δεινό∙ όπου βασιλεύει, τα έργα σχεδιάζονται πάντα μέσα στα στενά όρια της ατομικότητας, σύντομα και βιαστικά, για να συντελεσθούν όλα, πριν το πρόσωπο εκλείψει. H πολιτική όμως που θεμελιώνει τις μεγάλες πολιτείες δε σηκώνει ούτε βιασύνη ούτε συντομία. Σχεδιάζεται σε έκταση αιώνων. Δεν προσδένεται σε άτομα, αλλά σε ομάδες προσώπων, σε διαδοχικές γενεές. Στην εκτύλιξή της εξαφανίζεται το εφήμερο άτομο και παίρνουν την πρώτη θέση διαρκέστερες υποστάσεις, λαοί, οικογένειες, πολιτικές μερίδες ή κοινωνικές τάξεις. Τα εδραία πολιτικά έργα μέσα στην ιστορία είναι υπερπροσωπικά. Και δυστυχώς οι έλληνες μόνο σε προσωπικά έργα επιδίδονται με ζήλο. Γι’ αυτό ή δεν φτάνουν ως την τελείωση ενός άξιου πολιτικού έργου ή όταν φτάσουν, φέρνει μέσα του το έργο τους, το σπέρμα της φθοράς. Γιατί σκοπός των ελλήνων είναι η πρόσκαιρη λάμψη του πρόσκαιρου ατόμου, όχι η μόνιμη απρόσωπη ευόδωση του έργου. Έπρεπε εξαιρετικά ευνοϊκές περιστάσεις να συντρέξουν με τη μεγαλοφυΐα του Αλέξανδρου τού Μακεδόνα για να αποκτήσουν για λίγα χρόνια οι έλληνες μια κυρίαρχη πολιτική θέση στην οικουμένη. Αλλά και εκεί το έργο, στηριγμένο σ’ ένα πρόσωπο, όχι σε μιαν κοινότητα ανθρώπων, ούτε σε μια πολύχρονη παράδοση, μόλις εξαφανίστηκε ο δημιουργός, διαλύθηκε μέσα στα χέρια των ίδιων εκείνων ανθρώπων, που, όταν ο Αλέξανδρος ζούσε, στάθηκαν οι απαραίτητοι συντελεστές του. Αλλά το έργο, βλέπεις, δεν ήταν δικό τους. Δεν τους είχε κάνει ο αυταρχικός ηγέτης κοινωνούς στην τιμή του έργου, αλλά θήτες του γιγάντιου εγωισμού του. <br /> Ποτέ, μα ποτέ, δε θέλησα να σου πω ότι λείπει η πολιτική σκέψη στην Ελλάδα. Απεναντίας πιστεύω πως αφθονεί, περισσότερο μάλιστα από ό,τι φαντάζεται όποιος βλέπει τα πράγματα απ’ έξω. Μόνο που δεν μας είναι αισθητή η παρουσία της, γιατί οι άνδρες που την κατέχουν φθείρονται ο ένας από τον άλλο σε μιαν αδιάκοπη, πεισματική και το πιο συχνά μάταιη σύγκρουση. Αν λείπει κάτι των ελλήνων πολιτικών δεν είναι ούτε η δύναμη της σκέψης, ούτε η αγωνιστική διάθεση. Στο χαρακτήρα, στο ήθος φωλιάζει η αρρώστια. Φωλιάζει στην άρνησή τους να δεχθούν να εξαφανίσουν το άτομό τους για την ευόδωση ενός ομαδικού έργου. Δεν κρίνουν ποτέ με δικαιοσύνη το συναγωνιστή τους και γι’ αυτό δεν υποτάσσονται ποτέ στην υπεροχή του. Δεν έχουν την υπομονή, μέσα στον κύκλο των ισότιμων, να περιμένουν με την τάξη του κλήρου ή της ηλικίας, της σειρά τους. Έτσι διασπαθίζοντας τη δύναμή του και τις αρετές του σε περιττούς αγώνες κατάντησε ο λαός με την υψηλότερη και την πλουσιότερη στη θεωρία πολιτική σκέψη, να μείνει τόσο πίσω από μας στις πρακτικές πολιτικές του επιδόσεις. Τα δεινά, όσα υποφέρανε ως τα σήμερα οι έλληνες, μα θαρρώ και όσα θα υποφέρουν στο μέλλον, μίαν έχουν κύρια και πρώτη πηγή, την φιλοπρωτία, τη νόμιμη θυγατέρα του τρομερού τους εγωισμού. Μου γράφεις πως αυτό συμβαίνει και αλλού και προ παντός σ’ εμάς. H διαφορά, καλέ μου φίλε, έγκειται στο μέτρο και στην ένταση της φιλοπρωτίας. Βέβαια και εμείς σήμερα δεν υστερούμε. Αλλά την εποχή που θεμελιώνονταν το μεγαλείο της Ρώμης δεν είχαν υπερβεί οι δικοί μας το πρεπούμενο μέτρο. Υποτάσσονταν στο κοινό νόμο και στους γενικούς σκοπούς της πολιτείας. ενώ οι έλληνες το ξεπέρασαν πριν προφτάσουν να στεριώσουν τη δύναμή τους στην οικουμένη. Όσο όμως αυστηρότερος και αν θέλω να είμαι, καθώς είναι χρέος μου, για μας τους ρωμαίους, δεν ξέρω αν μεταξύ των ρωμαίων, και σήμερα ακόμα, υπάρχουν τόσοι φανατικοί και αδίστακτοι στο κυνήγημα των τιμών, όσοι υπήρξανε μεταξύ τών ελλήνων στους ενδοξότερούς τους αιώνες. Μήπως όμως υπερβάλλω, καλέ μου φίλε; Μήπως βλέπω το θαυμαστό γένος των ελλήνων με τα μάτια της γεροντικής κακίας; Μα είναι χρόνια τώρα που με το λυχνάρι και με του ήλιου το φως διαβάζω Αριστοφάνη, Δημοσθένη, Ευριπίδη, Θεόφραστο, Επίκουρο, Ζήνωνα, Χρύσιππο και όλο και βεβαιώνομαι περισσότερο πως δεν είμαι μόνος στον τρόπο που τους κρίνω. Όχι, φίλε μου, δε βλέπω πως είμαι άδικος όταν λέγω πως πρόθεσή τους συνήθως δεν είναι να ξεπεράσουν σε αξιότητα ή και σε καλή φήμη τον αντίπαλό τους, αλλά να τον κατεβάσουν στα μάτια του κόσμου κάτω από τη δική τους θέση, όποια και αν είναι. Την αρχαίαν «ύβριν» των, την κατεβάσανε στο χαμηλότερο επίπεδο! (Λέξη γραμμένη ελληνικά, κατά διευκρίνιση Κ.Τσάτσου). Κάποτε με τούτη την ισοπέδωση προς τα κάτω νομίζουν πως επαναφέρουν το πολίτευμά τους στην ορθή του βάση. Μάταια ξεχώρισε ο μεγάλος Σταγειρίτης τη «δημοκρατία» (οχλοκρατία, κατά διευκρίνιση Κ.Τσάτσου) από την «πολιτεία» (δημοκρατία, κατά διευκρίνιση Κ.Τσάτσου). H θέλησή τους για ισότητα, άμα την αναλύσεις, θα δεις ότι δεν απορρέει από την αγάπη τής δικαιοσύνης, αλλά από το φθόνο τής υπέρτερης αξίας. «Μια που εγώ, λέει ο έλληνας, δεν είμαι άξιος να ανεβώ ψηλότερα από σένα, τότε τουλάχιστον και εσύ να μη ανεβείς ψηλότερα από ‘μένα. Συμβιβάζομαι με την ισότητα». Συμβιβάζεται με την ισότητα ο έλληνας, γιατί τι το άλλο είναι παρά συμβιβασμός να πιστεύεις ανομολόγητα πως αξίζεις την πρώτη θέση και να δέχεσαι μιαν ίση με των άλλων. Μέσα του λοιπόν δεν αδικεί τόσο ο έλληνας, όσο πλανάται. Γεννήθηκε με την ψευδαίσθηση τής υπεροχής. Και ύστερα θα συναντήσεις και μεταξύ τών ελλήνων την άλλη την ψευδαίσθηση που τους κάνει να υπερτιμούνε τη μιαν αρετή που έχουν και να υποτιμούνε τις άλλες που τους λείπουν. Είδα δειλούς που φαντάζονταν πως μπορούν να ξεπεράσουν όλους μονάχα με την εξυπνάδα τους, και ανδρείους που πίστευαν πως φτάνει για να ξεπεράσουν όλους η ανδρεία τους. Είδα έξυπνους που φαντάζονταν πως δε χρειάζεται, για να γίνουν πρώτοι, ούτε επιστήμη, ούτε αρετή. Είδα κάτι σοφούς που ‘θέλαν να σταθούν απάνω και από τους έξυπνους και από τους ανδρείους, με μόνη την επιστήμη και τη σοφία. Πόσο αλήθεια άμαθοι τής ζωής μπορεί να είναι αυτοί οι αφεντάδες της γνώσης! Τι κακό μας έκανε αυτός ο Πλάτωνας! Πόσους δασκάλους πήρε στο λαιμό του που νομίσανε πως είναι «άνδρες βασιλικοί»! (Φράση γραμμένη στα ελληνικά, κατά διευκρίνιση Κ.Τσάτσου). Μα είδα τέλος, αγαπητέ μου Νάβιε, και κάτι ενάρετους, που δεν το χώνευαν να μην είναι πρώτοι στην πολιτεία, αφού ήταν πρώτοι στην αρετή. Και βέβαια δε στασίαζαν όπως οι βάναυσοι και οι κακοί, αλλά ή αποσύρονταν σιωπηλοί και απογοητευμένοι στους αγρούς των, αφήνοντας το δήμο στα χέρια των δημαγωγών και των συκοφαντών, ή δηλητηριάζανε την ίδια τους την αρετή και τους ωραίους της λόγους με την πίκρα τής αποτυχίας των, ωσάν οι ηγεσίες τών πολιτειών να μην ήταν μοιραία υποταγμένες στις ιδιοτροπίες της τύχης και του χρόνου και σε λογής άλλους συνδυασμούς δυνάμεων που συνεχώς τις απομακρύνουν απ’ την ιδεατή τους μορφή και τις παραδίνουν στα χέρια των ανάξιων ή των μέτριων. Τέτοια είναι τα πάθη και οι αδυναμίες που φθείρουν τους ηγέτες των ελληνικών πόλεων. Όσο για τους οπαδούς των ηγετών αυτών, έχουν και αυτοί την ιδιοτυπία τους στον μακάριον εκείνον τόπο. Είναι οπαδοί, πραγματικοί οπαδοί, μόνο όσοι έχασαν οριστικά την ελπίδα να γίνουν και αυτοί ηγέτες. Έτσι θα παρατηρήσεις πως πιστοί οπαδοί είναι μόνο οι γεροντότεροι από τον ηγέτη τους. Ελάχιστοι είναι οπαδοί από πίστη ιδεολογική ή από πίστη στον ηγέτη, οι πολλοί είναι πειθαναγκασμένοι από τα πράγματα γιατί ατύχησαν, γιατί βαρέθηκαν ή λιποψύχησαν. Γι’ αυτό και όλοι είναι προσωρινοί, άπιστοι, ενεδρεύοντες οπαδοί, ως που να περάσει η κακή ώρα. Μα και αυτοί που μένουν και όσο μένουν οπαδοί, προσπαθούν συνεχώς να αναποδογυρίσουν την τάξη τής ηγεσίας και να διευθύνουν αυτοί από το παρασκήνιο τον ηγέτη. Γι’ αυτό και βλέπεις τόσο συχνά να είναι περιζήτητοι οι μέτριοι ηγέτες, που προσφέρονται ευκολότερα στην παρασκηνιακήν ηγεσία των οπαδών. Σε πολλές περιπτώσεις δεν έχει σημασία να ξέρης ποιος είναι ο ονομαστικός ηγέτης μιας πολιτικής μερίδας, αλλά ποιοι εκ του αφανούς τον διευθύνουν. Βλέπεις, μερικοί άνθρωποι είναι προικισμένοι με τα χαρίσματα άσκησης τής εξουσίας στην ουσία της, αλλά δεν έχουν τα χαρίσματα απόκτησης της, έτσι είναι αναγκασμένοι να περιορισθούν στο ρόλο του υποβολέα και να αφήνουν τους άλλους, που κατέχουν τέτοιες ικανότητες, να χαριεντίζονται απάνω στη σκηνή. <br /> Και ύστερα, μήπως δε βλέπω και την άλλην όψη του πράγματος; Ας παραπονιόμαστε για την ελληνική εγωπάθεια εμείς που διαρκώς απάνω της σκοντάβομε, γιατί έχομε να κάνομε με την ελληνική πόλη και τους πολιτικούς της. Έχει και την εξαίσια πλευρά της η υπερτροφία αυτή της προσωπικότητας, που στις κακές της όψεις την ονομάζομε εγωπάθεια. Έχει την πλευρά τή δημιουργική στη φιλοσοφία, στην ποίηση, στις τέχνες, στις <br />επιστήμες, ακόμη και στο εμπόριο και στον πόλεμο. Από αυτήν αναβλύζει όλη η δόξα των ελλήνων, η μόνη δόξα στην ιστορία που μπορεί να σταθεί πλάι στη δική μας. Φοβάμαι μονάχα, -γιατί, και ας μην το βλέπεις εσύ, κατά βάθος με γοητεύουν και εμένα οι έλληνες, που είναι και θα είναι πάντα οι δάσκαλοί μου- φοβάμαι πως φτάσαμε στον καιρό, που η φωτεινή πλευρά της προσωπικότητάς τους πηγαίνει όλο μικραίνοντας, και αντίθετα η σκοτεινή όλο και αυξάνει. και δεν ξέρω, δεν μπορώ να ξέρω, αν ετούτος ο κατήφορος μπορεί ποτέ πια να σταματήσει. {Το πλάγιο τών γραμμάτων από τον γράφοντα}.<br /> Δε σου κρύβω πως με πείραξε ο λόγος σου, πως δείχνομαι τάχα κακός και άδικος με τους έλληνες. Ας αρχίσω λοιπόν σήμερα το γράμμα μου με έναν έπαινο γι’ αυτούς, για να ξεπλύνω έτσι κάπως τη μομφή σου. O εγωισμός δεν κάνει τους έλληνες μόνο <br />κακούς πολίτες στην αγορά, τους κάνει και καλούς στρατιώτες στον πόλεμο. Έχουν αιώνων τρόπαια που μέσα στη μνήμη τους γίνονται σα νόμοι άγραφοι και επιβάλλουν την περιφρόνηση τής κακουχίας και του κινδύνου. Μη συγχέεις τη διάλυση της <br />στρατιωτικής δύναμης, που έχει αφορμή τις εμφύλιες έριδες, με την ατομική γενναιότητα καθώς και την πολεμική δεξιοτεχνία των ελλήνων. Μα και δεν είναι μόνο στον πόλεμο ο έλληνας γενναίος και άξιος μαχητής, αλλά και στην ειρήνη. Ακριβώς γιατί η γενναιότητά του <br />δεν είναι συλλογική, σαν των περισσότερων λαών, αλλά ατομική, γι’ αυτό δε φοβάται, και εκεί που βρίσκεται μόνος του, να ριψοκινδυνεύει, στην ξενιτιά, στο παράτολμο ταξίδι, στην <br />εξερεύνηση του αγνώστου. Γι’ αυτό και τόλμησε τέτοια που εμείς δε θα τολμούσαμε ποτέ και θεμελίωσε για αιώνες αποικίες έξω από τις στήλες του Ηρακλέους και πέρα, μέσα στα χιόνια της Σκυθίας. {σ.γ.: Περιοχή εκτεινόμενη από τη Ρουμανία μέχρι το οροπέδιο Παμίρ, βορείως του Αφγανιστάν}. Και στον καιρό μας ακόμη, έλληνες δεν είναι εκείνοι που τόλμησαν να διασχίσουν άγνωστες θάλασσες για να φτάσουν στη χώρα των Ινδών και στις έμπυρες χώρες πιο κάτω από τη γη των Αιθιόπων; Αναρωτιέσαι κάποτε γιατί τα τολμάει αυτά τα παράτολμα ο έλληνας; Επειδή είναι γενναίος ο έλληνας, είναι και παίκτης. Παίζει την περιουσία του τη ζωή του και κάποτε και την τιμή του. Γεννήθηκε για να σκέπτεται μόνος, για να δρα μόνος, για να μάχεται μόνος και γι’ αυτό δε φοβάται τη μοναξιά. Εμείς αντίθετα είμαστε από τα χρόνια τα παλιά μια υπέροχα οργανωμένη αγέλη. Σκεπτόμαστε μαζί, δρούμε μαζί, μαχόμαστε μαζί και μοιραζόμαστε μαζί την τιμή, τα λάφυρα και τη δόξα. Οι έλληνες δε δέχονται, όσο αφήνεται η φύση τους ελεύθερη, να μοιρασθούν τίποτα με κανέναν. Το εθνικό τους τραγούδι αρχίζει με έναν καυγά, γιατί θελήσανε να κάνουν μοιρασιά ανάμεσα σε άντρες που μοιρασιά δε δέχονται. {σ.γ.: Αναφέρεται στον καυγά Αχιλλέα - Αγαμέμνονα στην Ιλιάδα}. Και μια που πήρα το δρόμο τών επαίνων, άκουσε και τούτον, που δεν είναι και ο μικρότερος. Οι αυστηρές κρίσεις που τώρα βδομάδες σου γράφω, θαρρείς πως είναι μόνο δικές μου; Τις πιο πολλές τις διδάχτηκα από ένα έλληνα, τον Επίκτητο. Νέος τον άκουσα να εξηγεί το μέγα δράμα του γένους του. Ήσυχα καθαρά, με την ακριβολογία και τη χάρη που σφράγιζε το λόγο του, μας ετοίμαζε για έναν κόσμο που είχε πια περάσει, για μιαν Ατλαντίδα που είχε κατακαλύψει ο Ωκεανός. Κάποτε κάνοντας την απολογία της πατρίδας του, μας έλεγε: «Δεν είναι τόσο δίκαια τα ανθρώπινα, ώστε μόνο αμαρτήματα να είναι οι αιτίες των τιμωριών. H Τύχη, η τυφλή θεά, η τελευταία στην οποία θα πάψω να πιστεύω, πρόδωσε συχνά τους έλληνες στο δρόμο τους. Αλλά και αυτοί, πρόσθετε, τη συντρέξανε με το δικό τους τρόπο». Μη νομίσεις όμως πως μόνο ένας Επίκτητος κατέχει την αρετή του «γνώθι σ’αυτόν» (φράση γραμμένη στα ελληνικά, κατά διευκρίνιση Κ.Τσάτσου). Σε κάθε κώχη απάγκια της αγοράς κάθε πόλης, σε κάθε πλάτανο από κάτω της ευλογημένης ελληνικής γης, θα βρεις και έναν έλληνα, αδυσώπητο κριτή του εαυτού του. Και εύκολα θα σου ξανοιχθεί και ας είσαι ξένος. Αρκεί εσύ να μην αρχίσεις να κακολογείς τίποτα το ελληνικό, γιατί τότε μέσα του ξυπνάει μια άλλη αρετή, η περηφάνια. Ναι, ναι, σε βλέπω να γελάς, Ατίλιε Νάβιε, αυτούς του ταπεινούς κόλακες που σέρνονται στους προθαλάμους μας, γελάς που τους ονομάζω περήφανους. Και όμως θα αστοχήσεις στο έργο σου αν αγνοήσεις αυτή την αλήθεια. Πρόσεξε την υπεροψία και τη φιλοτιμία των ελλήνων. Μην πλανάσαι! Έχουν την ευαισθησία των ξεπεσμένων ευγενών. Είναι γκρεμισμένοι κοσμοκράτορες, ποτέ όμως τόσο χαμηλά πεσμένοι, ώστε να ξεχάσουν τι ήτανε. H πολυσύνθετη ψυχή τους χωράει λογής αντιφάσεις και έρχονται ώρες που για πολλούς είναι δίκαιος ο ειρωνικός λόγος του Γιουβενάλη: «Graeculus esuriens, in coelum jusseris, ibit. {Μετάφραση Κ. Τσάτσου: «Το λιμασμένο γραικύλο κι’ αν στον ουρανό τον προστάξεις (να πάη), θα πάη.»}. {σ.γ.: Ο Γιουβενάλης -Decimus Iuvenalis-, περίπου 60~135 μ.Χ., υπήρξε ρωμαίος σατυρικός ποιητής}. Άλλοι όμως είναι τούτοι οι γραικύλοι {σ.γ.: στα λατινικά graeculi} και άλλοι οι έλληνες {σ.γ.: στα λατινικά graeci}. Και το πιο περίεργο: οι ίδιοι τούτοι σε άλλες ώρες είναι γραικύλοι και σε άλλες έλληνες. Δεν πρέπει ποτέ να δώσεις στον έλληνα την εντύπωση ότι του αφαίρεσες την ελευθερία του. Άφησέ τον, όσο μπορείς, να ταράζεται, να θορυβεί και να ικανοποιεί την πολιτική του μανία, μέσα στη σφαίρα που δεν κινδυνεύουν τα συμφέροντα της αυτοκρατορίας. Εσύ πρέπει να έχεις την τέχνη να επεμβαίνεις μόνο την τελευταία στιγμή, όταν δεν μπορείς να βάλεις τους έλληνες τους ίδιους να αποτρέψουν το δυσάρεστο. Πάντοτε βρίσκονται οι διαφωνούντες μεταξύ τών ελλήνων, που θα είναι πρόθυμοι να σε βοηθήσουν είτε θεληματικά, είτε, συνηθέστερα, αθέλητά τους. Υποβοηθώντας το τυφλό παιχνίδι των φατριών από το παρασκήνιο, χωρίς να προσβάλεις την περηφάνια τους, μπορεί να οδηγήσεις τις ελληνικές πόλεις προς το καλό πολύ ευκολότερα παρά με τις σοφότερες διαταγές που θα εξέδιδες, αν ήσουνα ανθύπατος στην Ισπανία ή στην Ιλλυρία. <br /> Valde aveo scire quid agas. Data Nonis Juniis ex Tusculum. {μ.γ.: «Πολύ επιθυμώ να μάθω τι κάνεις. Ημερομηνία Εννέα Ιουνίου από το Τούσκουλο». σ.γ.: Το Tusculum ήταν λατινική πόλη σε μία πλαγιά των λόφων Αλμπάνων - Colli Albani, περί τα 20 χμ. ΝΑ της Ρώμης, σήμερα ερείπια}. <br />Αχιλ. Σ. Ξανθουλέας, Dott. Πολ. Μηχανικός<br />MSc. Υδρολόγος-Υδραυλικός Μηχανικός<br />τ. Τομεάρχης ΔΕΗ, Ίλαρχος εά.<br />Αχιλ. Σ. Ξανθουλέαςhttp://www.blogger.com/profile/13799414561357505568noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-75740307428236343.post-48587341060955139262010-08-17T20:42:00.000-07:002010-08-17T20:43:51.343-07:00Πρόταση Πολιτεύματος<br /> Στη «Συγγραφή» του Θουκυδίδη, σε μία από τις 45 δημηγορίες, τον Επιτάφιο του Περικλέους, στο κεφάλαιο «Εγκώμιο Πατρίδος», παρ.37, δίδεται η έννοια της Δημοκρατίας: «Διότι χρησιμοποιούμε πολίτευμα που δεν ζηλεύει τους νόμους τών ξένων, μάλλον δε παράδειγμα εμείς είμαστε σε μερικούς, παρά μιμούμεθα άλλους. Και ονομάζεται μεν Δημοκρατία για το ότι στηρίζεται όχι στους λίγους, αλλά στους πολλούς• όλοι δε σύμφωνα με τους νόμους έχουν τα ίδια δικαιώματα στις ιδιωτικές διαφορές, ενώ στην αξιοσύνη, κατά πως καθένας προκόβει σε κάτι, όχι τόσο από την κοινωνική του τάξη, όσο από την ικανότητά του, προτιμάται στις δημόσιες θέσεις, ούτε δε πάλι λόγω φτώχειας, έχοντας βέβαια (κάποιος) κάτι καλό να πράξει στην πόλη, εμποδίζεται για την άσημη κοινωνική του θέση. (Μετάφραση του υπογράφοντος). Είναι προφανές ότι ο «ορισμός» δεν συνιστά ένα σαφώς καθορισμένο πρότυπο, κάτι σαν ISO, έναν τυφλοσούρτη. Τα περιθώρια εφαρμογής είναι ευρύτατα. Και εδώ ακριβώς η αδυναμία (ή η δύναμη;) του πολιτεύματος αυτού. Ο καλοπροαίρετος δημοκράτης νομοθέτης θα συνειδητοποιήσει την έννοια και θα διαμορφώσει μια μορφή Πολιτεύματος ευνομούμενης κοινωνίας, καθορίζοντας, σε συνάρτηση με τα «standards” του λαού του, τις κατάλληλες κλείδες διασφάλισης του σεβασμού προς αυτό, εκ μέρους επιδόξων (σε μικρότερο ή μεγαλύτερο ποσοστό) ταραξιών. Ο καλοπροαίρετος δημοκράτης πολίτης θα συνειδητοποιήσει την έννοια και θα διάγει πάντοτε με σεβασμό προς τους νόμους, προσπαθώντας μέσω αυτών, αν διαφωνεί προς κάποιον, να τον αλλάξει. <br /> Το Πολίτευμά μας σήμερα (και όχι μόνον) πόσο κοντά είναι σε εκείνο που «κορδωνόμαστε» τεντώνοντας το λαιμό πως το εμπνεύσθηκαν οι πρόγονοι μας; Και πόσο ισχυρό επιχείρημα έχομε να αντικρούσομε την «κατηγορία» περί ανάξιων απογόνων αξίων προγόνων; Προτιμότερο να μείνω εδώ στην απαρίθμηση των «αξιών και επιτευγμάτων» μας – Θου Κύριε φυλακήν τω στόματί μου και θύραν περιοχής περί τα χείλη μου-. Ας προβώ στη διατύπωση της πρότασης μου.<br /> 1. Ο Ελλαδικός γεωγραφικός χώρος να διαιρεθεί σε 100 (και πολλές είναι) εκλογικές περιφέρειες. Από κάθε εκλογική περιφέρεια θα εκλέγεται ένας, και μόνον ένας, βουλευτής, ο οποίος θα πρέπει – ως προϋπόθεση – να κατάγεται από την περιφέρεια αυτή, να είναι μόνιμος κάτοικός της και να ασκεί το όποιο βιοποριστικό του επάγγελμα σε αυτήν (δήλωση μονίμου κατοικίας και επαγγέλματος). Θα είναι έτσι γνώστης των προβλημάτων και της εν γένει θεματικής τής ιδιαίτερης πατρίδας του. {Απαράδεκτο και αποκρουστικά ύποπτο το να παριστάνει κάποιος τον βουλευτή περιοχής την οποία έχει επισκεφθεί κατά την προεκλογική μόνο περίοδο, άντε και ως τουρίστας (ακραίο εμφατικό παράδειγμα)}. Οι αποδοχές τού βουλευτή (και όχι βολευτή) από τον δημόσιο κορβανά να είναι πενιχρές, τιμή του να έχει στολίδι του τον τίτλο του βουλευτή. Σε κανένα δεν θα επιβληθεί δια περιστρόφου να γίνει βουλευτής.<br /> 2. Οι εκλεγόμενοι βουλευτές να είναι ανένταχτοι. Να το πω φωναχτά: Να μην υπάρχουν κόμματα. Οι βουλευτές δεν θα υπουργοποιούνται, ύψιστο καθήκον τους η έγκριση ή μη έγκριση τών νομοσχεδίων, που θα εισάγει προς ψήφιση η κυβέρνηση, με μόνο κριτήριο το συμφέρον της περιφέρειας τους, το οποίο, παρά τις όποιες τοπικές ιδιαιτερότητες, δεν θα απέχει από εκείνο της Ελλάδος. {Τι σημαίνει το «απαγορεύονται τα πολιτικά -κομματικά εννοούν- στις δημόσιες υπηρεσίες, στο στρατό, στα σχολεία, στις κοινωνικές επισκέψεις; Είναι κάτι σαν λέπρα; Κάτι φτου κακό; Τότε μαζοχιστές είμαστε που το θέλομε; Όχι. Απλώς είναι αυτό που βολεύει τους εχθρούς της Δημοκρατίας, τους εν δυνάμει καταχραστές, τους εχθρούς του Έθνους, τους βολεψάκηδες. Πόσους βουλευτές έχομε σήμερα. 300; Όχι βέβαια. Πέντε έχομε, όσα είναι τα κόμματα. Και ποίο έργο – περικαλώ!! – επιτελούν; Άστο. Αξιοθρήνητες (από την άποψη της αξιοπρέπειας) οντότητες, όχι πάντως η μειοψηφία}.<br /> 3. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να εκλέγεται από το λαό (οι υποψήφιοι να διαθέτουν κάποιες, συνταγματικά καθορισμένες, προδιαγραφές, όπως π.χ. οι διοικητές των δημοσίων οργανισμών, των τραπεζών, κλπ. κλπ). Κατ’ αρχήν θεματοφύλακας του Συντάγματος, με σαφώς καθορισμένα λειτουργικά και αποτελεσματικά «όπλα». Θα ορίζει τον «καλό κ’ αγαθό» μη βουλευτή Πρωθυπουργό, υπό την αίρεση της σύμφωνης γνώμης των 2/3 της Βουλής. Η διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί μέχρι και τρεις φορές. Αν δεν επιτευχθεί συμφωνία, απαιτείται αντικατάσταση και των δύο: Να διεξαχθούν ταυτόχρονες εκλογές (Προέδρου και Βουλευτών) εντός εβδομάδος (η τεχνολογία επιτρέπει ακόμη και εντός ημέρας). <br /> 4. Ο πρωθυπουργός επιλέγει τους επαΐοντες, μη βουλευτές, υπουργούς. Η θητεία της κυβέρνησης πενταετής και άπαξ. Θα νομοθετεί με κριτήριο το συμφέρον της Χώρας, δηλ. των κατοίκων της (τι έννοια θα είχε μία Χώρα χωρίς κατοίκους) χωρίς φόβο πολιτικού κόστους, χωρίς να προσβλέπει σε ίδιον υλικόν όφελος (θα υπάρχουν βέβαια κάποιες δικλείδες), ει μη στην υστεροφημία της. Κυρίως δε, θα μπορεί να διασφαλίζει την εφαρμογή των νόμων (η μεγάλη γάγγραινα των κομματικών-τρομάρα τους-κυβερνήσεων). Κυβέρνηση και βουλευτές δεν θα έχουν καμία δυνατότητα «διορισμών» εκ του πλαγίου. Οι «μεγάλες» αποφάσεις, εκείνες που δεν ρυθμίζονται ή δεν απορρέουν από τους νόμους, θα λαμβάνονται ή ύστερα από συζήτηση στη Βουλή ή, αν συγκυρίες χρονικές και εχεμύθειας δεν το επιτρέπουν, κοινή συναινέσει Προέδρου και Κυβέρνησης. <br /> Η πρόταση δίδει τον κορμό, την θεμελιακή υπόσταση του εν λόγω πολιτεύματος. Βελτιωτικές θεσμικές και λειτουργικές επιμέρους επεμβάσεις είναι προφανώς δυνατές, όχι όμως – προς Θεού – από «νομικιστές», δολιοπνόους και δολιοθρόους αρουραίους της πολιτικής (πολιτικάντικης) «περατζάδας».<br /> Μάλλον πολλοί θα σπεύσουν να χαρακτηρίσουν την πρόταση ανέφικτη, ανεφάρμοστη κλπ. Λέξεις που επικεντρώνονται στην ίδια απάρνηση, και θα έλεγα στη ριψασπιδική επίκληση τού «τι να κάμουμε, έτσι έχουν τα πράγματα». Να ρωτήσω: Τα μέτρα που σήμερα βιώνει ο ελλαδισμός (σε άλλη περίπτωση ίσως διευκρινίσω τη χρήση αυτής της λέξης) ποιος δεν θα τα χαρακτήριζε νοσταλγικά, ανέφικτα, ανεφάρμοστα; Και όχι δέκα έτη πριν, αλλά το σωτήριο έτος 2009. Ίσως πάλι λεχθεί πως πρέπει να επέλθουν δραστικές και αποφασιστικές κοινωνικές ανατροπές. Και λοιπόν; Τελείωσαν οι ελπίδες, θεωρούμε ως τετελειωμένες τις μεγάλες υγιείς κοινωνικές αλλαγές, τις επαναστάσεις (ναι αν χρειασθεί); Και σε τελευταία ανάλυση να μείνουμε σιωπούντες και συναινούντες; «Ο σιωπών δοκεί συναινείν». (Καλά είμαστε, τι ψάχνομε τώρα, αιθεροβάμονες θα γίνομε;). Το Σύνταγμα δεν είναι θέσφατο υψιπετές. Διαμορφώνεται εκάστοτε κατά τις συγκυρίες, κατά την Αρχήν της Ευκαμψίας (ικανότητα ηγήτορα να προσαρμόζει τα σχέδια προς την εκάστοτε παρουσιαζομένη κατάσταση). Εύχομαι να μην μας αναγκάσουν κάποιοι, όπως τώρα, (ή να το ελπίζω;). Κατρακυλούσαμε (και κατρακυλούμε;) άδοντες και περιτέχνως ακκιζόμενοι στο τούρκικο ζεϊμπέκικο, παράγοντας το τίποτα και διάγοντας το δυτικοφερμένο life style σε πλαίσιο τουρκικοανατολίτικο. Πάντως χαίρομαι που σε κάποιες σοβαρές εφημερίδες, ένιοι τινές έγκριτοι δημοσιογράφοι δειλά προτείνουν την μη υπουργοποίηση των βουλευτών. Το κρίσιμο, το αποφασιστικό γνώρισμα που ενέχει η πρόταση μου διακρίνεται από την προσπάθεια διασφάλισης γνήσιας αντιπροσώπευσης τού λαού μέσω της κατάργησης των κομμάτων, της μη υπουργοποίησης των βουλευτών, και της εκ του λαού απ’ ευθείας εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας. <br />Dott. Αχιλ.Σ. Ξανθουλέας<br />M.Sc. Πολιτ. Μηχανικός<br />Ίλαρχος ε.α. - τ.Τομεάρχης ΔΕΗ<br />Ιούλιος 2010Αχιλ. Σ. Ξανθουλέαςhttp://www.blogger.com/profile/13799414561357505568noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-75740307428236343.post-27138224589794370942010-03-12T12:24:00.000-08:002010-03-12T12:25:36.523-08:00ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ<br />(ΧΩΡΙΣ ΧΡΗΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ)<br /> Εισαγωγή <br /> Εκατό χρόνια μετά τη δημοσίευση τής Θεωρίας τής Ειδικής (ή Περιορισμένης) Σχετικότητας, το 2005 ανακηρύχθηκε Έτος Αϊνστάιν. Το 1999 το περιοδικό «Time» τον ανακήρυξε «άνθρωπο του αιώνα». <br /> Η θεωρία της ειδικής σχετικότητας γεννήθηκε στο μυαλό του Albert Einstein εξ’ αιτίας τών πειραματικών αντιφάσεων τών τότε θεωριών. Δημοσιεύτηκε το 1905. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1915, δημοσιεύτηκε και η Θεωρία της Γενικής Σχετικότητας. <br /> Η συντριπτική πλειοψηφία της επιστημονικής κοινότητας θεωρεί τον Einstein ως ένα από τους μεγαλύτερους φυσικούς όλων των εποχών. Στην αντίληψη του λαού το όνομα αυτό είναι συνώνυμο της ευφυίας. Ο Αϊνστάιν ήταν στοχαστής. Συχνά οι στοχαστές δεν είναι ευφυείς με την έννοια του I.Q, που συνδέεται κυρίως με την ταχύτητα αντίληψης, με την «σβελτάδα» αντανακλαστικών. Ίσως ο Αϊνστάιν να μην είχε τέτοιες επιδόσεις. Ίσως και ο Σωκράτης να μην είχε υψηλό I.Q. (Κατ’ αντιστοιχία, κουτοπονηριά και ευφυία δεν είναι ούτε κ’αν συγγενείς). <br /> Στο τέλος του 19ου με αρχές του 20ου αι., οι φυσικοί επιστήμονες βρίσκονταν σε αμηχανία. Ο Poincare δήλωνε ότι η φυσική αντιμετωπίζει τρία πιεστικά προβλήματα: (α). Το θέμα του αιθέρα. (β). Το φωτοηλεκτρικό φαινόμενο, δηλ. την απελευθέρωση ηλεκτρονίων κατά την επίδραση υπεριώδους φωτός πάνω στα μέταλλα. (γ). Την κίνηση Brown, δηλ. τον παράξενο χορό των κόκκων σκόνης και γύρης.<br /> Το 1905 ένας άγνωστος Μηχανικός 26 ετών, υπάλληλος στο γραφείο ευρεσιτεχνιών της Βέρνης, είχε ήδη συνειδητοποιήσει ότι και τα τρία προβλήματα σχετίζονταν με τη φύση του φωτός. Εντός του έτους (από Μάρτιο μέχρι Σεπτέμβριο) δημοσίευσε τέσσαρες εργασίες, πέραν της διδακτορικής του διατριβής, οι οποίες έλυναν και τα τρία προβλήματα. Οι εργασίες αυτές, (που κάθε μία από μόνη της θα μπορούσε να τον κάμει διάσημο), δημοσιεύτηκαν στο πιο έγκυρο Γερμανικό επιστημονικό περιοδικό φυσικής, το Annalen der Physik. Είναι οι ακόλουθες:<br /> ►«Μια ευρηματική θεώρηση σχετική με την παραγωγή και το μετασχηματισμό τού φωτός». Αναφερόταν στα φαινόμενα εκπομπής ηλεκτρονίων από σώματα που απορροφούν το προσπίπτον σε αυτά φως, όπως συμβαίνει στο φωτοηλεκτρικό φαινόμενο. Φάνηκε η ικανότητα τού φωτός να παράγει ηλεκτρικό ρεύμα σε κάποια μέταλλα. Για πρώτη φορά προτάθηκε η «αιρετική» ιδέα θεώρησης τού φωτός, σε τέτοιες περιπτώσεις, ως κβάντου, δηλ. ως σωματιδίου. Στο κβαντικό συμπέρασμα κατέληξε ο Einstein ύστερα από υπολογισμούς πάνω στο νόμο ακτινοβολίας του Max Plank. To συμπέρασμα αυτό ήταν ο σπόρος της Κβαντικής θεωρίας. Μέχρι τότε εθεωρείτο ότι το φως έχει μόνο κυματική υπόσταση. Η εργασία αυτή, και όχι εκείνη της σχετικότητας, χάρισε στον Einstein το 1921 βραβείο Νόμπελ για τη φυσική «για τη συνεισφορά του στη Θεωρητική Φυσική και ειδικά για την ανακάλυψη τού νόμου τού φωτοηλεκτρικού φαινομένου». Οι Σουηδοί κριτές τών Νόμπελ δίστασαν να απονείμουν το βραβείο για τη σχετικότητα. Η πλειονότητα τής επιστημονικής κοινότητας δεν είχε ακόμη συνειδητοποιήσει το περιεχόμενο της θεωρίας. <br /> ► «Περί της κίνησης σωματιδίων αιωρουμένων σε ηρεμούντα ρευστά, όπως προβλέπεται από τη κινητική θεωρία των μορίων». Αναφερόταν στο φαινόμενο τής κίνησης Brown, έκαμνε δε χρήση μεθόδων από τη μοριακή θεωρία τής θερμότητας. Η εργασία αυτή και η διδακτορική του διατριβή «Περί ενός νέου προσδιορισμού των μοριακών διαστάσεων», (μετά δύο αποτυχημένες προσπάθειες διατριβής), έλυσαν το μυστήριο Brown και έκλεισαν οριστικά το θέμα αμφιβολιών περί ύπαρξης ατόμων.<br /> ► «Περί της ηλεκτροδυναμικής των κινουμένων σωμάτων - Zur Elektrodynamik bewegter Körper». Συνιστά το πρώτο μέρος της Θεωρίας της Ειδικής Σχετικότητας. Ο εκδότης πριν τη δημοσιεύσει την έδωσε για έλεγχο στον Planck, ο οποίος διέγνωσε μία πολλά υποσχόμενη εργασία και εισηγήθηκε τον όρο «σχετικότητα», ενώ τον όρο «ειδική» προσέθεσε ο ίδιος ο Einstein αργότερα για διάκριση από τη «γενική». Ο Einstein χρειάστηκε πέντε εβδομάδες για τη γράψει. Αποτελείται από 30 σελίδες γραμμένες με ανορθόδοξο ύφος και ανορθόδοξη διάταξη ύλης, με τίτλο σχεδόν άσχετο με το περιεχόμενο, χωρίς βιβλιογραφία, με φιλοσοφικές αναλύσεις γνωστών εννοιών τής φυσικής, με αναφορά σε ένα μόνο πείραμα ήδη γνωστό και όχι φαινομενικά εξέχουσας σημασίας (ηλεκτρομαγνητική επαγωγή, ανακάλυψη τού Faraday από το 1831), και με μία «θρασύτατη» δήλωση ότι ο αιθέρας είναι περιττός, αρκεί να εγκαταλειφθεί η ιδέα του απόλυτου χρόνου. Αντί του αιθέρα εισήγαγε την έννοια του πεδίου (field). Στην ηλεκτρομαγνητική επαγωγή ο Einstein συνειδητοποίησε τη συνάντηση του Ηλεκτρομαγνητισμού, της Μηχανικής, και της Οπτικής. Το 1895 σε ηλικία 16 ετών στην πόλη Aarau λίγο βορειότερα της Βέρνης, (όπου φοιτούσε στη Σχολή Pestalozzi για να βελτιώσει κάποιες ατέλειές του, κατά συμβουλή του διευθυντή τού Πολυτεχνείου της Ζυρίχης), είχε προβεί σε ένα νοητικό πείραμα σχετικό με τη διάδοση του φωτός: Ένας ταξιδιώτης, αυξάνοντας συνεχώς την ταχύτητά του προσπαθούσε να φθάσει ένα συγκεκριμένο σημείο που βρισκόταν πάνω σε μία ακτίνα φωτός. Το πείραμα αυτό τον έβαλε σε υποψίες για τον αιθέρα. Πεμπτουσία τής τρίτης αυτής εργασίας είναι το αξίωμα ότι «με την αύξηση τής ταχύτητας, ο χρόνος τρέχει πιο αργά και τα μήκη βραχύνονται». Το αξίωμα αυτό συμφιλιώνει τη νευτώνεια άποψη περί άπειρης ταχύτητας στην βαρυτική αλληλεπίδραση μεταξύ τών σωμάτων, με την άποψη τής ηλεκτρομαγνητικής θεωρίας (James Maxwell) περί πεπερασμένης ταχύτητας τών ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων. <br /> ► «Η αδράνεια ενός σώματος εξαρτάται από την περιεχόμενη ενέργεια;». Δημοσιεύτηκε στις 27 Σεπτεμβρίου και συνιστά το δεύτερο μέρος της Θεωρίας της Ειδικής Σχετικότητας. Εδώ παρουσιάζεται η περίφημη σχέση ισοδυναμίας μάζας και ενέργειας, δηλ. η πασίγνωστη εξίσωση Ε=m.c2. Υπήρξε ο πρώτος διατύπωσε ότι ο τύπος δίδει τη μείωση m που υφίσταται η μάζα ενός σώματος όταν χάσει ενέργεια Ε, ή άλλως πως, από τη απώλεια μάζας m παράγεται ενέργεια Ε, η οποία δεν είναι κινητική ή δυναμική, αλλά εσωτερική. <br /> Στις δύο πρώτες εργασίες και στην τέταρτη δεν υπάρχει αναφορά σε πειραματικά δεδομένα, ενώ λιγοστές αναφορές υπάρχουν στη βιβλιογραφία. Στην τρίτη υπάρχει μία μόνο αναφορά σε πείραμα, ενώ απουσιάζει η βιβλιογραφία. Το πνευματικό οπλοστάσιο τού Einstein βρισκόταν κυρίως στο χώρο τής αισθητικής και τής φιλοσοφίας. Ο Γερμανός ιστορικός Adolf von Harnak ρωτήθηκε το 1920 αν υπάρχουν ακόμη φιλόσοφοι, και απάντησε «και βέβαια υπάρχουν, μόνο που τώρα βρίσκονται σε άλλη πανεπιστημιακή σχολή: είναι ο Planck και o Einstein».<br /> Μετά τη δημοσίευση της Ειδικής Σχετικότητας, διάφοροι επιστήμονες αναζήτησαν τον Einstein. Και έψαχναν να βρούν ένα καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης. Ήταν «υπαλληλάκος» στο γραφείο ευρεσιτεχνιών. Οι ιδέες του Einstein δέχθηκαν πολλές επιθέσεις. Δημιουργήθηκε και μία οργάνωση εναντίον του. Κάποιος προπαγάνδιζε για τη δολοφονία του. Και καταδικάστηκε σε πρόστιμο 6 δολαρίων. Εκδόθηκε βιβλίο με τίτλο «εκατό συγγραφείς κατά του Einstein». Ο ίδιος δήλωσε φλεγματικά «αν είχα κάμει λάθος αρκούσε ένας συγγραφέας». Το 1905 ονομάστηκε annus mirabilis (έτος θαυμαστόν) για τον Einstein.<br /> Παρότι έσπειρε το σπόρο της Κβαντικής θεωρίας, διαφώνησε με τους δημιουργούς της (Planck, Sommerfeld, Heisenberg, Bohr, Born, Schrödinger, Dirac, Pauli, Broglie κ.ά) πάνω στο θέμα της τυχαιότητας, επηρεασμένος από τη φιλοσοφία του Σπινόζα περί αιτιοκρατίας (ντετερμινισμού) και νομοτέλειας. Το 1926 έγραψε στον Born ότι η Κβαντική θεωρία λέει μεν πολλά πράγματα, αλλά δεν αποκαλύπτει το μυστικό του «Εκείνου», για τον οποίο είναι πεπεισμένος ότι δεν παίζει ζάρια (I, at any rate, am convinced that He does not throw dice). Ο Bohr είπε στο Born να πεί στον Einstein «Σταμάτα να λές στο Θεό τι να κάμει (Stop telling God what to do). Παρότι ο Bohr αναίρεσε όλες τις διαφωνίες τού Einstein επί της κβαντικής θεωρίας, δεν πέτυχε να τον πείσει λόγω της εγγενούς αδυναμίας της να περιγράψει τη φύση. Είναι ονομαστή η, επί αρκετά χρόνια, αντιπαράθεση Einstein-Bohr (Einstein-Bohr debate) πάνω στη λεγόμενη Copenhagen interpretation, δηλ. στη συνεργασία Bohr-Heisenberg για την Κβαντική Μηχανική. Πάντως ο Einstein προβληματίστηκε, και το 1935 η συνεργασία Einstein-Podosky-Rosen γιά περαιτέρω έρευνες τών εννοιών της θεωρίας, έμεινε ως «παράδοξο ΕPR» ύστερα από σχετική δημοσίευση στην οποία η Κβαντική Μηχανική χαρακτηριζόταν ως μη πλήρης φυσική θεωρία. Συνιστά δε ειρωνεία το ότι έλαβε το Νόμπελ για τη συμβολή του στην Κβαντική Θεωρία. <br /> Προσπάθησε να ολοκληρώσει την τρίτη θεωρία του για το Ενoποιημένο Πεδίο (Unified Field Theory), που αναφέρεται στη συνένωση σε κοινό νόμο τών βαρυτικών και τών ηλεκτρομαγνητικών δυνάμεων, δηλ. των δύο εκ των τριών δυνάμεων τής Φύσης, ήτοι Βαρυτικών, Ηλεκτρομαγνητικών, Πυρηνικών (ασθενών και ισχυρών). Στην εργασία αυτή αγνόησε τις πυρηνικές δυνάμεις, των οποίων η έννοια δεν ήταν πλήρως κατανοητή αρκετά χρόνια μετά το θάνατο του Einstein. Λέγεται ότι το πέτυχε περί το 1927, αλλά απέσυρε αμέσως τη θεωρία, με σύμφωνη γνώμη τού φίλου του, τού Βρετανού φιλόσοφου Bertrand Russell, επειδή η θεωρία αυτή συνιστούσε έργο πολύ μπροστά από την εποχή της και συνεπαγόταν, για το ειρηνόφιλο Einstein, συνέπειες πολύ τρομακτικές. Λέγεται ότι λίγο πριν το θάνατό του έσχισε τα χειρόγραφα. Κατά την επίσημη εκδοχή, η θεωρία αυτή δεν ολοκληρώθηκε. Πάντως το 1950 δημοσίευσε στο Scientific American ένα άρθρο με τίτλο «On the Generalized Theory of Gravitation». Λέγεται ακόμη ότι σε αυτή τη θεωρία στηρίχθηκε το φερόμενο ως «πείραμα της Φιλαδέλφειας», κατά το οποίο το αντιτορπιλικό Έλντριτζ καλύφθηκε από ένα νέφος σαν πυκνή ομίχλη, απόρροια ισχυρού ηλεκτρομαγνητικού πεδίου. Το βάρος τού πλοίου αντισταθμίστηκε από αντίθετη ηλεκτρομαγνητική δύναμη, με αποτέλεσμα σε ελάχιστο χρόνο το πλοίο να βρεθεί από το «πουθενά» στο λιμάνι τού Νόρφολκ. Και σε ελάχιστο πάλι χρόνο να επιστρέψει στο λιμάνι της Φιλαδέλφειας. Το αντιτορπιλικό αυτό δόθηκε στην Ελλάδα και έλαβε το όνομα Λέων. Διαπιστώθηκε σε αυτό η ύπαρξη ενός χώρου που δεν δικαιολογείτο για τις ανάγκες ενός αντιτορπιλικού. Υπέθεσαν ότι εκεί βρίσκονταν οι ισχυρές ηλεκτρογεννήτριες για την παραγωγή του αναγκαίου ηλεκτρομαγνητικού πεδίου. (Ένα μυστηριώδες άτομο στη υπόθεση τού πειράματος τής Φιλαδέλφειας είναι κάποιος Αλλέντε, που συνδέει το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ με τα UFO και το τρίγωνο των Βερμούδων). Σήμερα η προσπάθεια που ξεκίνησε ο Einstein συνεχίζεται με διάφορες θεωρίες υπό τον γενικό τίτλο «Grand Unification Theory», και ιδίως με την πολλά υποσχόμενη Θεωρία τών Ετερωτικών Χορδών, (όρος που προέρχεται από την Ελληνική λέξη «ετέρωσις=αλλοίωσις, μεταβολή»), ή, άλλως πως, Υπερχορδών.<br /> Ανάπτυξη τής Θεωρίας <br /> Ο Einstein εισήγαγε τα ακόλουθα δύο Αξιώματα.<br /> ► Αρχή Ειδικής Σχετικότητας: «Οι φυσικοί νόμοι είναι ίδιοι ως προς οιοδήποτε αδρανειακό συστήματα αναφοράς». <br /> Αδρανειακό σύστημα αναφοράς αποκαλείται κάθε σώμα στο οποίο ισχύει ο νόμος της αδράνειας, δηλ. ο πρώτος νόμος του Νεύτωνος, γνωστός και ως νόμος Γαλιλαίου. Ο νόμος αυτός δηλώνει ότι αν σε ένα σώμα δεν επενεργεί κάποια δύναμη, τότε το σώμα αυτό ή θα είναι ακίνητο, ή θα κινείται με ταχύτητα ευθύγραμμη σταθερή. Οιοδήποτε άλλο σώμα, το οποίο ως προς το προηγούμενο είναι ακίνητο ή κινείται με ταχύτητα ευθύγραμμη σταθερή, συνιστά και αυτό ένα αδρανειακό σύστημα αναφοράς. <br /> Πρώτος ο Γαλιλαίος το 1632 διατύπωσε μία αρχή σχετικότητας. Αναφερόμενος στην κίνηση εντόμων μέσα σε ένα πλοίο, είτε ακίνητο, είτε κινούμενο με ταχύτητα ευθύγραμμη σταθερή, διατύπωσε την άποψη ότι δεν είναι δυνατό να διαπιστωθεί η κινητική κατάσταση τού πλοίου με βάση εκείνη τών εντόμων. Στην ουσία διατύπωσε την μη ύπαρξη κάποιου απόλυτου συστήματος αναφοράς, όπως πίστευε ο Αριστοτέλης.<br /> Ο Νεύτωνας το 1687 στα «Principia» εισάγει μία αρχή σχετικότητας, ότι οι νόμοι τής Μηχανικής (όχι όλοι οι φυσικοί νόμοι) είναι ίδιοι σε όλα τα αδρανειακά συστήματα αναφοράς. Η αρχή αυτή στηρίζεται στους μετασχηματισμούς Γαλιλαίου, σύμφωνα με τους οποίους, τόσο η απόσταση δύο σημείων ενός σώματος μη ελαστικού, όσο και το χρονικό διάστημα μεταξύ δύο συμβάντων, δεν διαφοροποιούνται σε σχέση με το σύστημα αναφοράς. Από τους νόμους τού Νεύτωνα προκύπτει ότι είναι αδύνατο να διαπιστωθεί αν ένα σώμα βρίσκεται σε ηρεμία ή όχι. Δεν υπάρχει απόλυτη θέση στο χώρο. Αυτό ανησυχούσε το Νεύτωνα, αλλά απεδέχθη τον απόλυτο χώρο επειδή η ανυπαρξία του δεν συμφωνεί με την έννοια τού απόλυτου Θεού. Η πίστη του όμως στον απόλυτο χρόνο ήταν ανεπιφύλακτη. Οι επιστήμονες πίστευαν ότι η Νευτώνεια αρχή σχετικότητας δεν θα μπορούσε να ισχύσει πέραν της Μηχανικής.<br /> ► Νόμος Μετάδοσης του Φωτός: «Η ταχύτητα τού φωτός στο κενό, μακράν βαρυτικών πεδίων, είναι σταθερή και ανεξάρτητη από την κίνηση τής φωτεινής πηγής». <br /> Την αξιωματική διατύπωση τής ανεξαρτησίας τής ταχύτητας τού φωτός από την ταχύτητα τής φωτεινής πηγής επιβεβαίωσε ο De Sitter αργότερα, το 1913, πειραματιζόμενος με διπλούς αστέρες.<br /> Είναι προφανές ότι ένα αδρανειακό σύστημα, (δεν επενεργεί κάποια δύναμη), είναι ένα μη βαρυτικό σύστημα (δεν επενεργεί ούτε βαρυτική δύναμη). Υπό αυστηρή έννοια η επενέργεια τής βαρύτητας είναι παντού παρούσα στο Σύμπαν, αλλού μεγαλύτερη, αλλού μικρότερη. Δεν υπάρχουν σώματα με κίνηση ευθύγραμμη σταθερή. Πάντα θα δέχονται κάποια βαρυτική επίδραση. Η αδρανειακή λοιπόν θεώρηση ισχύει στο βαθμό που η επενέργεια της βαρύτητας είναι δυνατό να χαρακτηρισθεί αμελητέα. Μία περιοχή τού Σύμπαντος αρκετά μακριά από ουράνια σώματα μπορεί να ληφθεί ικανοποιητικά σαν υπόβαθρο αδρανειακών συστημάτων αναφοράς. <br /> Το 1676 ο αστρονόμος Roemer με αστρονομικές παρατηρήσεις διαπίστωσε ότι το φώς κινείται με ταχύτητα πολύ μεγάλη, αλλά πεπερασμένη. <br /> Στις αρχές του 19ο αι., οι Jung και Frenel θεώρησαν ότι το φως μεταδίδεται με ταχύτητα σταθερή ως προς τον αιθέρα, μέγιστη στο Σύμπαν και ανεξάρτητη από την κίνηση της πηγής. <br /> Το 1849 ο Fizeau εκτελεί την πρώτη επίγεια μέτρηση ταχύτητας φωτός. <br /> Το 1862 ο Foucau πλησίασε πολύ κοντά στη σήμερα αποδεκτή τιμή, που είναι ελάχιστα μεγαλύτερη από 299.792 χμ το δευτερόλεπτο. <br /> Το 1865 ο Maxwell ενοποίησε τις θεωρίες ηλεκτρισμού και μαγνητισμού στην ηλεκτρομαγνητική θεωρία, κάνοντας αποδεκτή την ύπαρξη ηλεκτρομαγνητικών διαταραχών που κινούνται ως κύματα, με ταχύτητα ευθύγραμμη σταθερή και ανεξάρτητη τόσο από την κατεύθυνση, όσο και από την ταχύτητα της πηγής.<br /> Η επιστημονική κοινότητα συνειδητοποίησε ότι η σταθερή ταχύτητα τού φωτός δεν ήταν συμβατή με τη μη ύπαρξη απόλυτης ηρεμίας. Έπρεπε λοιπόν να αναζητήσει κάτι ως προς το οποίο θα μετρά την ίδια πάντα ταχύτητα τού φωτός. Ο προβληματισμός υπήρχε ήδη από τον 17ο αι. Οι πειραματικές δυσκολίες οδήγησαν στην έννοια τού αιθέρα, ενός μέσου που γέμιζε το χώρο και επέτρεπε τη διάδοση τού φωτός. Όπως τα ηχητικά κύματα κινούνται στον αέρα, έτσι και τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα θα κινούνται στον αιθέρα, ως προς τον οποίο θα έχουν σταθερή ταχύτητα. Συνεπώς, οι κινούμενοι στον αιθέρα παρατηρητές με διαφορετική μεταξύ τους ταχύτητα, λογικό είναι να βρίσκουν και διαφορετική ταχύτητα για το φως. Ελκυστική προσέγγιση. <br /> Με βάση το πιο πάνω σκεπτικό, οι Michelson και Morley το 1887 με το ιστορικό πείραμά τους κατέληξαν σε αποτέλεσμα αρνητικό• η ταχύτητα του φωτός ήταν πάντα η ίδια. Ο αιθέρας δεν εμφανιζόταν. Θεωρήθηκε παράλογο, διότι η έννοια τού αιθέρα είχε εμπεδωθεί. <br /> Το 1898 ο Poincare δημοσίευσε εργασία σχετική με το «ταυτόχρονο», σημειώνοντας ότι θα πρέπει να καθορίζεται συμβατικά.<br /> Το 1889 ο Fitzerald και τo 1892 ο Lorentz υπέθεσαν ότι ένα σώμα που κινείται μέσα στον αιθέρα υφίσταται σμίκρυνση τού μήκους του. Έτσι η ανωμαλία απεδόθη σε μία ιδιότητα τού αιθέρα να επιφέρει σμίκρυνση τών συσκευών μέτρησης τών αποστάσεων, και επιβράδυνση τών συσκευών μέτρησης τού χρόνου. Το εφεύρημα αυτό δικαιολόγησε το αποτέλεσμα τού πειράματος και διέσωσε τον αιθέρα. Ο Lorentz απέδωσε τη συστολή στις μεταβολές τών ηλεκτροδυναμικών δυνάμεων επί των κινουμένων στον αιθέρα σωμάτων. Ο ίδιος, το 1895, ύστερα από θεωρητική εξέταση σωμάτων κινουμένων και ακίνητων στον αιθέρα, εισήγαγε την έννοια του «τοπικού» χρόνου. Ο Poincare δεν ήταν ικανοποιημένος. Έλεγε «αν κάθε φορά κάποιος προβαίνει σε ένα πείραμα μεγαλύτερης ακρίβειας, πρέπει να βρίσκομε ένα νέο μπάλωμα». Κάτι σαν τους συνεχόμενους επίκυκλους στο γεωκεντρικό Πτολεμαιϊκό Σύμπαν. <br /> Το 1900 στην Αμερική ο Joseph Larmor υπήρξε ο πρώτος που μίλησε για συστολή του χρόνου – μάλλον πέρασε απαρατήρητο στην Ευρώπη. <br /> Το ίδιο έτος ο Poincare δημοσίευσε εργασία στην οποία εξηγούσε ότι ο τοπικός χρόνος προκύπτει από την αποδοχή συμβατικής μεθοδολογίας καθορισμού τού «ταυτόχρονου», και ότι η ακτινοβολία μπορεί να θεωρηθεί σαν ένα υποθετικό ρευστό με μάζα που αντιστοιχεί στο πηλίκον τής περιεχόμενης ενέργειας δια του τετραγώνου της ταχύτητας τού φωτός, δηλ. ένας μαθηματικός τύπος ίδιος με την διάσημη εξίσωση του Einstein, αλλά εντελώς διαφορετικής φυσικής υπόστασης. Στο συμπέρασμα αυτό είπε ότι έφτασε με βάση τη «θεωρία των ηλεκτρονίων» του Lorentz. Το 1902, με το φημισμένο σύγγραμμά του «La science et l'hypothese », πρότεινε την απόρριψη τής ιδέας τού απόλυτου χώρου και του απόλυτου χρόνου. <br /> Το 1904 ο Lorentz δημοσίευσε τους ακριβείς μετασχηματισμούς του. Το ίδιο έτος ο Poincare σε διάλεξή του στο St Louis μίλησε για «Αρχή Σχετικότητας», η οποία υπέθεσε ότι θα έπρεπε να ισχύει και στην ηλεκτροδυναμική. Πλησίασε πολύ στη διατύπωση της θεωρίας της σχετικότητας. Το 1905 σε ομιλία του στην Ακαδημία Επιστημών του Παρισιού είπε ότι από τα αποτελέσματα τού Lorentz οδηγήθηκε στο να υποθέσει πως η αδράνεια είναι ηλεκτρομαγνητικό φαινόμενο. Στις 5 Ιουνίου 1905 δημοσίευσε εργασία στην οποία έλεγε ότι «φαίνεται πως η αδυναμία μας να αποδείξομε απόλυτη κίνηση προέρχεται από το γεγονός ότι αυτό συνιστά νόμο της φύσης». <br /> Oι Poincare και Lorentz πίστευαν στον αιθέρα, γι’ αυτό και θεώρησαν δύο παρατηρητές, ένα κινούμενο μαζί με τον αιθέρα και ένα ακίνητο ως προς τον αιθέρα (αδρανειακό σύστημα αναφοράς). Αντιμετώπιζαν το θέμα ως ιδιότυπο μαθηματικό πρόβλημα, και ο προβληματισμός τους έμεινε στις υποθέσεις. Δεν πίστεψαν στο συμβατό τών τύπων με τη φυσική πραγματικότητα. Η συνεισφορά τους πάντως στην ειδική σχετικότητα είναι σημαντική. Όμως ο ιδρυτής και θεμελιωτής τής θεωρίας είναι ο Einstein. Οι εργασίες τών Lorentz-Poincare δεν συνιστούν θεωρία. Η μη παρέμβαση τού Einstein θα είχε ως συνέπεια ή την μη ύπαρξη ακόμη των θεωριών σχετικότητας ή την πολύ αργότερα εμφάνιση τους. Στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο πάντως δεν θα υπήρχαν.<br /> Το 1905 ο Einstein, πολύ πιθανόν αγνοώντας πολλά από τα πιο πάνω, δίδει φυσική οντότητα στο θέμα και θέτει τα πιο πάνω δύο Αξιώματα τής Ειδικής Σχετικότητας. Η εργασία του για τη σχετικότητα έφθασε στο περιοδικό στις 30 Ιουνίου. Η προσέγγιση τού θέματος είναι τελείως διαφορετική τών όσων μέχρι τότε είχαν διατυπωθεί. Συνιστά μία κομψή και απλή θεωρία. <br /> O Poincare έδειχνε μάλλον θυμωμένος. Αγνόησε τον Einstein, ο οποίος την εποχή εκείνη ήταν ένας τρίτης κατηγορίας ελεγκτής στο Γραφείο Ευρεσιτεχνιών της Βέρνης. Το 1909 σε ομιλία του επί της σχετικότητας στο Göttingen δεν τον ανέφερε, παρουσίασε δε μία σχετικότητα με ένα ακόμη αξίωμα που αφορούσε τη συστολή Lorentz. Είναι απορίας άξιο πως ένας επιστήμων τού διαμετρήματος του Poincare απέτυχε να κατανοήσει την εργασία τού Einstein, την οποία ο Planck αμέσως αντελήφθη. Ίσως η υπεροψία του δεν του το επέτρεψε, απέναντι μάλιστα σε έναν ασήμαντο υπαλληλάκο. Ο Einstein το ανταπέδωσε σε όλη τη ζωή του. Τον ανάφερε μία μόνο φορά σε κάποιο γραπτό του, ενώ τον Lorentz τον είχε επαινέσει αρκετές φορές. Ο Lorentz είχε πλήρως αντιληφθεί τη θεωρία, είχε όμως επιφυλάξεις ως προς τα συμπεράσματα, μάλιστα σε διάλεξή του το 1913 απόρησε για το πόσο γρήγορα αυτή έγινε αποδεκτή.<br /> Την εποχή που ο Einstein ήταν άσημος, οι Planck και Minkowski ήταν διάσημοι. Οι εργασίες που δημοσίευσαν το 1908 επί της ειδικής σχετικότητας έκαμαν τη θεωρία αποδεκτή και της προσέδωσαν μεγάλη δημοσιότητα. <br /> Το 1912 οι Lorentz και Einstein είχαν προταθεί για κοινό Νόμπελ από τον Wien, Νόμπελ 1911, όμως η πρόταση δεν καρποφόρησε. <br /> Με τις μέχρι τότε αποδεκτές αντιλήψεις περί χωρόχρονου τα δύο αξιώματα της ειδικής σχετικότητας εμφανίζονταν ασύμβατα, και η επιστημονική κοινότητα προβληματιζόταν ποίο αξίωμα να απορρίψει. Η ασυμβατότητα όμως ήταν φαινομενική. <br /> Ας το συγκεκριμενοποιήσομε:<br /> Έστω ότι η αποβάθρα ενός σιδηροδρομικού σταθμού μπορεί να θεωρηθεί σαν μία περιοχή τού Σύμπαντος αρκετά μακριά από ουράνια σώματα, μη υποκείμενη σε οιαδήποτε δυναμική επενέργεια, οπότε μπορεί να ληφθεί σαν ένα αδρανειακό σύστημα αναφοράς. Ένας παρατηρητής στέκεται στην αποβάθρα και βλέπει ένα τραίνο να κινείται με ταχύτητα σταθερή πάνω σε ευθύγραμμες τροχιές. Βλέπει επίσης μέσα στο βαγόνι έναν επιβάτη να βαδίζει προς την ίδια με το τραίνο κατεύθυνση με σταθερή ταχύτητα ως προς το τραίνο. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα εκτεθέντα, μπορούν να θεωρηθούν σαν αδρανειακά συστήματα και το τραίνο και ο επιβάτης. Κατά το Θεώρημα Πρόσθεσης τών Ταχυτήτων τής Κλασικής Μηχανικής ο παρατηρητής στην αποβάθρα θα αντιληφθεί ότι ο επιβάτης κινείται με ταχύτητα ίση με το άθροισμα τών ταχυτήτων τραίνου και επιβάτη. Αν λοιπόν στη θέση τού επιβάτη θεωρήσομε μία ακτίνα φωτός, θα πρέπει ο παρατηρητής στην αποβάθρα να αντιληφθεί ότι το φως κινείται με ταχύτητα ίση με το άθροισμα τών ταχυτήτων τραίνου και φωτός, πράγμα που αντιβαίνει στο δεύτερο αξίωμα της θεωρίας, δηλ. το νόμο μετάδοσης του φωτός.<br /> Όμως το Θεώρημα Πρόσθεσης τών Ταχυτήτων τής Κλασικής Μηχανικής στηρίζεται στους μετασχηματισμούς Γαλιλαίου, οι οποίοι αποδέχονται τη σταθερότητα τόσο του χρόνου, όσο και του χώρου. Ο Einstein αντικατάστησε τους μετασχηματισμούς Γαλιλαίου με εκείνους του Lorentz (όπως τους ονόμασε ο Poincare), γιά τους οποίους όμως ουδεμία αναφορά κάμνει στο όνομα του Lorentz ή του Poincare στη δημοσιευθείσα εργασία του (το όνομα του Lorentz το αναφέρει σε άλλο σημείο σε σχέση με το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο). Σίγουρα γνώριζε τις εργασίες αυτές από φοιτητής. Συνήγαγε ίσως τους μετασχηματισμούς βασιζόμενος μόνο στη θεμελιακή ανάγκη τής θεωρίας του, και κυρίως τους έδωσε τελείως διαφορετική υπόσταση, αρνούμενος την ύπαρξη αιθέρα. Ο Lorentz στη θεωρία του στηρίζεται στην αποδοχή ύπαρξης αιθέρα και απόλυτου χρόνου και χώρου. Συνήγαγε τους μετασχηματισμούς για να «μπαλώσει» το αρνητικό αποτέλεσμα τού πειράματος σχετικά με τον αιθέρα. Το περιεχόμενό τους το θεώρησε μαθηματικό «τερτίπι» χωρίς φυσική έννοια και αντιπαρήλθε τη μεταβλητότητα τού χρόνου με τον όρο «τοπικός χρόνος». Οι νέοι μετασχηματισμοί ενέχουν στη δομή τους την αποδοχή μη σταθερού χρόνου και χώρου, οδήγησαν δε σε νέο Θεώρημα Πρόσθεσης Ταχυτήτων, το οποίο συμβίβασε τα δύο αξιώματα. Η μαθηματική δομή τους είναι λίγο περίπλοκη. Σύμφωνα με αυτούς προκύπτει ότι οι μετρήσεις που κάνει ένας ακίνητος παρατηρητής (αυτός στην αποβάθρα) κοιτώντας τα συμβαίνοντα πάνω σε ένα κινούμενο σώμα με ταχύτητα σταθερή και τροχιά ευθύγραμμη (τραίνο), δίδουν τα ακόλουθα αποτελέσματα: <br /> ▪ Το μήκος τού κινούμενου σώματος, (π.χ. το μήκος ενός βαγονιού), είναι μικρότερο από εκείνο που θα είχε αν ήταν και αυτό ακίνητο. Ο ακίνητος παρατηρητής βλέπει τα κινούμενα μήκη να συστέλλονται (συστολή μηκών). Στη θεωρητική περίπτωση που το σώμα αποκτήσει την ταχύτητα τού φωτός, το μήκος μηδενίζεται.<br /> ▪ Το χρονικό διάστημα μεταξύ δύο γεγονότων στο κινούμενο σώμα (π.χ. να μεταβεί ένας επιβάτης από τη μία άκρη του βαγονιού στην άλλη), είναι μεγαλύτερο από εκείνο που θα είχε αν ήταν και αυτό ακίνητο. Ο ακίνητος παρατηρητής βλέπει ένα ίδιο με το δικό του ρολόι στο κινούμενο σώμα να καθυστερεί, να χτυπά πιο αργά σε σχέση με το δικό του ρολόι (διαστολή χρόνου). Στη θεωρητική περίπτωση που το σώμα αποκτήσει την ταχύτητα τού φωτός, η διαστολή του χρόνου γίνεται άπειρη, δηλ. το κινούμενο ρολόι σταματάει να χτυπάει (και ο ταξιδιώτης γίνεται αθάνατος!!).<br /> Στους συλλογισμούς του ο Einstein βρήκε βοήθεια από την εκ μέρους του διασαφήνιση τής έννοιας τού «ταυτόχρονου» μέσω συγχρονισμού ρολογιών και φωτεινών ακτινών. Το «ταυτόχρονο δύο γεγονότων συνδέεται και εξαρτάται από την κινητική κατάσταση τού παρατηρητή. Οι όποιες όμως διαφοροποιήσεις από τις γνωστές στην Κλασσική Μηχανική έννοιες δεν μπορούν να ανατρέψουν καταστάσεις τού τύπου «δεν μπορείς να γεννηθείς πριν από τη μητέρα σου», φράση που χαρακτηριστικά χρησιμοποιείται στη θεωρία της σχετικότητας. Την εποχή εκείνη ο καθορισμός τού ταυτόχρονου σε δύο σημεία τού πλανήτη συνιστούσε πρόβλημα ανυπέρβλητο, πράγμα που είχε επισημάνει ο Poincare. <br /> Η διορατικότητα και ικανότητά τού Einstein να συνειδητοποιήσει ότι οι μετασχηματισμοί του Lorentz, και όχι του Γαλιλαίου, λύνουν το πρόβλημα τής ασυμβατότητας, ήταν αρκετή για τη γέννηση της Θεωρίας της Ειδικής Σχετικότητας. Ο Lorentz, αλλά και ο Poincare, δεν μπόρεσαν να διαβούν τον Ρουβίκωνα και να αντιληφθούν τη φυσική σημασία αυτού του τοπικού χρόνου όπως τον ονόμαζαν. O Lorentz ειδικά δε συνειδητοποίησε τo τι θησαυρό είχε ανακαλύψει με τους μετασχηματισμούς του, που θεωρήθηκαν περίεργοι και περιορισμένου ενδιαφέροντος. Έφθασaν, και ο Lorentz και ο Poincare, κοντά στη διατύπωση τής σωστής έννοιας της σχετικότητας, δε μπόρεσαν όμως να απαλλαγούν από την ιδέα του αιθέρα και του απόλυτου χώρου-χρόνου. <br /> Η τόσο απλή και τόσο μεγαλοφυής υπέρβαση στη σκέψη τού Einstein επέφερε σαρωτική επανάσταση στη φυσική, στην τεχνολογία, στον πόλεμο, παντού. (Είχε πεί ότι που και που έπρεπε να σκέπτεται λίγο αντίθετα απ’ ότι οι άλλοι).<br /> Στη Νευτώνεια Μηχανική η ταχύτητα τού φωτός μετριέται με βάση την απόσταση και το χρόνο, και υπό αυστηρή έννοια είναι λάθος. Στη Σχετικότητα η ταχύτητα τού φωτός και ο χρόνος μετρούν την απόσταση.<br /> Στη Νευτώνεια Μηχανική η μάζα και η ενέργεια θεωρούνται οντότητες απόλυτες και ανεξάρτητες μεταξύ τους. Υπάρχει η Αρχή Διατήρησης τής Μάζας και η Αρχή Διατήρησης τής Ενέργειας. Στη Σχετικότητα η μάζα ταυτίζεται με την ενέργεια. Μορφώνεται η αντίληψη ότι οι έννοιες μάζα-ενέργεια συγκροτούν την με διττή υπόσταση φιλοσοφική έννοια της Ύλης, συνιστώντας αλλοτροπικές μορφές της. <br /> Η σημαντικότερη συνέπεια της θεωρίας τής Ειδικής Σχετικότητας είναι η ισοδυναμία μάζας και ενέργειας. Η μέτρηση μίας κινούμενης μάζας από έναν ακίνητο παρατηρητή δίδει μέγεθος μεγαλύτερο απ’ ότι αν ήταν και αυτή ακίνητη. Η μάζα έχει απορροφήσει ενέργεια. Η αδράνειά της μεγάλωσε. Το φώς μπορεί πλέον να ζυγισθεί. Το πείραμα τού Naeken το 1935 με ηλεκτρόνια σε ταχύτητα 210.000 χμ το δευτερόλεπτο, επέφερε αύξηση μάζας κατά 40%, όσο ακριβώς προκύπτει από την ειδική σχετικότητα. Στη θεωρητική περίπτωση που η μάζα αποκτήσει την ταχύτητα τού φωτός, η μέτρηση θα δώσει άπειρη μάζα. Πάντως η φύση τής μάζας συνεχίζει να συνιστά ένα μυστήριο μη πλήρως ξεκαθαρισμένο. <br /> Η ενέργεια μίας μάζας m που κινείται με ταχύτητα u (ως προς ένα αδρανειακό σύστημα αναφοράς) δεν δίδεται από τον γνωστό μας τύπο τής κινητικής ενέργειας της Κλασικής Μηχανικής Ε=½m.u2 = m.(½u2), δηλ. δεν δίδεται από το γινόμενο τής μάζας m επί τον τελεστή (½u2), αλλά επί ένα πιο πολύπλοκο τελεστή, που, όταν η μάζα είναι ακίνητη (u=0), οδηγεί στην έκφραση Ε=m.c2, όπου c είναι η ταχύτητα του φωτός, ενώ ο πιο πάνω τύπος της Κλασικής Μηχανικής δίδει Ε=0. Η ακίνητη μάζα ονομάζεται μάζα ηρεμίας και η ενέργεια που αντιστοιχεί στη μάζα ηρεμίας (δηλ. Ε=m.c2) αντιπροσωπεύει την εσωτερική ενέργειά τής μάζας ηρεμίας.<br /> Μία μάζα που απορροφά ενέργεια αυξάνεται. Από τη ανάλυση (ανάπτυξη σε σειρά) τής μαθηματικής έκφρασης τής ενέργειας τής κινούμενης μάζας, προκύπτει ότι, όταν η ταχύτητα είναι πολύ μικρή σε σχέση με την ταχύτητα τού φωτός, από όλους τους όρους που έχει η ανάπτυξη σε σειρά, αξιόλογοι είναι μόνο ο πρώτος που δίδει την εσωτερική ενέργεια της μάζας ηρεμίας (είναι ανεξάρτητος από την ταχύτητα), και ο δεύτερος που δίδει τη γνωστή μας πιο πάνω έκφραση τής κινητικής ενέργειας (εξαρτάται από την ταχύτητα). Γι’ αυτό στο Σχολείο χρησιμοποιούμε το δεύτερο όρο για την κινητική ενέργεια. <br /> Ελάχιστοι τότε αντελήφθησαν τις τρομακτικές συνέπειες που κρύβει η εξίσωση ισοδυναμίας μάζας-ενέργειας. Η εξαφάνιση μάζας και η παραγωγή αντίστοιχης ενέργειας συνιστά το γνωστό «έλλειμμα μάζας». Μάζα ενός γραμμαρίου διαθέτει ενέργεια ίση με 25 εκατομμύρια κιλοβατώρες. Στην ατομική βόμβα Little Boy στη Χιροσίμα (6 Αυγ. 1945) μετασχηματίσθηκαν σε ενέργεια 600 μιλιγκράμ Ουρανίου (κάτι περισσότερο από μισό γραμμάριο), και στη βόμβα Fat Man (αναφερόταν στον Τσώρτσιλ) στο Ναγκασάκι (9 Αυγ. 1945) μετασχηματίσθηκε σε ενέργεια κάτι λιγότερο από ένα γραμμάριο Πλουτωνίου (*ίδε σημείωση στο τέλος του άρθρου). Στη Φύση συμβαίνουν συχνά φαινόμενα μετατροπής μάζας σε ενέργεια, και το αντίστροφο (π.χ. δίδυμη γέννηση ποζιτρονίου-ηλεκτρονίου από ένα ισχυρό φωτόνιο).<br /> Σχόλια<br /> Όλες οι κατευθύνσεις στο Σύμπαν είναι ισοδύναμες (υπόθεση Friedmann επαληθευθείσα από το πείραμα τών Penzias και Wilson το 1965, βραβείο Νόμπελ το 1978). Όλα τα σώματα στο Σύμπαν κινούνται με σχετικές μεταξύ τους κινήσεις. Δεν υπάρχει κάποιο προνομιούχο που να βρίσκεται σε απόλυτη ακινησία. Δεν υπάρχει κάποια μέτρηση προτιμότερη από τις άλλες. Το φαινόμενο είναι σχετικιστικό.<br /> Παρατηρητής που βρίσκεται πάνω σε οιοδήποτε σώμα και ο οποίος εκτελεί μετρήσεις μηκών και χρόνων επί ενός άλλου σώματος με διαφορετική ταχύτητα, μπορεί να θεωρήσει ως ακίνητο το σώμα στο οποίο βρίσκεται, και το άλλο σώμα ως κινούμενο με ταχύτητα που ισούται με τη διαφορά τών ταχυτήτων (αν έχουν την ίδια κατεύθυνση) ή με το άθροισμα των ταχυτήτων (αν έχουν αντίθετες κατευθύνσεις). Θα δει σε κάθε περίπτωση να συρρικνώνονται τα κινούμενα μήκη και να επιβραδύνουν τη λειτουργία τους τα κινούμενα ρολόγια. Το φαινόμενο έχει πειραματικά επαληθευθεί πολλές φορές με τα στοιχειώδη σωματίδια «μιόνια», τα οποία σε ύψος περί τα 10 km στην ατμόσφαιρα γεννιούνται από προσκρούσεις κοσμικών ακτινών μεταξύ τους, αλλά γρήγορα διασπώνται. Ένας παρατηρητής πάνω σε ένα από αυτά θα μετρούσε χρόνο ζωής τού σωματιδίου τόσο που θα του επέτρεπε να διανύσει απόσταση περίπου 600 m πριν διασπασθεί. Και όμως τα μιόνια φθάνουν στη Γη, δηλ. διανύουν 10.000 m. O παρατηρητής πάνω στη Γη μετρά χρόνο πολύ μεγαλύτερο από το χρόνο που μετρά ο παρατηρητής πάνω στο σωματίδιο.<br /> Η επιβράδυνση τών ρολογιών ισχύει και για το βιολογικό μας ρολόι. Η καρδιά ενός ταξιδιώτη στο αεροπλάνο χτυπά πιο αργά απ’ ότι αν έμενε στο αεροδρόμιο. Το φαινόμενο είναι εντονότερο για ταξιδιώτη διαστημοπλοίου. Π.χ. αν το διαστημόπλοιο κινείται στην ίδια κατεύθυνση με τη Γή με ταχύτητα 90% της ταχύτητας τού φωτός και ένα ρολόι στη Γή μετρήσει 4,7 έτη για να πάει το διαστημόπλοιο από ένα διαστημικό σταθμό σε έναν άλλο, το ρολόι στο διαστημόπλοιο θα έχει μετρήσει 2 έτη. Αν η ταχύτητα γίνει 99,995% τής ταχύτητας τού φωτός (υπόθεση του Paul Langevin), τότε για την ίδια διαδρομή το ρολόι στο διαστημόπλοιο θα μετρήσει προφανώς πάλι 2 έτη, ενώ το ρολόι στη Γη θα μετρήσει 200 έτη. Όταν ο ταξιδιώτης επιστέψει θα έχει γεράσει κατά 2 έτη, ενώ στη Γή θα έχουν όλοι πεθάνει προ πολλού.<br /> Η δομή τής Θεωρίας τής Ειδικής Σχετικότητας επιτρέπει στον ταξιδιώτη να θεωρήσει ότι το διαστημόπλοιο είναι ακίνητο και ότι η Γη κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Θα έπρεπε λοιπόν να δεί τους κατοίκους τής Γης να επιβραδύνουν τη γήρανσή τους, σαν να συνέβη κάποια απότομη μετάλλαξη σε αυτούς. Θα έβλεπε όμως τα πράγματα ανάποδα. Ένα μειονέκτημα τής Σχετικότητας σχετίζεται με το Βέλος του Χρόνου. Αντίθετα προς το χώρο, ο χρόνος τών αισθήσεών μας είναι μονής κατεύθυνσης. Η γήρανση τών οργανισμών ακολουθεί το γνωστό μας βέλος τού χρόνου. Η σχετικότητα σιωπά σε αυτό το θέμα. (Μόνο ο Superman κατάφερε να αντιστρέψει την περιστροφή τής Γης και κατά συνέπεια το βέλος του χρόνου, και έτσι να εισέλθει στον παρελθοντικό κώνο γεγονότων και να επέμβει σε αυτά, αλλοιώνοντας το παρόν και σώζοντας την αγαπημένη του). <br /> Ο κόσμος των 4 διαστάσεων <br /> Η σχετικότητα εξάλειψε την έννοια τού απόλυτου χώρου και απόλυτου χρόνου, εισήγαγε όμως ως υπόβαθρο τών σχετιστικών φαινομένων την ενιαία οντότητα τού απόλυτου χωρόχρονου.<br /> Ο χωρόχρονος ονομάστηκε «κόσμος» το 1908 από τον Minkowski, καθηγητή του Einstein. Στον «κόσμο» συμβαίνουν «γεγονότα». Συνιστά δε «γεγονός» οτιδήποτε συμβαίνει σε ένα συγκεκριμένο σημείο τού χώρου σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Δεν έχει νόημα ο χώρος και ο χρόνος έξω από το Σύμπαν των γεγονότων.<br /> Στο χώρο τών 3 διαστάσεων, δύο σημεία μπορούν να ληφθούν όσο θέλομε κοντά. Όσο κοντά όμως και αν ληφθούν, πάντα είναι δυνατόν να ληφθούν ακόμη πιο κοντά. Μορφώνεται έτσι η έννοια τού συνεχούς τών σημείων (continuum of points).<br /> Στον «κόσμο» τών 4 διαστάσεων, δύο γεγονότα μπορούν να ληφθούν όσο θέλομε κοντά. Όσο κοντά όμως και αν ληφθούν, πάντα είναι δυνατόν να ληφθούν ακόμη πιο κοντά. Μορφώνεται έτσι η έννοια του συνεχούς τών γεγονότων, πραγματικών ή φανταστικών (continuum of events).<br /> Σε τετραδιάστατο σύστημα αναφοράς, ένα γεγονός εξαπλώνεται με την ταχύτητα τών φωτεινών κυμάτων, σχηματίζοντας μία σφαίρα αυξανόμενης διαμέτρου, η οποία δημιουργεί στον άξονα τού χρόνου ένα τρισδιάστατο «κώνο φωτός μελλοντικών γεγονότων». Συμμετρικός ως προς το σημείο του «παρόντος» είναι ο «κώνος φωτός παρελθοντικών γεγονότων». Τα εντός του μελλοντικού κώνου γεγονότα (και μόνον αυτά) επηρεάζονται από το παρόν. Τα εντός του παρελθοντικού κώνου γεγονότα (και μόνον αυτά) επηρεάζουν το παρόν.<br /> Σενάρια επιστημονικής φαντασίας θέλουν ταξίδια στο παρελθόν και επέμβαση στα γεγονότα του παρελθοντικού κώνου, με στόχο την αλλοίωση του παρόντος. <br />ΛΙΓΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑ<br /> Η Θεωρία της Γενικής Σχετικότητας είναι στην ουσία η θεωρία της βαρύτητας, συνιστά δε την επέκταση της Περιορισμένης Σχετικότητας, η οποία δεν ελάμβανε υπόψη τη βαρύτητα. Τεκμηριώνεται με δέκα εξισώσεις, τις λεγόμενες «Εξισώσεις Πεδίου Εinstein», που τίθενται υπό την εξής απλή και κομψή τανυστική μορφή, Gμν=8πΤμν, όπου Gμν=δυαδικός τανυστής Einstein, Τμν=δυαδικός τανυστής τάσεων-ενέργειας, π=αριθμός Πυθαγόρα. Σε ασθενή βαρυτικά πεδία και μικρές ταχύτητες η πιο πάνω εξίσωση απλοποιείται στο γνωστό νόμο του Νεύτωνα για τη βαρύτητα.<br /> Οι εξισώσεις αυτές συνδέουν την καμπυλότητα (γεωμετρία) του χωρόχρονου με την ύλη (μάζα-ενέργεια). Το αριστερό σκέλος αντιπροσωπεύει την καμπυλότητα και το δεξιό την ύλη (θέση και κίνηση). Η ύλη καμπυλώνει το χωρόχρονο και ο καμπυλωμένος χωρόχρονος καθορίζει τη θέση και κίνηση της ύλης. Η πιο πάνω τανυστική μορφή της εξίσωσης είναι συμβολική, δεν μπορεί να υποστεί μαθηματική επεξεργασία. Κάθε δείκτης, και του πρώτου και του δεύτερου σκέλους, αντιστοιχεί σε μία διάσταση του τετραδιάστατου χωρόχρονου. Οπότε προκύπτουν 16 αναλυτικές εξισώσεις, που απλοποιούνται σε δέκα πολύ δύσκολες και πολύπλοκες εξισώσεις, από τις δυσκολότερες στην επιστήμη, τις λεγόμενες δυαδικές υπερβολικο-ελλειπτικές μη γραμμικές εξισώσεις μερικών παραγώγων (coupled hyperbolic-elliptic nonlinear partial differential equations). Πέρασαν 75 χρόνια για να μπορέσουν οι μαθηματικοί να πλησιάσουν τη λύση τους. Ο ίδιος ο Einstein συνάντησε μαθηματικές δυσκολίες, παραπονιόταν ότι τα υπάρχοντα μαθηματικά δεν είναι επαρκή. Σήμερα οι υπολογιστές επιτρέπουν ακριβέστερη προσέγγιση, ιδίως στις μαύρες τρύπες. Οι εξισώσεις αυτές περιγράφουν οιοδήποτε σενάριο τού χωρόχρονου. (Στο πρώτο σκέλος ο Einstein είχε τοποθετήσει και την κοσμολογική σταθερά, αρχικά με τιμή μηδενική, αργότερα την έδωσε συγκεκριμένη τιμή για να προκύψει στατικό σύμπαν, και στη συνέχεια τη μηδένισε πάλι δηλώνοντας ότι ήταν μέγα λάθος του η όλη θεώρησή της).<br /> Τα δύο αξιώματα της Γενικής Σχετικότητας είναι τα ακόλουθα:<br /> ▪ «Αρχή Ισοδυναμίας»: «Η αδρανειακή και η βαρυτική μάζα είναι ισοδύναμες». Το 1907 ο Einstein ήταν ακόμη υπάλληλος στο Γραφείο ευρεσιτεχνιών της Βέρνης. Σε ένα διάλειμμα εργασίας στο γραφείο του προέβη στο δεύτερο νοητικό του πείραμα, αφετηρία της Θεωρίας της Γενικής Σχετικότητας, η οποία ολοκληρώθηκε το 1915. Με το νοητικό αυτό πείραμα συνειδητοποίησε ότι ένα σώμα σε ελεύθερη πτώση δεν αισθάνεται το βάρος του. Αυτό σήμαινε ότι η βαρυτική μάζα και η αδρανειακή μάζα είναι ισοδύναμες. Όταν μία μάζα αντιδρά στις μεταβολές τής κινητικής της κατάστασης εκδηλώνει την ιδιότητά της ως μέτρου τής αδράνειάς της και ονομάζεται αδρανειακή μάζα (αντιπροσωπεύεται από το δεύτερο νόμο του Νεύτωνος). Όταν ευρίσκεται υπό την επίδραση βαρυτικού πεδίου εκδηλώνει την ιδιότητά της ως βάρους και ονομάζεται βαρυτική μάζα (αντιπροσωπεύεται από το νόμο παγκόσμιας έλξης του Νεύτωνος). Η ισοδυναμία επιβεβαιώθηκε πειραματικά με απόκλιση τής τάξης τού 10-12 και μικρότερη. Πρώτος ασχολήθηκε ο Ούγγρος Eötvös στις αρχές του 20ου αιώνα, στη συνέχεια οι Dicke, Krotkov, Roll, καθώς και ομάδα Αμερικανών το 1960 και Ρώσων το 1971. <br /> ▪ «Αρχή Γενικής Σχετικότητας»: «Όλα τα Σύστημα Αναφοράς Gauss είναι ισοδύναμα για την διατύπωση των νόμων της Φύσης». Τα Συστήματα Αναφοράς Gauss δεν είναι αδρανειακά συστήματα αναφοράς (όπως λαμβανόταν στην Περιορισμένη Σχετικότητα), αλλά καμπυλόγραμμα. Το σύστημα αναφοράς τού ελευθέρως πίπτοντος σώματος δεν είναι πλέον αδρανειακό.<br /> Από τη θεωρία της γενικής σχετικότητας προκύπτουν τα ακόλουθα:<br /> ● Τα ρολόγια επιβραδύνονται όταν βρίσκονται εντός ισχυρού βαρυτικού πεδίου, το οποίο επηρεάζει και τη συμπεριφορά τής μεταβολής τών μηκών.<br /> ● Είναι δυνατός ο προσδιορισμός τής επίδρασης τού πεδίου βαρύτητας στην εξέλιξη τών γεγονότων, τα οποία εν ελλείψει βαρυτικού πεδίου εξελίσσονται σύμφωνα με τη Θεωρία τής Ειδικής Σχετικότητας.<br /> ● Οι φυσικοί νόμοι ισχύουν ως προς οιοδήποτε σύστημα αναφοράς, αδρανειακό ή μη, στερεό ή ελαστικό, ευρισκόμενο σε οιαδήποτε κίνηση.<br /> ● Η αδρανής και η βαρυτική μάζα ταυτίζονται. <br /> ● Οι φωτεινές ακτίνες καμπυλώνονται, πράγμα που συνεπιφέρει μεταβολή της ταχύτητος τού φωτός. Η επιβεβαίωση-αποθέωση αυτής της «απίστευτης» διαπίστωσης έγινε την 29/5/1919 κατά την ολική έκλειψη του Ηλίου (παρεμβολή σελήνης μεταξύ Ηλίου και Γης). Το 1919 η Βρετανική Βασιλική Αστρονομική Εταιρεία, προφανώς αισθανόμενη πως η Γενική Θεωρία της Σχετικότητος απειλεί τα «Φιλοσοφίε Νατουράλις Πριντσίπια Μαθεμάτικα - Philosophiae Naturalis Principia Mathematica» (δηλ. Φιλοσοφικές Φυσικές Αρχές Μαθηματικές, που είναι ο τίτλος του περίφημου βιβλίου του Νεύτωνα, όπου αναπτύσσεται η θεωρία της βαρύτητος, οι νόμοι της κίνησης και η ερμηνεία των νόμων του Κέπλερου), οργάνωσε δύο επιστημονικές αποστολές υπό τον Arthur Stanley Eddington, οι οποίες παρατήρησαν την τότε ολική έκλειψη Ηλίου και εκτέλεσαν μετρήσεις. Στόχος ήταν ή να επιβεβαιωθεί ή να απορριφθεί η νέα θεωρία. Ως πλέον κατάλληλα παρατηρητήρια επελέγησαν δύο διαφορετικά σημεία της Γης, όπου εκτελέσθηκαν ταυτόχρονες μετρήσεις: Το πρώτο σημείο ήταν τα δύο γειτονικά νησιά, Principe και São Tomé, στον κόλπο της Γουινέας στην κεντροδυτική Αφρική, όπου μετέβη η μία αποστολή (ο ίδιος ο Eddington και ο Edwin Cottingham). Το δεύτερο σημείο ήταν η κωμόπολη Sobral της Πολιτείας Ceará στην κεντροανατολική Βραζιλία, όπου πήγε η άλλη αποστολή (Andrew Crommelin και Charles Davidson). Η έκλειψη έγινε όταν ο Ήλιος βρισκόταν ως προς τη γη μπροστά από το αστρικό σμήνος των Υάδων, των οποίων οι ακτίνες φωτός προς τη γη περνώντας κοντά στον Ήλιο καμπυλώθηκαν, με αποτέλεσμα το αστρικό σμήνος να μη φανεί στη θέση που αναμενόταν αν το φως δεν καμπυλωνόταν, αλλά σε διαφορετική, και μάλιστα όπως την προσδιόριζε η Γενική Σχετικότητα. Οι μετρήσεις τών αποστολών επιβεβαίωσαν τους υπολογισμούς του Einstein, ο οποίος σε μία μέρα έγινε ο πιο διάσημος επιστήμων. {Οι συνεργάτες τού Αϊνστάιν ζήτησαν να τους πει ποία θα ήταν η αντίδρασή του αν οι μετρήσεις δεν επιβεβαίωναν τη θεωρία, για να ακούσουν το σκώμμα «Τότε θα λυπόμουν πολύ για τον αγαπητό Λόρδο (τον Έντινγκτον). Η θεωρία είναι σε κάθε περίπτωση ορθή»}. Το 1920 ο Βασιλικός αστρονόμος Frank Watson Dyson, με την βοήθεια τού Eddington, εξέδωσε πλήρη αναφορά επί των αποτελεσμάτων των μετρήσεων. Ο Eddington, καθηγητής αστρονομίας και διευθυντής του αστεροσκοπείου στο Cambridge, ήταν αυθεντία στη θεωρία τής σχετικότητας. Σε ερώτηση δημοσιογράφου αν αληθεύει πως μόνο τρεις άνθρωποι στον κόσμο κατανοούν πλήρως τη θεωρία αυτή, απάντησε ότι προσπαθεί να σκεφθεί ποίος μπορεί να είναι ο τρίτος. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων αμφισβητήθηκαν και τότε και αργότερα από διάφορους επιστήμονες. Οι μετρήσεις επανελήφθησαν στο αστεροσκοπείο του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας (το Lick Observatory) κατά την έκλειψη του 1922, και έδωσαν αποτελέσματα που επιβεβαίωσαν εκείνα του 1919. Έκτοτε πραγματοποιήθηκαν πολλές άλλες μετρήσεις. Περί το τέλος της δεκαετίας του 1960 είχε πλέον διαπιστωθεί και παγιωθεί πως η απόκλιση του φωτός ήταν η προβλεπόμενη από τη Σχετικότητα. Μετρήσεις πάντως έγιναν και άλλες, π.χ. από ομάδα του Πανεπιστημίου του Τέχας το 1973. Οι σημερινοί αστρονόμοι εκμεταλλεύονται την ιδιότητα τής καμπύλωσης τού φωτός για να ανιχνεύουν πολύ μακρινά άστρα, καθώς οι ακτίνες που εκπέμπουν καμπυλώνονται και ενισχύονται διερχόμενες κοντά από σμήνη γαλαξιών, που λειτουργούν σαν «βαρυτικοί φακοί».<br /> ● Δίδεται εξήγηση στο φαινόμενο τής τροχιάς τού Ερμή: Οι πλανήτες εκτελούν ελλειπτικές τροχιές περί τον Ήλιο, ο οποίος κατέχει τη θέση τής μίας εστίας. Κατά την Κλασσική Μηχανική οι τροχιές αυτές πρέπει να είναι σταθερές (αναλλοίωτες) ως προς ένα θεωρούμενο σταθερό αστέρα αφού προηγουμένως αφαιρεθεί η επίδραση τών άλλων πλανητών πάνω στον εξεταζόμενο πλανήτη, καθώς και η επίδραση της κίνησης τού ίδιου τού αστέρα. Αυτό έχει επιβεβαιωθεί για όλους τους πλανήτες τού ηλιακού μας συστήματος, πλην του Ερμή, που σε όλες τις μετρήσεις εμφάνιζε μία αργή περιστροφική κίνηση τής έλλειψης στο επίπεδο τής τροχιάς του. Η Γενική Σχετικότητα λέγει ότι οι ελλείψεις όλων των πλανητών περιστρέφονται αργά στο επίπεδο της τροχιάς τους. Το φαινόμενο στους άλλους πλανήτες είναι μικρό και μη μετρήσιμο με τα διατιθέμενα μέσα, ενώ στον Ερμή είναι σημαντικό. Μετρήθηκαν περίπου 43” του τόξου ανά αιώνα, όπως προβλέπει η Γενική Σχετικότητα. Ο Ερμής είναι ο ταχύτερος και πιο κοντινός στον Ήλιο πλανήτης, με τη μεγαλύτερη πλάτυνση τροχιάς.<br /> ● Δίδεται εξήγηση στο βαρυτικό φαινόμενο Doppler. Το φως χάνει ενέργεια όταν απομακρύνεται από ένα ισχυρό βαρυτικό σώμα (έναν αστέρα ή ένα μαύρο σώμα). Το γεγονός αυτό (φαινόμενο Einstein) διαπιστώνεται από τη μετάθεση τών φασματικών γραμμών τού φωτός προς το υπέρυθρο (αύξηση μήκους κύματος), που επισυμβαίνει λόγω τού βαρυτικού πεδίου. Είναι συνέπεια τής λόγω βαρύτητας διαστολής τού χρόνου. Όταν το φως εκπέμπεται από ασθενέστερη βαρυτικά περιοχή, η μετάθεση γίνεται προς το υπεριώδες (μείωση μήκους κύματος). Μετάθεση φασματικών γραμμών φωτός μπορεί να επισυμβεί και όταν η φωτεινή πηγή κινείται ως προς τον παρατηρητή (προς το υπέρυθρο αν απομακρύνεται, προς το υπεριώδες αν πλησιάζει). Οι γαλαξίες εν γένει απομακρύνονται από το δικό μας γαλαξία (Milky Way) και κατά συνέπεια και από τη Γη, όμως ο γαλαξίας Ανδρομέδα πλησιάζει (απόκλιση προς το υπεριώδες). Αλλά και μεταξύ τους οι γαλαξίες απομακρύνονται, πράγμα που οδηγεί στο συμπέρασμα του διαστελλόμενου ακόμη σύμπαντος μετά το Big Bang. Αντίστοιχο φαινόμενο Doppler υπάρχει και για τα ηχητικά κύματα. Ο ήχος ενός τραίνου που πλησιάζει στην αποβάθρα είναι οξύς (μικρό μήκος κύματος, μεγάλη συχνότητα), ενώ όταν απομακρύνεται γίνεται βαθύς (μεγάλο μήκος κύματος, μικρή συχνότητα). <br /> ● Χωρίς βαρυτικό πεδίο δεν υπάρχει χωρόχρονος, ούτε καν ένας τοπολογικός χώρος.<br /> ● Ο χωρόχρονος είναι καμπυλωμένος σε ένα τετραδιάστατο Σύμπαν, λόγω τής μάζας τών ουρανίων σωμάτων. <br /> Η δύναμη τής παγκόσμιας έλξης κατά Νεύτωνα δεν ήταν πλήρως διευκρινισμένη. Ο Einstein ποτέ δεν θεώρησε τη θεωρία της Σχετικότητας ως επαναστατική και αρνητική προς τη Νευτώνεια, αλλά ως προέκταση αυτής. Η Γενική Σχετικότητα διευκρινίζει ότι ένα ουράνιο σώμα μεγάλης μάζας δεν έλκει άλλα σώματα επειδή έχει κάποιο βαρυτικό μαγνητισμό, αλλά επειδή καμπυλώνει το χωρόχρονο (τον κόσμο) και η τροχιά τών άλλων σωμάτων «πέφτει» προς αυτό. <br /> O χωρόχρονος δεν αντιπροσωπεύεται από την Ευκλείδεια γεωμετρία, αλλά από τη γεωμετρία Riemann που οδηγεί στον καμπυλωμένο κόσμο. Ο Riemann θεμελίωσε την μη Ευκλείδεια γεωμετρία και ανακάλυψε τον τρισδιάστατο σφαιρικό κόσμο γεγονότων.<br /> Μία σφαιρική επιφάνεια όπου τα γεγονότα έχουν την δυνατότητα να επισυμβαίνουν μόνο πάνω σε αυτήν, συνιστά το διδιάστατο σφαιρικό κόσμο γεγονότων. Αν, από τυχόν σημείο, χαραχθούν ακτίνες R, δηλ. ισομήκεις «ευθείες» γραμμές πάνω στη σφαιρική επιφάνεια προς όλες τις κατευθύνσεις (στην Ευκλείδεια γεωμετρία θα είναι τόξα κύκλου), και στη συνέχεια ενωθούν τα άκρα τους, δημιουργείται ένας «κύκλος» που έχει περιφέρεια την κλειστή γραμμή που ενώνει τα άκρα των ακτινών (στην Ευκλείδεια γεωμετρία θα είναι κέλυφος). Με την αύξηση του μήκους τών ακτινών μέχρι ένα μέγιστο, την «ακτίνα του κόσμου» (ίση, σε km, με το γινόμενο τής μέσης πυκνότητας τής ύλης τού σύμπαντος επί 1,08.1027), αυτές αποκλίνουν, ενώ το μήκος τής περιφέρειας έχει γίνει μέγιστο, πάντα όμως μικρότερο από το Ευκλείδειο 2πR. Στη συνέχεια οι ακτίνες συγκλίνουν μέχρι να συναντηθούν στο αντίθετο σημείο της εκκίνησης. Έχουν μετρήσει όλο το σφαιρικό διάστημα. Η περιφέρεια έχει μηδενισθεί παρά τη συνεχιζόμενη αύξηση τών ακτινών, που αρχίζουν εκ νέου να αποκλίνουν. Ο «κόσμος των δύο διαστάσεων» είναι πεπερασμένος χωρίς όρια.<br /> Και στον τριδιάστατο σφαιρικό κόσμο γεγονότων ο όγκος καθορίζεται από την «ακτίνα του κόσμου». Μία αντίστοιχη διαδικασία οδηγεί σε μία σφαιρική επιφάνεια μικρότερη από την Ευκλείδεια 4πR2. Η επιφάνεια αυξάνει με την ακτίνα μέχρι ένα μέγιστο και στη συνέχεια μειώνεται μέχρι το μηδέν. Οι ακτίνες αρχικά αποκλίνουν μέχρι το μέγιστο τής επιφάνειας, και έπειτα συγκλίνουν μέχρι να συναντηθούν όταν η επιφάνεια μηδενισθεί. Οι ακτίνες έχουν έτσι μετρήσει όλον τον κόσμο, χωρίς να μπορεί να εντοπισθεί κάποιο ξεχωριστό σημείο σαν αρχή ή τέλος. Όλα τα σημεία είναι ισοδύναμα. Ο τριδιάστατος κόσμος είναι πεπερασμένος χωρίς όρια.<br /> Η γεωμετρική δομή του κόσμου δεν μπορεί να γίνει γνωστή, εκτός αν γίνει γνωστή η κατανομή της ύλης (μάζας και ενέργειας), δηλ. η δομή του βαρυτικού πεδίου. Η πυκνότητα τής ύλης δεν είναι ομοιόμορφη, η ύλη είναι ακανόνιστα κατανεμημένη. Οι ταχύτητες όμως τών άστρων (γενικότερα των γαλαξιών) είναι μικρές σε σύγκριση με εκείνη του φωτός. Ο υπολογισμός δίδει ότι μάζες ακόμη και του μεγέθους τού ήλιου μας, έχουν μικρή επίδραση πάνω στη μετρική τού περιβάλλοντος διαστήματος. Η πυκνότητα μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει μικρές διακυμάνσεις. Αν ήταν σταθερή, ο κόσμος θα ήταν τέλεια σφαίρα. Μπορεί όμως να θεωρηθεί σχεδόν σφαιρικός,<br /> Η εξέλιξη τού Σύμπαντος θα μπορούσε να έχει προβλεφθεί με τη Νευτώνεια θεωρία, αλλά οι τότε αντιλήψεις, ιδίως οι θρησκευτικές, ήταν πολύ αυστηρές για να επιτρέψουν κάτι τέτοιο. Οι εξισώσεις της Γενικής Σχετικότητας περιείχαν την πρόβλεψη μη στατικού Σύμπαντος, όμως ο Einstein τις τροποποίησε, για να προκύψει στατικό Σύμπαν, με την εισαγωγή της «κοσμολογικής σταθεράς» που εμφανίζει αρνητική δύναμη (τη λεγόμενη αντιβαρύτητα) και αντισταθμίζει τις βαρυτικές δυνάμεις. Πίστευε ότι ένα μη στατικό Σύμπαν δεν συμβιβάζεται με την ύπαρξη του Θεού. Αργότερα παραδέχτηκε το λάθος του.<br /> Ο Hubble το 1924 διαπίστωσε ότι στο Σύμπαν υπάρχουν πολλοί γαλαξίες (εκατοντάδες δισεκατομμύρια). Το φαινόμενο Doppler (ίδε πιο πάνω) έδειξε ότι οι φασματικές γραμμές τών γαλαξιών μετατοπίζονται προς την υπέρυθρη περιοχή, που σημαίνει ότι απομακρύνονται, και μάλιστα όσο πιο έντονη η μετατόπιση, τόσο πιο μακρινός είναι ο γαλαξίας και τόσο μεγαλύτερη η ταχύτητα φυγής του. <br /> Ο Ρώσος μαθηματικός Friedmann πρότεινε τρία μοντέλα Σύμπαντος: <br /> ▪Ένα κλειστό, που διαστέλλεται αργά λόγω τής βαρύτητας, και σε κάποια στιγμή αναστρέφει το βέλος τού χρόνου και αρχίζει να συστέλλεται, με κατάληξη την εμφάνιση τής Mεγάλης Σύνθλιψης (Big Crunch) και σε απειροστό χρόνο την εμφάνιση τής Μεγάλης Έκρηξης (Big Bang). Το Σύμπαν είναι πεπερασμένο, έχοντας μορφή σφαίρας. <br /> ▪Ένα ανοικτό, κατά το οποίο η βαρύτητα δεν μπορεί να σταματήσει τη φυγή των γαλαξιών και το Σύμπαν διαστέλλεται συνεχώς, η δε καμπυλότητά του αναστρέφεται. Το Σύμπαν είναι άπειρο, έχοντας μορφή σέλας αλόγου.<br /> ▪Ένα επίπεδο, κατά το οποίο η βαρύτητα δεν μπορεί μεν να σταματήσει τη φυγή των γαλαξιών, αλλά η διαστολή μειώνεται στο σημείο που χρειάζεται να αποφύγει τη συστολή. Το Σύμπαν είναι άπειρο και επίπεδο.<br /> Ο όρος «μαύρη τρύπα» επινοήθηκε το 1969 από τον Αμερικανό φυσικό Wheeler. Το 1783 ο Michell και λίγο αργότερα ο Laplace διατύπωσαν την άποψη ότι ένα άστρο με μεγάλη πυκνότητα μάζας μπορεί να απαγορεύει την εκπομπή φωτός (μαύρο σώμα) .<br /> Τα άστρα είναι τεράστια πυρηνικά εργοστάσια. Κάποτε εξαντλούν τα καύσιμα τους και αρχίζουν να ψύχονται και κατά συνέπεια συστέλλονται. Αν η μάζα ενός άστρου είναι μικρότερη από ένα όριο (όριο Chandrasekhar), το άστρο σταματά τη συστολή και γίνεται ή «λευκός νάνος» ή «αστέρας νετρονίου» με διάμετρο μικρότερη τών νάνων. Στην περίπτωση που η μάζα ενός άστρου είναι μεγαλύτερη από το πιο πάνω όριο, τότε το άστρο ή καταρρέει και εκρήγνυται ή εκτινάσσει ποσότητα μάζας και ισορροπεί. <br /> Με τη διαδικασία κατάρρευσης, στη βάση της Γενικής Σχετικότητας, ασχολήθηκε πρώτος ο Oppenheimer το 1939. Επήλθε ο πόλεμος και το θέμα ατόνησε. Οι Hawking και Penrose το 1965~70 ασχολήθηκαν με το θέμα, δηλ. τις «μαύρες τρύπες», στη βάση της Γενικής Σχετικότητας. Η «βαρυτική έλξη», η καμπύλωση του χώρου λόγω τών άστρων αυτών συνεχώς «ρουφάει» οτιδήποτε περάσει κοντά τους. Η πυκνότητα των άστρων αυξάνεται συνεχώς σε τρομακτικά μεγέθη. Δεν μπορεί να φύγει τίποτα, ούτε το φώς. Δημιουργείται ένας «ορίζοντας γεγονότων». Σε κάποια στιγμή θα επέλθει η κατάρρευση, η οποία συνιστά μία ανωμαλία με άπειρη πυκνότητα και χωροχρονική καμπυλότητα. Οι φυσικοί νόμοι καταρρέουν. (Ο Πάπας Ιωάννης-Παύλος είχε πεί πως εκεί είναι ο Θεός). Οι εξισώσεις τής Γενικής Σχετικότητας οδηγούν στην ύπαρξη «κοσμικών σηράγγων» στο χωρόχρονο (τις σκουληκότρυπες) μέσα από τις οποίες είναι δυνατή σε μικρό χρόνο η μετάβαση σε πολύ μακρινές περιοχές του Σύμπαντος, που ακόμη και με την ταχύτητα τού φωτός θα χρειαζόντουσαν δισεκατομμύρια χρόνια. Όμως οι λύσεις των εξισώσεων είναι πολύ ασταθείς, και έτσι, τουλάχιστον για το βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο μέλλον μας, δεν προβλέπεται τέτοια δυνατότητα. Υπάρχει πληθώρα άλυτων διαφορικών εξισώσεων στη Γενική Σχετικότητα που αντιστοιχούν σε φυσικά φαινόμενα προς ανίχνευση, και συνιστούν πρόκληση για τους μαθηματικούς.<br /> Εκτός των δύο θεωριών σχετικότητας, ο Einstein έχει συνεισφέρει στη φυσική και με περισσότερες από 50 άλλες εργασίες, όπως: Relativistic cosmology, Capillary action, Critical opalescence, Statistical mechanics to quantum theory, Brownian movement of molecules, Atomic transition probabilities, Quantum theory of a monoatomic gas, Radiation theory including stimulated emission, Geometrization of physics, Conception of a unified field theory, Thermal properties of light with low radiation density (υπήρξε η βάση της θεωρίας του φωτονίου), κλπ. Επιπλέον έχει γράψει και αρκετές μη επιστημονικές (π.χ. Ο κόσμος όπως τον βλέπω, Γιατί πόλεμος, κ.ά) <br /> Το όνομά του έχει συνδεθεί με πληθώρα φαινομένων, εξισώσεων, θεωριών κ.λπ. που διερεύνησε ή διατύπωσε ο ίδιος ή πήραν το όνομά του, τιμής ένεκεν. Τα κυριότερα από αυτά είναι τα ακόλουθα:<br /> 1.: Μονάδα φωτεινής ενέργειας Einstein στη φωτοχημεία. <br /> 2. Εξίσωση Einstein για το φωτοηλεκτρικό φαινόμενο. <br /> 3. Εξίσωση διαχύσεως Einstein στη στατιστική μηχανική.<br /> 4. Εξίσωση ιξώδους Einstein στη φυσικoχημεία.<br /> 5. Εξίσωση μάζας-ενέργειας Ε = mc2.<br /> 6. Εξισώσεις πεδίου Einstein στη γενική θεωρία της σχετικότητας. Περιλαμβάνουν 10 ανεξάρτητες συνιστώσες του τανυστή Einstein, την παγκόσμια βαρυτική σταθερά G και την ταχύτητα του φωτός c. Περιγράφουν τη βαρυτική αλληλεπίδραση της ύλης με τον χωρόχρονο. <br /> 7. Κατανομή Bose-Einstein στη στη στατιστική μηχανική.<br /> 8. Μετατόπιση Einstein, (βαρυτική μετατόπιση προς το ερυθρό-graνitatiοnaΙ red shift) στη γενική θεωρία της σχετικότητας. <br /> 9. Συντελεστης απορροφήσεως Einstein στην ατομική φυσική.<br /> 10. Τανυστής Einstein<br /> 11. Υπόδειγμα Einstein-de Sitter (υπόδειγμα του σύμπαντος βάσει τής Ευκλείδειας Γεωμετρίας, όπου η κατανομή της ύλης επεκτείνεται επ' άπειρο στο διαστελλόμενο σύμπαν, με διαστολή που αρχίζει από ένα πυρήνα άπειρης πυκνότητας).<br /> 12. Φαινόμενο Einstein-de Haas στον ηλεκτρομαγνητισμό.<br /> Συνοπτικό βιογραφικό του Einstein<br /> Ο Einstein γεννήθηκε στο Ulm της Γερμανίας στις 14 Μαρτίου 1879. <br /> Στην πρώιμη παιδική του ηλικία αντιμετώπιζε δυσκολίες σωστής προφοράς. Στο δημοτικό όμως ήταν άριστος μαθητής. Σε ηλικία 5 ετών, όταν του έδειξε ο πατέρας του μία πυξίδα, αντιλήφθηκε ότι κάτι στο κενό ανάγκαζε τη βελόνα να κινηθεί. Την ίδια εποχή άρχισε να μαθαίνει βιολί. <br /> Μεγαλώνοντας κατασκεύαζε μόνος του διάφορους μηχανισμούς και μοντέλα, είχε δε κλίση στα μαθηματικά. <br /> Σε ηλικία 10 ετών διάβασε Καντ και στοιχεία Ευκλείδειας γεωμετρίας, που τον εντυπωσίασαν βαθύτατα. <br /> Στα δώδεκα μελέτησε καλά την Ευκλείδεια γεωμετρία και ασχολήθηκε με το μαθηματικό λογισμό.<br /> Στα δεκαπέντε έγραψε το πρώτο του επιστημονικό βιβλίο, «η έρευνα του αιθέρα στα μαγνητικά πεδία». Στα 16, πριν τελειώσει το Λύκειο, έδωσε εξετάσεις στο πολυτεχνείο της Ζυρίχης, και απέτυχε. Με προτροπή καθηγητού του πολυτεχνείου παρακολούθησε μαθήματα στη σχολή Pestalozzi στην πόλη Aarau, όπου και προέβη στο πρώτο του νοητικό πείραμα. Εκεί μελέτησε την ηλεκτρομαγνητική θεωρία του Maxwell.<br /> Στα 17, έχοντας τελειώσει το Λύκειο, γράφτηκε στο φυσικομαθηματικό τμήμα του πολυτεχνείου της Ζυρίχης. Το ίδιο έτος κατέθεσε τη Γερμανική υπηκοότητα για να αποφύγει τη στράτευση.<br /> Το 1900 ο φίλος του Besso τον παρότρυνε να μελετήσει Ernst Mach.<br /> Το 1901 τελείωσε τις σπουδές με δίπλωμα καθηγητού φυσικομαθηματικής. Έλαβε και τη Ελβετική υπηκοότητα. Δημοσίευσε στο Annalen der Physik εργασία επί των τριχοειδών δυνάμεων.<br /> Επί δύο έτη εις μάτην έψαχνε εργασία καθηγητού (ο επιθετικός χαρακτήρας του ενοχλούσε). Είχε εν τω μεταξύ συνδεθεί με την Σερβικής καταγωγής Mileva Maric, μετέπειτα σύζυγό του (1903), εξαίρετη φοιτήτρια στο ίδιο τμήμα μαζί του, δυνατό μαθηματικό μυαλό (εγκατέλειψε όταν έκαμαν παιδιά, μία κόρη, τη Lieserl, που γρήγορα πέθανε, ένα γυιό, τον Hans που έγινε σπουδαίος καθηγητής στο πολυτεχνείο της California, και ένα ακόμη γυιό, τον Eduard, που πέθανε σχιζοφρενής). <br /> Το 1902 συμβιβάστηκε λοιπόν με μία θέση βοηθού ελεγκτή στο Γραφείο Ευρεσιτεχνιών της Βέρνης, όπου εργαζόταν και ο φίλος του Besso. Με το Besso και μερικούς άλλους φίλους συναντιόνταν μία φορά την εβδομάδα και συζητούσαν επιστήμη και φιλοσοφία «ιδρύοντας» την «Ακαδημία της Ολυμπίας». Το ίδιο έτος δημοσίευσε εργασία σχετική με τη στατιστική της φυσικής, που τον βοήθησε στην εξήγηση του φαινομένου Brown. Στα ενδιάμεσα της απασχόλησής του στο Γραφείο μελετούσε τις θεωρίες του. <br /> Το 1905 απέκτησε το διδακτορικό του. Δημοσίευσε την εργασία αυτή, όπως και τις άλλες τέσσαρες, που προσέδωσαν στο 1905 τον τίτλο «Αnnus Mirabilis».<br />Το 1907 δημοσίευσε την εργασία «Η θεωρία ακτινοβολίας του Planck και η θεωρία της ειδικής θερμότητας». Πρόκειται για την κβαντική θεωρία των ειδικών θερμοτήτων. Συμπληρωματική εργασία δημοσίευσε το 1911.<br /> Το 1908 δίδαξε για λίγο στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης. Το 1909 έγινε δεκτός ως επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, ενώ τον προηγούμενο χρόνο είχε απορριφθεί εξ αιτίας ενός υπέργηρου με γεροντική άνοια καθηγητή. Ο μισθός του ήταν πενιχρός και αστειευόμενος έλεγε πως στη θεωρία του τοποθετεί ρολόγια σε όλα τα μέρη του κόσμου, όμως ο ίδιος δυσκολεύεται να αγοράσει ένα ρολόι. Κάποιους μήνες αργότερα ακύρωσε το μάθημά του διότι μόνο ένας φοιτητής δήλωσε παρακολούθηση. Όταν όμως το 1910 θέλησε να φύγει, οι φοιτητές αντέδρασαν και το Πανεπιστήμιο τού έκαμε γενναία αύξηση για να μείνει. <br /> Το 1909 δημοσίευσε δύο εργασίες σχετικές με τον κβαντισμό του φωτός, αποδεικνύοντας ότι το ενεργειακό κβάντο του Plank πρέπει να έχει καθορισμένη αδράνεια και ότι το φώς έχει συγχρόνως κυματική και σωματιδιακή υπόσταση. Οι εργασίες του για τα κύματα ενέργειας του πεδίου ακτινοβολίας, επιβεβαίωσαν τη θεωρία της ακτινοβολίας και στήριξαν την κβαντική θεωρία της ύλης.<br /> Το 1910 δημοσίευσε μία ακόμη εργασία γιά τον κρίσιμο ιριδισμό και τη σωρευτική στην ατμόσφαιρα συνέπεια τού διασκορπιζόμενου φωτός από μεμονωμένα μόρια (π.χ. γιατί ο ουρανός είναι μπλέ). <br /> Το 1911 δέχτηκε θέση καθηγητή στο γερμανόφωνο Πανεπιστήμιο της Πράγας (τότε πρωτεύουσας της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας), τσακώθηκε όμως με τους αξιωματούχους χαρτογιακάδες, οι οποίοι τον «τιμώρησαν» δίδοντάς του ένα γραφείο που έβλεπε σε τρελάδικο. Εκεί δημοσίευσε εργασία για τη βαρύτητα τού φωτός και τη βαρυτική απόκλιση.<br /> Το 1912 προσλαμβάνεται στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης ως ο πιο διάσημος και καλοπληρωμένος καθηγητής (τον είχε παλαιότερα περιφρονήσει και ως φοιτητή και ως καθηγητή). Εκεί ο Grossmann τον μύησε στη γεωμετρία Riemann. Ο Ιταλός μαθηματικός Levi-Civita τον παρακίνησε να εντρυφήσει στον τανυστικό λογισμό (δημιούργημά τής συνεργασίας του με τον συμπατριώτη του Ricci). Τον εργαλείο αυτό τών ανώτερων μαθηματικών χρησιμοποίησε στη θεωρία τής γενικής σχετικότητας. <br /> Το 1914, με τη βοήθεια του Plank και του Nenst, προσλαμβάνεται καθηγητής στο Βερολίνο. Γρήγορα του ανάθεσαν τη διεύθυνση του Ινστιτούτου φυσικής. Παρέμεινε μέχρι το 1933.<br /> Το 1915 ανακοινώνει τη γενική σχετικότητα στην Πρωσική Ακαδημία Επιστημών και το 1916 τη δημοσιεύει στο Annalen der Physik”, συμπληρώνοντάς την με την πρόβλεψη ύπαρξης κυμάτων βαρύτητας (έχοντας ήδη λύσει το πρόβλημα διάδοσης των διαταραχών βαρύτητας).<br /> Το 1917 απέδειξε τη σχέση μεταξύ του νόμου του Bohr και του τύπου του Planck κατά την ακτινοβολία ενός μαύρου σώματος (που όμως δεν ανακλά το φως). Το ίδιο έτος δημοσίευσε μία εργασία γιά τη διεγερμένη ακτινοβολία, από την οποία προέκυψε η ιδέα του LAZER (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation), και μία εργασία για την κοσμολογική σταθερά.<br /> Κατά το πρώτο παγκόσμιο πόλεμο πολλές εργασίες του έγιναν γνωστές και στη Αμερική. Το 1917 το αστεροσκοπείο Wilson στην Καλιφόρνια και το επόμενο έτος το αστεροσκοπείο Lick πάλι στην Καλιφόρνια ανακοίνωσαν ότι οι αστρονομικές παρατηρήσεις τους δεν έδειξαν βαρυτική καμπύλωση τού φωτός. <br /> Το 1919 όμως ήλθε η διεθνής αποθέωση. Με τις επιστημονικές αποστολές στη νήσο Principe (Αφρική) και στη ζούγκλα Sobral (Βραζιλία) επιβεβαιώθηκε πανηγυρικά η βαρυτική καμπύλωση τού φωτός. Έκτοτε, νεώτερες πιο ακριβείς μετρήσεις έδωσαν αναντίρρητη επιβεβαίωση. Το Νοέμβριο 1919 η εφημερίδα «The Times» σε κύριο άρθρο έγραφε «Επανάσταση στην Επιστήμη. Νέα θεωρία του Σύμπαντος. Οι ιδέες τού Νεύτωνα ανατρέπονται». Ο Born χαρακτήρισε τη γενική σχετικότητα ως το «μεγαλύτερο επίτευγμα της ανθρώπινης σκέψης για τη φύση» και ο Dirac δήλωσε ότι «πιθανόν είναι η μεγαλύτερη επιστημονική ανακάλυψη που ποτέ έγινε». Οι εφημερίδες όλου του κόσμου έγραφαν διθυράμβους.<br /> Το 1920 αρχίζει να επεξεργάζεται τη θεωρία του ενοποιημένου πεδίου (unified field theory).<br /> Το 1921 ήλθε το Νόμπελ (όχι όμως για τη σχετικότητα, αλλά για τον κβαντισμό τού φωτός). <br /> Το 1922 στην ομιλία του στη Γαλλική Φιλοσοφική Εταιρεία είπε: «Αν η θεωρία μου για τη σχετικότητα αποδειχθεί επιτυχής, η Γερμανία θα με διεκδικεί ως Γερμανό και η Γαλλία θα διακηρύσσει ότι είμαι πολίτης του κόσμου. Αν τυχόν η θεωρία μου αποδειχθεί αναληθής, η Γαλλία θα λέει ότι είμαι Γερμανός και η Γερμανία θα διακηρύσσει ότι είμαι Εβραίος».<br /> Το 1925 υπέγραψε διακήρυξη εναντίον της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας σε όλο τον κόσμο σε ένδειξη συμπαράστασης στον Γκάντι.<br /> Το 1926, μαζί με τον Ούγγρο φυσικό Szilárd, (πρώην μαθητή του και μετέπειτα μέλος της ομάδας για το Manhattan Project, στον οποίο αποδίδεται η ανακάλυψη της αλυσιδωτής αντίδρασης), εφεύραν το λεγόμενο «ψυγείο Einstein». Δεν είχε κινητά μέρη και χρησιμοποιούσε μόνο θερμότητα για τη λειτουργία του. (Το 1930 εξεδόθη δίπλωμα ευρεσιτεχνίας). <br /> Το 1933 βρισκόταν στην Αμερική για σειρά διαλέξεων στο Πανεπιστήμιο του Princeton (New Jersey). Η άνοδος του Hitler τον βρήκε εκεί, όπου και παρέμεινε. Κατέθεσε, για δεύτερη φορά, τη γερμανική υπηκοότητα, κράτησε την Ελβετική και ζήτησε την Αμερικανική, που τελικά του δόθηκε το 1940. Στη Γερμανία δήμευσαν τα υπάρχοντά του. Μια εφημερίδα του Βερολίνου έγραψε "Καλά νέα από τον Einstein, δεν επιστρέφει από την Αμερική". Διάφοροι φυσικοί επιστήμονες, προσκείμενοι στο χιτλερικό καθεστώς, με επικεφαλής το νομπελίστα Lenard, δημιούργησαν ένα εναντίον του κίνημα, την Deutsche Physik, με σκοπό να τον διαγράψουν από το Γερμανικό λεξικό ως ανεπιθύμητο Ιουδαίο. Όσοι μνημόνευαν το όνομα του - όπως ο Heisenberg - έμπαιναν σε μαύρη λίστα. Οι εργασίες του Einstein κάηκαν δημοσίως στις 10 Μαϊου 1933. <br /> Έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Princeton, στο Ινστιτούτο Προχωρημένων Σπουδών, όπου και παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του. (Στο Princeton έμεινε με τη δεύτερη γυναίκα του, την εξαδέλφη του Elsa, την οποία είχε παντρευτεί όταν ήταν στο Βερολίνο, έχοντας χωρίσει με την Mileva. Η Elsa πέθανε το 1936. Ήταν αρκετά μεγαλύτερη του).<br /> Το 1939, πρώτα οι Γερμανοί Hahn και Strassmann στο Βερολίνο, και στη συνέχεια η Γερμανίδα Meitner στην Κοπενγχάγη κατάφεραν να διασπάσουν το άτομο ουρανίου με μικρή απώλεια μάζας και αντίστοιχη παραγωγή ενέργειας. Ο Bohr έδωσε τα νέα στον Einstein.<br /> Το ίδιο έτος έγραψε στο Roosevelt την περίφημη επιστολή για την ατομική βόμβα, ύστερα από προτροπή τών Fermi, Teller, Szilárd και άλλων επιστημόνων που είχαν την ίδια ανησυχία, μήπως προηγηθούν οι Γερμανοί. Ο Roosevelt ανέθεσε στον Enrico Fermi (Νόμπελ 1938), καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Chicago, να προβεί σε πειράματα ελεγχόμενης αλυσιδωτής αντίδρασης, με αποτέλεσμα την κατασκευή του πρώτου πυρηνικού αντιδραστήρα (Chicago-Pile 1). που χρησιμοποιήθηκε στο Manhattan Project (Los Alamos). Το επόμενο βήμα ήταν κατασκευή της ατομικής βόμβας. (Ο Fermi εστάλη εκεί αργότερα, το 1944, ως γενικός σύμβουλος στη δυσκολότερη φάση του πειράματος, τη φάση της κρίσιμης μάζας. <br /> Πριν τη χρήση της βόμβας, είχε μετανιώσει για την επιστολή στο Roosevelt, και έστειλε άλλη ζητώντας να μη γίνει χρήση. Ο κόσμος τον συμπαθούσε. «Γιατί με συμπαθούν ενώ δεν με καταλαβαίνουν;», συνέντευξή του στο «The New York Times», Μάρτιος 1944.<br /> Ουδέποτε έλαβε μέρος στο Manhattan Project. Έμαθε για τη Χιροσίμα από τις εφημερίδες. Δεν τον εμπιστεύονταν. Tο FBI του έφτιαξε φάκελο που οι σελίδες του έφτασαν τις 1427, πολλές από τις οποίες εστάλησαν από «ανήσυχους» πολίτες. Μετά τον πόλεμο, μαζί με το Schweitzer και τον Russell προσπάθησαν να πείσουν να σταματήσουν οι πυρηνικές δοκιμές. Το 1955, την εποχή του ψυχρού πολέμου, λίγες μέρες πριν τον θάνατο του, μαζί με το Russell και άλλους επιστήμονες υπέγραψε, το «Russell-Einstein Manifesto» κατά των πυρηνικών όπλων, που οδήγησε στη συνδιάσκεψη του 1957 στο χωριουδάκι Pugwash της Nova Scotia (Νόμπελ ειρήνης 1995). Με το Freud, αλλά και άλλους διάσημους τής εποχής του είχε ανταλλάξει επιστολές με φιλοσοφικούς διαλόγους. <br /> Το 1952, μετά το θάνατο τού πρώτου προέδρου τού Ισραήλ Weizmann, του προτάθηκε η θέση, αλλά ευγενικά αρνήθηκε. Αργότερα είπε ότι η πολιτική είναι για το εφήμερο, ενώ οι εξισώσεις για την αιωνιότητα.<br /> Ζούσε σ' ένα απλό διώροφο σπίτι στο Princeton και τα περισσότερα πρωινά πήγαινε βάδην στο Ινστιτούτο. Συχνά έπαιζε βιολί και έκανε βαρκάδες στη γειτονική λίμνη. Ταξίδευε σπάνια. Και πάντα στην τρίτη θέση των τραίνων, ήταν δε αδιάφορος στον πλούτο και στη φήμη. Ο τρόπος έρευνας του ήταν πάντα έξω από τα ειωθότα, πράγμα που του είχε προσδώσει μία εικόνα απόμακρη.<br /> Πέθανε στο Princeton στις 18 Απριλίου 1955. ύστερα από «ρήξη ανευρύσματος τής κοιλιακής αορτής, αρτηριοσκληρωτικής αιτιολογίας». Ο εγκέφαλος του αφαιρέθηκε και διατηρείται με την ελπίδα μελλοντικής δυνατότητας τής επιστήμης να τον ερευνήσει. Τα τελευταία του λόγια: «Εδώ ολοκλήρωσα το καθήκον μου».<br /> <br /><br />ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ<br />Relativity-The Special and General Theory,1920. Albert Einstein. (Eκλαϊκευμένη έκδοση)<br />Decoding the Universe. Albert Einstein: <br />Η Θεωρία της Σχετικότητας (La Relativite). Paul Couderc <br />A Brief History of Time-From the Big Bang to Black holes. Stephen Hawking<br />The arrow of Time. Peter Coveney-Roger Highfield<br />Quantum Physics-Illusion or Reality. Alastair Rae <br />The Lighter side of Gravity. Jayant Narlikar<br />Le Leggi del Caos. Ilya Prigogine<br />Einstein-Picasso. Arthur Miller<br />The Philadelphia experiment. Charles Berlitz-William Moore<br />Big Bang. Simon Singh<br />Ένα αστέρι πεθαίνει (Les Trous Noirs). Jean Pierre Luminet<br />Περί Αστέρων και Συμπάντων. Βασίλης Ξανθόπουλος <br />Η Αυτοβιογραφία του Φωτός. Γιώργος Γραμματικάκης<br />Βρετανική Εγκυκλοπαίδεια <br />Πάπυρος Larousse Britannica<br />Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια<br />Encyclopedia Encarta<br />Wikipedia, the free encyclopedia<br /><br /> <br /> *. Τα πιο κάτω μεγέθη έχουν στρογγυλευθεί (χωρίς πολλά δεκαδικά). <br /> Η βόμβα στη Χιροσίμα - Little Boy ήταν 15 kilotons TNT που αντιστοιχεί σε ενέργεια 63.1012 joules ή 17,5.106 kwh, δηλ. δεκαεπτάμιση εκατομ. κιλοβατώρες. Από την Ε=m.c2 προκύπτει πως η μάζα ουρανίου που μετετράπη σε ενέργεια είναι m=E/c2 = 63.1012 joules/(299.792.458 m/s)2 = 0,7 gr, (700 μιλιγράμ), δηλ. το έλλειμμα μάζας ήταν λιγότερο από ένα γραμμάριο. Η βόμβα περιείχε γόμωση 64 kg U-235 (ουράνιο 235). Το άτομο του ουρανίου έχει 92 πρωτόνια, 92 ηλεκτρόνια και 143 νετρόνια, ο δε αριθμός 235 προκύπτει από το άθροισμα πρωτονίων και νετρονίων. Από τη γόμωση αυτή μόνον το 1,4% υπέστη πυρηνική σχάση (900 gr), και από αυτή μετετράπη σε ενέργεια μόνον ένα τμήμα μάζας 0,7 gr, γι’ αυτό το ουράνιο θεωρείται φτωχό και εμπλουτίζεται. Οι καταστροφές που προκλήθηκαν οφείλονται στην ραδιενέργεια που εκλύθηκε, στην πύρινη σφαίρα διαμέτρου 370 μ. που σχηματίσθηκε με θερμοκρασία 4000 βαθμούς Κελσίου, και στο ωστικό κύμα ταχύτητας λίγο μεγαλύτερης του ήχου (~1200 χμ/ώρα) που δημιουργήθηκε και σε μία έκταση πάνω από 3 χμ. κατέστρεψε τα πάντα. <br /> Η βόμβα στο Ναγκασάκι - Fat Man ήταν 21 kilotons TNT που αντιστοιχεί σε ενέργεια 88.1012 joules ή 24,5.106 kwh, δηλ. περίπου εικοσιτεσσεράμιση εκατομ. κιλοβατώρες. Από την Ε=m.c2 προκύπτει πως η μάζα ουρανίου που μετετράπη σε ενέργεια είναι m=0,98 gr, (980 μιλιγράμ), δηλ. το έλλειμμα μάζας ήταν περίπου ένα γραμμάριο. Η βόμβα περιείχε πλουτώνιο με γόμωση 6,3 kg Pu-239, (πρωτόνια 94, ηλεκτρόνια 94 και νετρόνια 145). Από τη γόμωση αυτή υπέστη πυρηνική σχάση το 20% , δηλ. 1,26 kg, και από αυτή τη μάζα μετετράπη σε ενέργεια 1 gr. Παρότι η βόμβα πλουτωνίου ήταν πιο αποτελεσματική από αυτήν του ουρανίου, οι συνέπειες μειώθηκαν λόγω της τοπογραφίας που παρείχε προστασία, ιδίως οι συνέπιες από τη φωτιά, η οποία εύρισκε κενά και έσβηνε. Από το ωστικό κύμα κατεστράφη μία περιοχή περί τα 11 τετρ. χμ.Αχιλ. Σ. Ξανθουλέαςhttp://www.blogger.com/profile/13799414561357505568noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-75740307428236343.post-81069577880313049002010-03-06T08:05:00.000-08:002010-03-06T08:08:19.611-08:00ΕΝΙΑΙΑ ΜΑΝΗ, ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΜΑΤΙΑ<br />{Λιγότερο παρορμητική, περισσότερο προβληματισμένη}<br /><br /> Η έννοια της Μάνης, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, δεν έχει λάβει μορφή διοικητικής οντότητας, ούτε ως σύνολο, ούτε με επιμέρους διαιρέσεις. Διατηρεί την ιστορική της λάμψη και παραμένει Ιδέα – Δόξα τω Θεώ. Οι σημερινοί Δήμοι που grosso modo την απαρτίζουν εδαφικά, Αβίας (λείπει ο Αλμυρός), Λεύκτρου, Οιτύλου, Ανατολικής Μάνης και τμήμα Γυθείου, πλην του Ανατολικής Μάνης που είχε την ευφυΐα να δώσει στην ονομασία το στίγμα της Μάνης, οι άλλοι δεν το έπραξαν, σκέφθηκαν στενά τοπικιστικά, πράγμα που δεν πείθει περί συναισθημάτων και πεποιθήσεων ενωτικών. Θα μπορούσαν και αυτοί να χρησιμοποιήσουν ονομασία με κριτήριο τη ιστορικογεωγραφική θέση. Θα είχαν τότε όλοι εντεταγμένη στην ονομασία τους τη λέξη «Μάνη», με μία δε ματιά θα φαινόταν πως η Μάνα Μάνη έχει τόσα τέκνα. Προς τι τώρα οι κραυγές ιερής αγανάκτησης από σημαντικό τμήμα τών παρεπιδημούντων ή κάποιαν σχέσην με την Μάνη εχόντων, επιτηδευματιών κυρίως πάσης μορφής (κάθε κανόνας που σέβεται τον εαυτό του έχει εξαιρέσεις); Οι ιδεολογικοί λόγοι έχουν σχέση με την Ιστορία. Και αυτή της Μάνης είναι εν γένει ένδοξη. Με διοικητική ένωση τη Μάνης ονειρευόμαστε πως θα επαυξήσουμε ή έστω θα διαφυλάξουμε τη δόξα της; Πιστεύει κανείς πως αυτό είναι το κίνητρο των πολλών-πολλών που κραυγάζουν, συχνάκις υστερικά; Η μεγαλοσύνη δεν παραληρεί. Οι πρακτικοί λόγοι με την σημερινή και έτι περαιτέρω τεχνολογική ανάπτυξη, εξυπηρετούνται καλύτερα ή έστω όχι χειρότερα, όπως και να έχει η διοικητική διαίρεση. Η τεχνολογία επιτρέπει να είναι, επί ίσοις όροις, πρωτεύουσα π.χ. η Κομοτηνή. Για το "χρυσίον" γίνεται ο καυγάς, που θα εισρεύσει από τον τουρισμό, τα κονδύλια κλπ που θα καρπωθούν κάποιοι, όχι οι πολλοί, αλλά οι λίγοι. Θυμηθείτε την ένδοξη Σπάρτη. Μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, ηγεμονίδα πλέον της Ελλάδος, σώρευσε τόσον χρυσίον, το οποίον όλη η Ελλάδα δεν είχε ποτέ δει μαζεμένο: Άρχισε να καταρρέει, να αποσυντίθεται και να αφανίζεται, χωρίς ποτέ να επιστρέψει, ήταν ο χαμός της, ήταν μία κηλίδα στην ένδοξη ιστορία της. Το χρυσίον θα σπείρει διχόνοια, θα επιφέρει διαίρεση στην διοικητικά ενωμένη Μάνη, αν οι προϋποθέσεις δεν πείθουν. Τι θέλουμε δηλαδή, να έλθει κάποια στιγμή ο ιστορικός του μέλλοντος και να γράψει "...και τότε ήλθαν οι ανάξιοι απόγονοι αξίων προγόνων και αμαύρωσαν τη ιστορία της"; Ίσως μία διοικητική ένωση με πρωτεύουσα τη "ιστορική της πρωτεύουσα", την Αρεόπολη, να έπειθε, και τότε πάντως με κάποιες αυστηρές προδιαγραφές και προϋποθέσεις. Δεν είναι καλή οργανωτική προσέγγιση το «ας γίνει ενιαίος Δήμος και μετά βλέπομε για την πρωτεύουσα». Τότε θα γίνει η σφαγή. Όλες οι μάχες που οι Μανιάτες, στην καθόλην ιστορία τους έδωσαν για να προστατεύσουν τα πάτρια εδάφη, τις έδωσαν εντός των νοητών, κατ' αυτούς βέβαια, τειχών, την γραμμή Πασσαβάς – Πολυάραβος - κορυφογραμμή Ταϋγέτου, κάθοδος στη γραμμή Αλμυρού. Αυτός ο γεωγραφικός χώρος συνιστά την ιστορική Μάνη, που ιστορικά - επαναλαμβάνω ιστορικά - οριοθετείται από τα ιστορικά της γεγονότα, τα οποία και την ανέδειξαν. Ακόμη και οι Μπέηδες (αυτή η μελανή εν γένει κηλίδα της Μάνης, το μπεηλίκι), όλοι κατάγονταν από περιοχές μέσα στα πιό πάνω όρια, ακόμη και ο προτελευταίος Θοδωρόμπεης Γρηγοράκης καταγόταν από Σκουτάρι-Αγερανό. Πολλές καυχησιολογίες ακούγονται για τους προγόνους - όχι μόνο μανιάτικο, αλλά εθνικό σπορ - , εμείς οι απόγονοι τι πράττομε για καυχησιολογούμε ως άξιοι απόγονοι, δεν χρειάζονται πολεμικές μάχες, μάχες προόδου χρειάζονται τώρα, και ΗΘΟΣ. Κάποτε η λάσπη είπε στο διαβάτη πως έχει μητέρα τη βροχή και πατέρα τον ήλιο. Το άλας του Ελληνικού πατριωτισμού μπορούν να το διεκδικήσουν και άλλα τμήματα τής Ελλάδος, π.χ. Σούλι, Μεσολόγγι, ορισμένα νησιά κλπ. Η συμβολή της Μάνης είναι μεγάλη, ιδίως στην Επανάσταση, όμως κατά τη ρήση του Σολωμού, ας δούμε και τις κίτρινες σελίδας τής ιστορίας της. Βέβαια υπερκαλύπτονται με τις εν πολλοίς αξιοϊστόρητες και αξιοθαύμαστες πράξεις της - κατά Περικλήν - όμως να μην οργιάζει και θεοποιεί τα πάντα το κραυγάζον λεκτικό μας. Τα δημοψηφίσματα δεν είναι συνήθως καλός σύμβουλος κρισίμων αποφάσεων, ιδίως επί θεμάτων που απαιτούν συγκεκριμένη γνωστική υποδομή. Η πλειοψηφία δεν είναι πάντα ο ορθός δρόμος, το φωτεινό μονοπάτι.{¨Έγινε πρόσφατα κάποιο είδος δημοψηφίσματος για τον διαχρονικά καλύτερο Έλληνα. Πολλά τα ευτράπελα και ανιστόρητα, π.χ. ο Μέγας Κωνσταντίνος ήταν από τους μεγάλους Έλληνες}. Τα όποια έργα δεν είναι ανάγκη να αντιμετωπίζονται τοπικιστικά, σε χώρα ευνομούμενη (χωρίς δηλ. τοπικιστικές νοοτροπίες) μία σύμμετρη εθνικού master plan ανάπτυξη, η ύπαρξη Μάνης διοικητικά ενιαίας ή μη είναι εντελώς άνευ σημασίας. Καθ΄υπερβολήν, ας κατασκευάσομε δρόμους που να σταματούν στα όρια του Δήμου, αν ο δίπλα Δήμος δεν ενδιαφερθεί, και να είμαστε σαν την Αλβανία του Χότζα. Οι τουρίστες δεν θα έλθουν να δουν την διοικητικά ενωμένη Μάνη, αλλά θα διαβάσουν την ιστορία της και θα επισκεφθούν τα ιστορικά της εδάφη. Τα ιστορικά ονόματα τίποτα και κανείς δεν μπορεί να διαγράψει, ακόμη και ολόκληροι λαοί, ολόκληροι πολιτισμοί έχουν χαθεί, όχι όμως και το όνομα τους. Αρκεί λοιπόν οι γηγενείς να τα σεβασθούμε, να τα αναδείξουμε και ό,τι προσθέσομε να είναι συμβατό με αυτά που επικαλούμενοι επαιρόμαστε. Όχι άλλη αλλοίωση τού ιδιαίτερου χαρακτήρα της περιοχής, όχι άλλος βιασμός, βάρβαρος και ασχήμων, όχι άλλη επέμβαση ανιστόρητη και απαίδευτη με μοναδικό κριτήριο το ιδιωτικό οικονομικό όφελος. Μεγάλος ή μικρός Δήμος, ενιαίος ή μη, μόνο με υγιή νοοτροπία θα θεμελιωθεί υγιώς. Όλη η Ελλάδα, όλες οι πόλεις, κωμοπόλεις, χωριά, αναπτύσσονται πάνω στο στρεβλό μοντέλο της Αθήνας, - "πολιτισμός" γαρ, αστραπιαία διάδοση της πληροφορίας, μιμητισμός, απεμπόληση κάθε ελληνικού, περιφρόνηση της γλώσσας, κατάφορη βαρβαρική συμπεριφορά, επίκληση κακόγουστη και επαρχιακού θεατρινισμού, της ένδοξης ιστορίας μας, των ιερών χωμάτων. Στο εξωτερικό υπάρχουν ακμάζουσες ελληνικές παροικίες διότι υπόκεινται, χωρίς δυνατότητα τσαμπουκοειδούς συμπεριφοράς εξουσίας, σε ένα υγιές ευρύτερο διοικητικό σύστημα. Δεν συμβαίνει αυτό στην Ελλάδα ακριβώς για τους αντίθετους λόγους. Αδυνατεί η ελλαδική εξουσία, πάντα όχι μόνο σήμερα, μακάρι να επέμβει άμεσα η κεντρική Ευρώπη, ή το Δ.Ν.Τ. Μάνη είναι μόνο μία, (όπως Μάνα είναι μόνο μία), έχουν παλαιότερα δημοσιευθεί δύο άρθρα μου με αυτό τον τίτλο σε όλες τις Μανιάτικες εφημερίδες. Έχω πολλές αμφιβολίες αν μία διοικητική ένωση θα διασφαλίσει το ενιαίο. Η ιστορία της με ενδιαφέρει και όχι ο καιροσκοπικός πλουτισμός κάποιων, για τον οποίο θα αδιαφορούσα αν δεν φοβόμουν αρνητική επίπτωση. <br /> Εν κατακλείδι θα συμφωνούσα με ενιαίο διοικητικά Δήμο, μόνο με πρωτεύουσα την Αρεόπολη, όχι διότι πιστεύω πως θα βελτιώσει το ένδοξο της ιστορίας, απλώς ευελπιστώ σε μικρότερη πιθανότητα και στο "το μη χείρον βέλτιστον" λόγω της κεντροβαρούς, ιστορικής και επιβλητικής της θέσης, λόγω του ότι από εκεί ξεκίνησε η Επανάσταση. Το τελευταίο μόνο του θα αρκούσε.<br />Αχιλλέας Σ. Ξανθουλέας, Φεβ. 2010Αχιλ. Σ. Ξανθουλέαςhttp://www.blogger.com/profile/13799414561357505568noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-75740307428236343.post-63040940073198361842009-09-28T11:34:00.000-07:002009-09-28T12:02:13.498-07:00Εχει Μανιάτικη Καταγωγή ο Ναπολέων;?Έχει Μανιάτικη Καταγωγή ο Ναπολέων ;?<br />Γράφει ο Αχιλ. Σ. Ξανθουλέας<br />http://axilxanthouleas.blogspot.com<br />(1ο από 2)<br /> Τα όσα ιστορούνται στο παρόν συνιστούν σύνθεση μεγάλου αριθμού πηγών (Γαλλικών, Ιταλικών, Αγγλικών, Ελληνικών) ιστορικής οντότητας κλασικής και ηλεκτρονικής μορφής, με την σαφή επισήμανση πως ιστορική βεβαιότητα θα μπορούσε να έχει κάποιος για γεγονότα των οποίων υπήρξε αυτόπτης μάρτυς, παρότι ακόμη και σε αυτή την περίπτωση εμφιλοχωρεί κάποια αβεβαιότητα. Οι ιστορικές πηγές κατά κανόνα είναι προϊόν γνώσης εκ γνώσεως ετέρου, συχνάκις και εξ ετέρου, κλπ, ενέχουν δε στοιχεία ιστορικότητας με τη γνήσια έννοια, αλλά και ιστόρηση λαϊκής παράδοσης, καθώς και αναπόφευκτη μυθοπλασία. Ο κατά περίπτωση επιχειρών ιστορική σύνθεση αντλώντας υλικό από πηγές, καλόν είναι να μην εκφράζει τη γνώμη του ή τις προτιμήσεις του, αλλά στεγνά και αμερόληπτα να ιστορεί. Θεμελιώδες συστατικό ιστορικού πονήματός πρέπει να είναι η παράθεση χρονολογιών, ονομασιών (προσώπων και χώρων) και πηγών, άλλως το πόνημα συνιστά παραμύθι του τύπου «μια φορά κι’ ένα καιρό ήταν κάποιος κάπου κάποτε». <br /> Ο Ναπολέων γεννήθηκε το 1769 στο Αιάκειο (Ajaccio - Αγιάτσο) τής Κορσικής. Τον 15αύγουστο η μητέρα του γύριζε απ’ την εκκλησία και την έπιασαν οι πόνοι στο δρόμο. Γέννησε σε μίαν άμαξα, την οποία ετοίμασαν πρόχειρα και την σκέπασαν με ταπετσαρία διάστικτη από παραστάσεις της Ιλιάδος. Τρεις μήνες πριν, η Κορσική είχε επίσημα γίνει Γαλλική επαρχία, η ιδιοκτήτρια Γένοβα την είχε πουλήσει στη Γαλλία. Γεννήθηκε συνεπώς Γάλλος υπήκοος. Γονείς του ήταν o Κάρλο ντι Μπουοναπάρτε (Carlo di Buonaparte) και η Λετίτσια Μαρία Ραμολίνο (Letizia Maria Ramolino). Είχαν και οι δύο χαμηλόβαθμο τίτλο ευγενείας. Το «ντι» στο όνομα δηλώνει τίτλο ευγενείας. Έκαμαν δεκατρία παιδιά. Πέραν της παιδικής ηλικίας έζησαν οκτώ. Την επομένη της γέννησής του, γιόρταζαν στην Κορσική τον Άγιο Ναπολέοντα (Σάντο Ναπολεόνε - Santo Napoleone), τον βάφτισαν και του έδωσαν αυτό τo όνομα. <br /> Από παιδί δεν ήταν ιδιαίτερα αγαπητός, όλοι όμως αναγνώριζαν την ανωτερότητά του. Η αξιοσύνη προκαλεί φθόνο. Τα προικισμένα άτομα είναι καταδικασμένα να νοιώσουν τη μοναξιά. Απόμακρος, σιωπηλός, μελαγχολικός, ευερέθιστος, χλωμός, αδύνατος, αρνητικός στους περιορισμούς, σκληρός, δεχόταν τις τιμωρίες χωρίς διαμαρτυρία, ποτέ δεν άρθρωσε ούτε λέξη συγγνώμης. Δεν ενδιαφερόταν για παρέες και για παιδικά παιχνίδια. Η αγαπημένη του ενασχόληση ήταν οι φανταστικές μάχες, στις οποίες κατατρόπωνε τον εχθρό με οβίδες-πορτοκάλια. Δεν είχε φυσιολογική παιδική ηλικία. Το όνομα Ναπολεόνε στην Κορσική το πρόφεραν σε διάλεκτο Ναμπουλιόνε (Nabulione). Η μητέρα του, της οποίας η επίδραση στον χαρακτήρα τού γιού της ήταν σημαντική, παραφράζοντας τον φώναζε Ραμπουλιόνε (Rabulione), δηλ. ανακατωσούρα. <br /> Αρχικά μισούσε τους Γάλλους που πήραν την πατρίδα του, έλεγε πως γεννήθηκε όταν η Κορσική πέθαινε. Δέκα ετών έγινε δεκτός στη Σχολή Ευελπίδων της πόλης Μπριέν λε Σατώ (Brienne le Château), στην βορειοκεντρική Γαλλία, λόγω τίτλου ευγενείας, αλλά και με κάποια μεσολάβηση του γάλλου διοικητή της Κορσικής. Πριν πάει είχε παρακολουθήσει μαθήματα γαλλικής, ποτέ όμως δεν έμαθε καλά γαλλικά, η προφορά του παρέμεινε βαριά Κορσικανή. Οι συμμαθητές του, γόνοι Γάλλων πλουσίων ευγενών, αντιμετώπιζαν με υπεροψία τον φτωχό μικροευγενή. Τον πείραζαν γιά τα γαλλικά του και για την ανέχεια του, αυτός αντιδρούσε με καυγάδες και εσωστρέφεια, και κλεινόταν στα βιβλία του. Γρήγορα όμως κέρδισε την αναγνώριση και τών συμμαθητών και τών καθηγητών. Η ευφυΐα του, η γενναιότητά του, η γενναιοδωρία του, δεν άφηναν περιθώρια. Προτιμούσε να πάει φυλακή, παρά να καρφώσει συμμαθητές του. <br /> Με πρόταση τών καθηγητών πήγε και στην Ανώτερη Στρατιωτική Σχολή στο Παρίσι, όπου σ’ ένα έτος ολοκλήρωσε το 2ετές πρόγραμμα. Στα 16του ήταν ανθυπολοχαγός πυροβολικού. Αρχικά προτιμούσε το ναυτικό, ίσως όμως το πυροβολικό να ήταν το μόνο που μπορούσε να αναδείξει την ευφυϊα του, σε αντιστάθμισμα τής έλλειψης εξωτερικών προσόντων. Οι καθηγητές τον χαρακτήρισαν καλό γνώστη τών μαθηματικών, τής ιστορίας, τής γεωγραφίας, και τών αφηρημένων επιστημών, αλλά αδιάφορο για τα υπόλοιπα μαθήματα. Ένας απ’ τους εξεταστές του ήταν ο σπουδαίος μαθηματικός Λαπλάς, τον οποίον διόρισε αργότερα ως μέλος τής Γερουσίας. Ο πατέρας του δεν πρόλαβε να τον δει αξιωματικό, είχε πεθάνει επτά μήνες νωρίτερα, είχε αφήσει μία πολυμελή φτωχή οικογένεια. <br /> Η γαλλική επανάσταση τον βρήκε υπολοχαγό. Καιροσκοπικά τάσσεται με τους ριζοσπάστες αριστερούς, τους Ιακωβίνους. Στην μητέρα του έγραψε πως απ’ τη στιγμή που είσαι υποχρεωμένος να διαλέξεις πλευρά, διάλεξε τους δυνατούς, κι’ ας καταστρέφουν, κι’ ας καίνε, κι’ ας ερημώνουν, καλύτερα να τους φας, παρά να σε φάνε. Έτσι σκεπτόταν. <br /> Από το 1815 που έχασε το Βατερλώ και παραδόθηκε στους Άγγλους, τους πιό άσπονδους εχθρούς του, και μέχρι το θάνατό του, τον Μάιο 1821 (λίγο μετά την έναρξη τής Ελληνικής Επανάστασης), τα τελευταία αυτά έξι χρόνια της ζωής του, τα έζησε μέσα σ’ ένα στάβλο, επισκευασμένο πρόχειρα γιά κατοικία απ’ τους Άγγλους, που το έκαμαν επίτηδες για να τον μειώσουν. Tον είχαν άχτι, γιατί τους είχε αρκετές φορές ευτελίσει. Ο στάβλος βρισκόταν πάνω στο πιο γυμνό και πιο άγονο νησί του νότιου Ατλαντικού, την Αγία Ελένη. Πέθανε από καρκίνο του στομάχου, 52 χρονών. <br /> Γιά το ύψος του έχει επικρατήσει η γνώμη πως ήταν πολύ κοντός, σχεδόν νάνος. Δεν είναι αλήθεια. Οι Άγγλοι τον μέτρησαν όταν πέθανε. Δεν είχαν κανένα λόγο να πουν κάτι το κολακευτικό γι’ αυτόν. Τον βρήκαν 5’ και 6”, γύρω στο 1,68. Επειδή όμως περιστοιχιζόταν πάντα από πανύψηλους θηριώδεις γρεναδιέρους τής αυτοκρατορικής φρουράς, η σύγκριση υπήρξε καταλυτική και τότε και στην ύστερη φημολογία. Οι γρεναδιέροι ήταν ανά πάσα στιγμή έτοιμοι να πεθάνουν για τον Ναπολέοντα με σημαία το λάβαρο των αετών και με την κραυγή «Vive l’ Εmpereur», Ζήτω ο Αυτοκράτωρ. <br /> Υπάρχουν διάφορες εκδοχές σχετικά με την καταγωγή τού Ναπολέοντα, όλες όμως έχουν ασάφειες, λιγότερο ή περισσότερο έντονες. Ορισμένοι συγγραφείς διατείνονται (με επιχειρήματα μάλλον πειστικά) πως όταν έγινε αυτοκράτορας φρόντισε να αλλοιώσει ή να καταστρέψει αρχεία σχετικά με αυτόν στο Αιάκειο, τα οποία ίσως περιείχαν ανεπιθύμητες πληροφορίες.<br /> Γαλλική εκδοχή: Αυλοκόλακες του είπαν πως κατάγεται απ’ τον αδελφό τού βασιλιά Ήλιου της Γαλλίας, του Λουδοβίκου XIV, τον οποίο ο βασιλιάς είχε, το τελευταίο τέταρτο τού 17ου αι., φυλακίσει με μία μάσκα στο πρόσωπο. Ο φυλακισμένος ερωτεύθηκε την κόρη τού δεσμοφύλακα ονόματι Μπονπάρτ, και με την άδεια του βασιλιά παντρεύτηκαν. Τα παιδιά τους τα έστειλαν στην Κορσική και, ή τους άλλαξαν το όνομα σε Μπουοναπάρτε, ή τα υιοθέτησε η οικογένεια Μπουοναπάρτε. Οι αφηγητές προσπάθησαν να πείσουν τον Ναπολέοντα πως είναι απόγονος της βασιλικής οικογενείας των Βουρβόνων. Ο Ναπολέων χαμογέλασε. Υπήρξε πάντως κάποιο άτομο αγνώστου ταυτότητος -πλην εικασιών- έγκλειστο σε διάφορες φυλακές με τελευταία τη Βαστίλλη, τη φήμη του οποίου χρησιμοποίησε ο Αλέξ. Δουμάς στο βιβλίο του «Δέκα έτη μετά ή ο υποκόμης της Μπραζελόν» (Dix Ans plus tard ou le Vicomte de Bragelonne), γνωστό ως «Ο άνθρωπος με το σιδηρούν προσωπείον». Την ύπαρξη ονόματος Bonaparte στη Γαλλία, πολύ ενωρίτερα της γέννησης τού Ναπολέοντα, πιστοποιεί ένα επίσημο έγγραφο τού 1552 με υπογραφή τού βασιλιά της Γαλλίας Ερρίκου ΙΙ, με το οποίο χαρίζεται γη σε κάποιους δύτες με αυτό το όνομα.<br /> Αλβανική εκδοχή: Οι Αλβανοί επικαλούνται τον Γάλλο ιστορικό και πρωθυπουργό Άντολφ Θιρς (Adolph Thiers, πέθανε το 1877), πως έγραψε ότι όταν ο Ναπολέων διόρισε το 1806 τον αδελφό του Τζουζέπε ως βασιλιά της Νάπολης, πήγε να τον καλωσορίσει και η Αλβανική μειονότητα της φυλής Άρμπερες (Αrberesh-Αρβανίτες), και ότι αυτός τους είπε πως και η οικογένεια «Bonaparti» έχει ρίζα Άρμπερες από τον Αλή Πασά. Λένε επίσης πως και ένας άλλος Γάλλος, Κορσικανής καταγωγής, συγγραφέας και εθνολόγος, ο Ρομπέρ ντ’ Ανζελύ (Robert d’Angely, πέθανε το 1966) έγραψε ότι ο Ναπολέων είχε Αλβανική καταγωγή, και ότι το επώνυμο Bonaparte προέρχεται από το αλβανικό «Kalë-miri» που σημαίνει «άλογο-καλό», και όχι από το «Kali-meros» ως ψεύδονται οι Έλληνες. Προστρέχουν ακόμη οι Αλβανοί και στο βιβλίο της Δούκισσας ντ’ Αμπραντές (Duchess d’ Abrantes), Ελληνικής καταγωγής από τους Στεφανόπουλους της Κορσικής, λέγοντας πως και εκεί αναφέρεται η Αλβανική καταγωγή του στρατηλάτη. «Ιστορούν» επίσης ένα επεισόδιο από την εκστρατεία της Αιγύπτου, πως κατά την πολιορκία «κάποιου» κάστρου που το υπερασπίζονταν Αλβανοί, από «κάποιον» στρατηγό του Ναπολέοντα, ο στρατηγός δεν τήρησε την υπόσχεση να τους συγχωρήσει αν παραδίδονταν και τους εκτέλεσε, οπότε ο Ναπολέων τον επέπληξε και του αφαίρεσε τα μετάλλια, μάλιστα στο θυμό του μιλούσε μία γλώσσα ακατάληπτη (αλβανική;!). <br /> Ο Θιρς έγραψε δύο βιβλία, το ένα για τη Γαλλική επανάσταση και το άλλο για την Υπατεία και την Αυτοκρατορία (Histoire de la Révolution Française και Histoire du Consulat et de l’Empire). Τα σχόλια που έχουν γίνει δεν είναι ιδιαίτερα κολακευτικά, «Ως άνθρωπος των γραμμάτων είναι πολύ λιγότερο γνωστός,.. Έχει το ελάττωμα της μακρηγορίας,.. Στρεψόδικος,.. Δίκαιες αμφιβολίες για την αξιοπιστία και τιμιότητα του,… Στη γραφή του υπάρχουν ανακολουθίες,… Περισσότερο δημοσιογράφος παρά ιστορικός,… Πιστεύει πως είναι παντογνώστης (ξερόλας)». Ο κριτικός λογοτεχνίας Sainte Beuve (όχι εχθρικά προσκείμενος) είχε γράψει ειρωνικά «Ο Θιρς τα είπε όλα, χάραξε τα πάντα, μίλησε για τα πάντα». Ο Ντ’ Ανζελύ έχει γράψει το βιβλίο L'Enigme για αρχαίες γλώσσες (Πελασγική, Αριανή, Ελληνική, Ετρουσκική, Γραικική, Αλβανική), στο οποίο γίνεται αναφορά στους Αλβανούς (σ.113-117). Στο ίντερνετ το βιβλίο διαφημίζεται ως νουβέλα και κοστίζει 5 ευρώ. Ο Αγγλοαλβανικός Σύνδεσμος εξέδωσε το 2005 στο Λονδίνο ένα φυλλάδιο με απόσπασμα από διάλεξη του Αλβανού κοινωνιολόγου Gëzim Alpion στο St. Xavier’s College της Ινδίας τον Ιούνιο 2005, όπου διαβάζει κανείς πως οι αυτοκράτορες: Διοκλητιανός, Ιούλιος Καίσαρ, Κλαύδιος, Μέγας Κωνσταντίνος, Ιουστινιανός I, Αναστάσιος, και οι: βασιλιάς Πύρρος, στρατηγός Βελισάριος, Άγιος Ελευθέριος, Πάπας Κλεμέντε, Κεμάλ Ατατούρκ, Ρόμπερτ ντε Νίρο, Λεονάρντο ντι Κάπριο, Σβαρτσενέγκερ, πολλοί αθλητές στην Ελλάδα που υποχρεώθηκαν να ελληνοποιήσουν το όνομα τους, έχουν Ιλλυρική - Αλβανική καταγωγή. Αναφέρεται επίσης πως η δούκισσα Ντ’ Αμπραντές, ο Θιρς, ο Ντ’ Ανζελύ υποστηρίζουν την Αλβανική καταγωγή του Ναπολέοντα από τους Άρμπερες της Κορσικής, οι οποίοι έφθασαν εκεί από τη Μάνη (Ταϋγετο, που τώρα είναι Ελληνικός), όπου κατέφυγαν μετά την κατάκτηση της Αλβανίας από τους Τούρκους τον 15ο αι. και την επακολουθήσασα βιβλική φυγή Αλβανών. Για την δούκισσα θα γίνει εκτενής αναφορά πιο κάτω σχετικά με τους Στεφανόπουλους της Κορσικής. Υπήρχαν Αλβανοί στη Μάνη, είναι αλήθεια, ο δεσπότης τού Μυστρά Θεόδωρος Παλαιολόγος, έστειλε τον 14ο αι. φρουρές από Αλβανούς στα κάστρα της Μάνης και πολέμησε τους Μανιάτες. Λίγα χρόνια αργότερα πήγε στη Μάνη και ο αδελφός του, ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μανουήλ, για να κατεδαφίσει τα κάστρα, και να απαλείψει το βάρβαρο έθιμο τού μασχαλισμού (έκοβαν διάφορα άκρα από τα θύματα τους, π.χ. δάχτυλα, τα επιδείκνυαν, και όταν έπιναν κρασί τα βουτούσαν μέσα για να πάρουν, έλεγαν, τη δύναμη τους). Τότε στέριωσαν διάφορες Αλβανικές οικογένειες, όπως στο Οίτυλο οι Αλμπανεζιάνοι, οι Κακασαγιάννοι και οι Λαβουρεντιάνοι. <br /> Ιταλική εκδοχή: Περί το μέσον του 6ου αι. διάφορα βαρβαρικά φύλλα, κυρίως Λομβαρδοί (ή Λονγκοβάρδοι ή Λανγκοβάρδοι), εισέβαλαν στην Ιταλία προερχόμενοι από την Κεντροανατολική Ευρώπη και σύντομα δημιούργησαν πρώτα στο βορρά ένα βασίλειο και στη συνέχεια κυριάρχησαν σε ολόκληρη σχεδόν την Ιταλική χερσόνησο, με εξαίρεση κάποιες παράκτιες ζώνες υπό βυζαντινή κυριαρχία. Περίπου 200 έτη αργότερα το βασίλειο καταργήθηκε από το βασιλιά των Φράγκων Καρλομάγνο (τον οποίο τρεις δεκαετίες αργότερα ο Πάπας τον έστεψε αυτοκράτορα, τίτλο που αναγνώρισε και το Βυζάντιο). Τον 11ο αι. οι Νορμανδοί κατέκτησαν την Ιταλία και απάλειψαν κάθε εστία ισχύος των Λομβαρδών. Από αυτή την παρένθεση στην ιστορία της Ιταλίας διατηρήθηκε το όνομα «Λομβαρδία» στην ΒΔ Ιταλία με πρωτεύουσα το Μιλάνο. Πολλοί Λομβαρδοί διατήρησαν τίτλους ευγενείας, αρκετοί μάλιστα απέκτησαν υψηλά αξιώματα σε πολλές πόλεις, γενικά δε επηρέασαν τα κοινωνικοπολιτικά και πολιτιστικά πράγματα της Ιταλίας, αλλά και επηρεάσθηκαν. Τα ονόματά τους ή τα άλλαξαν ή τα τροποποίησαν προσαρμόζοντάς τα στα Ιταλικά.<br /> Μία οικογένεια ευγενών Λομβαρδών, οι Καντολίντζι ντι Μπόργκονουόβο (Cadolingi di Borgonuovo), από τις επιφανέστερες της Πιστόια (ΒΔ της Φλωρεντίας), πριν από τον 10ο αι. αναγκάσθηκε λόγω πολιτικο-εκκλησιαστικών πίεσεων να μετεγκατασταθεί λίγο νοτιότερα, στο Φουτσέκιο (Fucechio), όπου υπήρξαν άρχοντες του έως τις αρχές του 12 αι., χτίζοντας διάφορα οχυρωματικά έργα, από τα οποία σώζονται τμήματα ενός κάστρου. Τον 12ο αι. μεταναστεύουν πάλι για πολιτικούς λόγους. Οι δύο μεγάλες πολιτικές παρατάξεις, Γουέλφοι (Guelfi) υπέρ του Βατικανού και τους Γιμπελίνοι (Ghibellini) υπέρ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, είχαν αναστατώσει την Ιταλία για δύο περίπου αιώνες (12ος έως αρχές 14ου) με εμφύλιους πολέμους. Εγκατέλειψαν λοιπόν το Φουτσέκιο και εγκαταστάθηκαν στο Ποντρεμόλι (Pontremoli) της ιστορικής περιοχής Λουνιτζιάνα (Lunigiana), αλλάζοντας το όνομα σε Μπουοναπάρτε. (Η Ρωμαϊκή Λουνιτζάνα ταυτίζεται με την ευρύτερη ΒΔ της Φλωρεντίας περιοχή των πόλεων Λα Σπέτσια, Μάσα, Καράρα). Σύναψαν φιλικές σχέσεις με τους Μεδίκους της Φλωρεντίας, πολλοί μάλιστα εγκαταστάθηκαν εκεί και κατέλαβαν υψηλά αξιώματα, από πολιτικής δε πλευράς τοποθετήθηκαν με τους Γιμπελίνους. Οι Γουέλφοι επικράτησαν τελικά και προέβησαν σε διωγμούς. Δύο κλάδοι Μπουοναπάρτε της Φλωρεντίας διέφυγαν, ο ένας πήγε στο, λίγο νοτιότερα από το Φουτσέκιο, Σαν Μινιάτο (San Miniato), όπου και σήμερα υπάρχει οικογενειακός τάφος Βοναπάρτηδων, και ο άλλος ανατολικά της Λα Σπέτσια στην υπό τη Γένοβα περιοχή της Σαρζάνα (Sarzana), που συνιστά μία συνέχεια της Λουνιτζιάνα και υπήρξε ισχυρό οχυρό Λομβαρδών. Εκεί ιδρύθηκε ο οικισμός του «Οίκου τών Ευγενών Σαρζάνα». Η οικογένεια ανέβηκε κοινωνικά, σύναψε επιτυχείς γάμους και συγγένεψε με τον καταγόμενο από τη Σαρζάνα Πάπα Νικολό V. {Το 1302 εξορίσθηκε και ο σπουδαίος ποιητής Δάντης Αλιγκιέρι (Dante Alighieri), δημιουργός του περίφημου τρίτομου ποιήματος «Θεία Κωμωδία»: Κόλαση-Καθαρτήριο-Παράδεισος. Πολιτικά ήταν προσκείμενος στους νικητές Γουέλφους, οι οποίοι μετά τη νίκη τους διασπάσθηκαν σε «Λευκούς Γουέλφους» που ζητούσαν απεξάρτηση από τον Πάπα, και σε «Μαύρους Γουέλφους» που στήριζαν ανεπιφύλακτα τον Πάπα. Στον εμφύλιο που εκδηλώθηκε, ο Δάντης τάχθηκε με τους ηττημένους Λευκούς. Εξορίσθηκε δια βίου από την Φλωρεντία επί ποινή θανάτου στην πυρά αν επέστρεφε χωρίς να πληρώσει το πρόστιμο. Αρνήθηκε να πληρώσει, καθώς επίσης αρνήθηκε και κάποιες μετέπειτα προσφορές, μόνο με τιμητική υποδοχή θα δεχόταν να επιστρέψει στη Φλωρεντία. Στην περιπλάνησή του, μέχρι το θάνατο του στη Ραβέννα, έζησε ένα διάστημα και στη Σαρζανα. Το 2008 το Δημοτικό Συμβούλιο της Φλωρεντίας με απόφασή του a posteriori ακύρωσε την καταδίκη}.<br /> Το, από πλείονες πηγές, γενεαλογικό δένδρο των Βοναπάρτηδων τής Κορσικής δίδει την ακόλουθη σειρά: Gianfardo (πέθανε τέλη 12ου αι.), σύζυγος η Imelda de’ Nerli, κόρη του Ugolino de Nerli, πατρικίου της Φλωρεντίας - Ιl Vecchio di Sarzana Bonapars ή Bonopax, δημοτικός σύμβουλος (π. 1245), δεν αναφέρεται σύζυγος - Guglielmo di Gianfaldo il Buonaparte, νομικός, δεν αναφέρεται σύζυγος - Giovanni (π.~1312), νομικός, 1η σύζυγος η Vita Sarzanello και 2η η Giοvanna Sacchetti - Jiacopo (π. μετά 1338), αυτοκρατορικός συμβολαιογράφος και δήμαρχος Sarzana, δεν αναφέρεται σύζυγος, ούτε διευκρινίζεται ποία εκ των δύο είναι η μητέρα του - Nicolosio (π. 1397), συμβολαιογράφος, δεν αναφέρεται σύζυγος - Giovanni (π. μετά 1404), νομικός, πληρεξούσιος στο δούκα του Μιλάνου Visconti, σύζυγος η Isabella Calandrini ανιψιά του Πάπα Niccolo V γεννημένου στην πόλη Sarzana - Cesare (π.~1475), νομικός και δημοτικός σύμβουλος, σύζυγος η Apollonia Malaspina κόρη του Nicolo Malaspina μαρκήσιου της Verrucola (περιοχή κοντά στην Lunigiana) - Giovanni (π. 1501), δεν αναφέρεται σύζυγος. Ο Giovanni πήγε στην πόλη Μπάστια (Bastia) της ΒΑ Κορσικής, όπου από το 1480 ήταν αντικυβερνήτης ως εκπρόσωπος τού Γενοβέζου κυβερνήτη. Ο γιός του, ο Francesco il Mauro π.~1540), μισθοφόρος αξιωματικός του στρατού της Γένοβας στη στρατιά Ufficio di San Giorgio, εστάλη στο Αιάκειο τής Κορσικής το 1490. Μετά την αποστρατεία του, πήγε το 1512 εκ νέου και εγκαταστάθηκε εκεί. Σύζυγός του η Katarina da Castelletto, κόρη ευγενούς της Pietrasanta (παραθαλάσσια πόλη βορειότερα της Πίζας, την νυμφεύθηκε στο Αιάκειο το 1491. Θεωρείται ο γενάρχης των Βοναπάρτηδων της Κορσικής. Προφανώς είχε αποκτήσει σπίτι και κάποιο μικρό τμήμα γής, καθόσον φέρεται να υπάρχουν αυτά από το 1492 σε Βοναπάρηδες. Ακολουθούν: Cabriele (περίπου1485 – 1589, 104 ετών), σύζυγος η Maria Durazzo - Geronimo (περίπου 1520 – μετά το 1617, >97 ετών), γερουσιαστής στο Αιάκειο και βουλευτής στη Γένοβα, σύζυγος η Pelergrina Calvari - Francesco (περίπου 1570 – 1633, ~63 ετών), γερουσιαστής και κυβερνήτης του Αιάκειο, σύζυγος η Camilla Cattaciolo - Sebastiano (περίπου1603 – 1642, 39 ετών), σύζυγος η Maria Rastelli - Carlo (1637 – 1692, 55 ετών), σύζυγος η Virginia Odone - Giuseppe (1663 – 1703, 40 ετών), σύζυγος η Maria Colonna da Bozzi - Sebastiano Nicolo (1683 – 1720, 37 ετών), σύζυγος η Maria Anna Tusoli di Bocognano - Giuseppe (1713 – 1763, 50 ετών), σύζυγος η Maria Saveria Paravicini - Carlo (1746 – 1785, 39 ετών), πατέρας του Ναπολέοντα, σύζυγος η Letizia Ramolino (1750 – 1837, 87 ετών), μητέρα του Ναπολέοντα. Το 1567 οι Βοναπάρτηδες της Σαρζάνα την εγκατέλειψαν πουλώντας τα υπάρχοντα τους. Το 1780 ο τελευταίος Βοναπάρτης της Τοσκάνης κληροδότησε τη μικρή περιουσία του στον Κάρλο. Ο Μέγας δούκας της Τοσκάνης είχε παραχωρήσει στον Τζουζέπε, πατέρα του Κάρλο, τίτλους ευγενείας. Ο Κάρλο φρόντισε το 1771 να αναγνωρισθεί από τη Γαλλία ο τίτλος του κόμη. Νονός του Σεμπαστιάνο Νικολό (πιο πάνω) ήταν ο Napoleone Lomelini, έτσι εισήλθε στην οικογένεια το όνομα. Το σπάνιο, στην ευρύτερη Ιταλία, όνομα Napoleone ήταν σύνηθες στην κεντρική Ιταλία. Πιθανόν έχει ρίζα γερμανική (Nibelungen). Αργότερα συνδέθηκε με την Νάπολη, την Ελληνική αποικία Νεάπολη, και με το «Λέων της Νάπολης<br /> Μία διαφορετική εκδοχή αναφέρει πως στην πόλη Τρεβίζο, υπήρχαν από τον 11ο αι. Λομβαρδοί ευγενείς με το όνομα Μπουοναπάρτε. Η τυραννική διακυβέρνηση και οι πολιτικές διαμάχες, τους χώρισαν σε Μπουοναπάρτε και σε Μαλαπάρτε Όταν άρχισαν οι προγραφές εναντίον των Βοναπάρτηδων, πολλοί έφυγαν ή απ’ ευθείας στο Σαν Μινιάτο και στη Σαρζάνα, ή πρώτα στην Φλωρεντία και από εκεί μία μερίδα διωγμένη κατέληξε στο Σαν Μινιάτο και στη Σαρζάνα. Από αυθεντικά στοιχεία (documentι) προκύπτουν μεταξύ άλλων τα ακόλουθα σχετικά με εκπροσώπους της ευρύτερης οικογένειας Buonaparte του Τρεβίζο: Ένας Buonaparte το 1120 εξορίστηκε από την Φλωρεντία ως Γιμπελίνος. Ο Curado το 1170 ήταν ιππότης του «χρυσού πτερνιστήρα». Ο Giuseppe το 1210 το ίδιο. Ο Nordilius το 1272 ήταν άρχοντας της Πάρμας. Ο αδελφός τού Nordilius το 1279 ορίσθηκε πληρεξούσιος σύναψης ειρήνης μεταξύ Τρεβίζο και Πάντοβας. Ο Pietro το 1283 το ίδιο με την Carrara. Ο Giοvanni το 1333 ήταν άρχοντας στη Φλωρεντία. Ο Niccolo το 1454 πρεσβευτής του Πάπα Niccolo V σε πολλές πόλεις και αντιβασιλιάς στην πόλη Άσκολι. Το 1807 ο δούκας του Τρεβίζο έδειξε στον αυτοκράτορα Ναπολέοντα πλήθος στοιχείων περί των προγόνων του, αυτός όμως σχολίασε πως κάθε άνθρωπος είναι τέκνο των πράξεων του, και πως τους δικούς του τίτλους τους κατέχει από το Γαλλικό λαό.<br /> Το επώνυμο Buonaparte μάλλον το είχαν αρκετές οικογένειες ευγενών Λομβαρδών σε διάφορα μέρη, έτσι υπάρχει κάποια σύγχυση και μυθοπλασία. Ίσως να προέρχεται από προσωνυμία κάποιου πολιτικού κόμματος της Τοσκάνης, που αυτοχαρακτηριζόταν ή το χαρακτήριζαν ως «Καλό Κόμμα» (η λέξη parte στα ιταλικά σημαίνει κόμμα, μέρος, κλπ, σήμερα για πολιτικό κόμμα συνηθίζεται η λέξη partito), και με τον καιρό έγινε επώνυμο, Buona Parte → Buonaparte. Δίλεξα ονόματα ήταν του συρμού και στη Δημοκρατία της Βενετίας από τον 10ο αι. Τα ιταλικά ονόματα συνήθως λήγουν σε «i» στο βορρά, και σε «o» στο νότο, το «e» συνιστά εξαίρεση. <br /> Μετά την εξορία τού Ναπολέοντα στην Αγία Ελένη, το μεγαλύτερο τμήμα της οικογένειας συγκεντρώθηκε στη Ρώμη υπό την προστασία του Πάπα Πίου VII. Τελευταίοι γνωστοί Βοναπάρτηδες είναι ο Giovanni Cristoforo Bonaparte γεννηθείς το 1986, και η Sofia Napoleone Bonaparte γεννηθείσα το 1992. <br /> Ο αυτοκράτορας της Αυστρίας Φραντζίσκος, όταν έδωσε την κόρη του Μαρία-Λουίζα στον Ναπολέοντα, έψαξε να βρει ευγενική καταγωγή για το γαμπρό του. Ανακάλυψε πως πρόγονοι του ήταν οι τύραννοι του Τρεβίζο. Ο Ναπολέων δεν το δέχθηκε, είπε πως προτιμά ταπεινή καταγωγή, παρά από τυράννους. Ο Ταλλεϋράνδος, υπουργός εξωτερικών του Ναπολέοντα, του έδωσε στοιχεία που βρήκε σε πολλές Ιταλικές πόλεις, για την καταγωγή του. Ο Ναπολέων έριξε μια ματιά και μετά τα πέταξε στη φωτιά. Είπε πως προτιμά οι τίτλοι να αρχίζουν από τον ίδιο και να προέρχονται από το λαό. Ο Πάπας πρότεινε στον Ναπολέοντα (όταν ήταν αυτοκράτορας) να αγιοποιήσει κάποιο μοναχό ονόματι Μπουοναβεντούρα (Bouonaventura) Μπουναπάρτε, ήδη από πολλά χρόνια νεκρό, διότι ανακάλυψε πως είχε πολλές αρετές, (που δεν είχαν γίνει αντιληπτές εν ζωή). Ο Ναπολέων θορυβημένος απάντησε «Άγιε Πατέρα, προς Θεού, αποφύγετε την γελοιοποίηση μου από μία τέτοια ενέργεια». <br /> Μανιάτικη εκδοχή: Έχει ως εξής, ή, περίπου ως εξής: <br /> Οι Κομνηνοί στο Οίτυλο: Μετά την Κωνσταντινούπολη, ο Μωάμεθ ο Πορθητής το 1461 κατέκτησε και το κρατίδιο-αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, που είχε δημιουργηθεί από ένα κλάδο Κομνηνών μετά την προσωρινή διάλυση της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από την 4η σταυροφορία το 1204. Ο τελευταίος αυτοκράτορας Δαβίδ ΙΙ Κομνηνός θανατώθηκε από τον Μωάμεθ μαζί με επτά από τους οκτώ γιούς του. Ο 8ος γιός, ο Νικηφόρος, μαζί με πολλούς άλλους Κομνηνούς, κατέφυγαν, στις αρχές τού 1470, στο Οίτυλο, γιατί η Μάνη ήταν τότε η μόνη ασφαλής περιοχή έναντι των τούρκων. Νυμφεύθηκε την κόρη του Οιτυλιώτη Μηλιγγού Λασβούρη ή Σλαβούρη, και έχαιρε μεγάλης εκτίμησης από όλους. Γενάρχης των Στεφανόπουλων είναι ή ο εγγονός του Στέφανος, ή ο ίδιος σύμφωνα με μίαν άλλη εκδοχή πως ήλθε στο Οίτυλο με ψευδώνυμο. Όπως και να έχει, υπήρξε ήρωας σε νικηφόρα μάχη με Τούρκους το 1537 κοντά στο Οίτυλο. Στην περιοχή της μάχης έχτισε μοναστήρι, το οποίο υπάρχει και ονομάζεται του «Τσίγκου», απ’ τον κλάδο τών Τσιγκιάνων-Στεφανόπουλων που το κατείχαν. Απ’ τον πύργο του στο Οίτυλο διατηρείται ένα τμήμα. <br /> Οι Μέδικοι, στο Οίτυλο: Δεν έχουν, άμεση τουλάχιστον, σχέση με τους Βοναπάρτηδες, αλλά έχουν μεγάλη με τη Μάνη. Πρέπει να αναφερθούμε. Πριν από το 1400 εμφανίζονται εκπρόσωποι τών Μεδίκων της Φλωρεντίας στην Αθήνα και στο Ναύπλιο. Η ιστορική παράδοση θέλει κάποιον Πιέρρο ή Πέτρο Μέδικο να πηγαίνει από το Ναύπλιο στη Μέσα Μάνη τον 15ο αι. και να νυμφεύεται τη κόρη Ανθή τού τοπάρχη τού Μεζάπου (στην Άκρα του Ταινάρου), της οικογένειας των Κοντόσταβλων. Ο Μέδικος εμφάνισε αρετές, τις οποίες ο λαός εκτίμησε και ζήτησε να γίνει αυτός τοπάρχης. Δεν είναι σαφές αν θα επρόκειτο γιά συναινετική αποχώρηση τού πεθερού ή γιά ανατροπή. Γεγονός είναι πως ο Μέδικος δολοφονήθηκε ή από από Κοντόσταυλους διεκδικητές της θέσης εν αγνοία του πεθερού ή κατ’ εντολή του. Η Ανθή ήταν έγκυος. Ανήμερα τα Χριστούγεννα έφυγε κρυφά γιά το Οίτυλο να τύχει προστασίας από τον διοικητή της Μάνης (Οιτύλου και Μεθώνης λεγόταν) Ιωάννη Παλαιολόγο. Θεωρείται βέβαιο πως η Ανθή πήγε στο Οίτυλο όταν ο Παλαιολόγος ήταν ακόμα εκεί (με τον άνδρα της τον επισκέπτονταν συχνά). Από αυτή τη βεβαιότητα συνάγεται ο περίπου χρόνος μετάβασης του Μεδίκου στη Μάνη: Μετά τους Κατακουζηνούς, άρχοντες στο δεσποτάτο του Μυστρά έγιναν το 1384 οι Παλαιολόγοι. Ο από την Ανκόνα Ιταλός περιηγητής Κυριάκος Αγκωνίτης (Ciriaco d’ Ancona, παρατσούκλι του Ciriaco Pizzicolli) γράφει στο οδοιπορικό του πως το 1447 φιλοξενήθηκε στο Οίτυλο από τον Ιωάννη Παλαιολόγο. Το 1460 ο Μυστράς έπεσε στους Τούρκους και οι Παλαιολόγοι έφυγαν από το Οίτυλο. Κατά συνέπεια το χρονικό διάστημα έλευσης του Μέδικου είναι 1384-1460. Ως προς τους λόγους έλευσής του υπάρχουν δύο εκδοχές: Την εποχή εκείνη η Μάνη είχε τρεις κοινωνικές τάξεις• τους ισχυρούς «Νυκλιάνους», τους μεσαίους «Αχαμνόμερους», και τους ταπεινούς «Φαμέγιους», υπηρέτες των Νικλιάνων (φαμέγιος σημαίνει «της οικογένειας», από την Ιταλική λέξη famiglia). Οι Νικλιάνοι ήταν αντίπαλοι των Παλαιολόγων. Οι Κοντόσταβλοι ήταν Νικλιάνοι. Η μία εκδοχή θέλει τον διοικητή Ιωάννη να έχει δυσκολίες στη διοίκηση με τους Κοντόσταβλους, και σκέφθηκε πως δίδοντας σε ένα φιλικό προς αυτόν Μέδικο ως νύφη μία Κοντοσταβλίτσα, θα μπορούσε να ελέγχει την κατάσταση. Η άλλη εκδοχή αναφέρεται σε κάποια σύσκεψη Ενετών με άλλα κράτη στο Ναύπλιο, για συμμαχία κατά των Τούρκων, αλλά πήγε στραβά, και από φόβο έφυγαν όλοι. Αυτό θα πρέπει να έγινε, αν έγινε, μετά το 1460 που την περισσότερη Πελοπόννησο κατείχαν οι Τούρκοι, και πριν το 1540 που και το Ναύπλιο περιήλθε στους Τούρκους (υπάρχει άποψη πως έγινε το 1472). Κατά την δεύτερη εκδοχή ο Μέδικος πήγε στο Μέζαπο το 1475. Στο Οίτυλο η Ανθή γέννησε τον Πιέρρο ή Πέτρο τον Νεώτερο, ο οποίος, εικάζεται, πήρε ως γυναίκα του την κόρη του Παλαιολόγου, γιατί αυτός φεύγοντας τους άφησε το παλάτι στην πλατεία του Οιτύλου, το αποκαλούμενο και ακατοίκητο σήμερα «Παλατάκι». Έκαμαν έξι παιδιά, (δηλ. αγόρια, για κορίτσια δεν γνωρίζω): Μιχελής, Ιωάννης ή Ραζέλος (το Ιωάννης ίσως είναι από τον παππού), Λουκάς ή Τσαχούτας, Κουρής, Γάιος ή Γάτος, και Σαλαμπάνος. Οι Κοντόσταβλοι βρήκαν κάποια αφορμή και κάλεσαν τον Πιέρρο σε μονομαχία. Ο υποτακτικός τής Ανθής ονόματι Μπαζίνας πριν τη μονομαχία κρύφτηκε σε θάμνους, πιθανόν με εντολή τής Ανθής, και σκότωσε τον Κοντόσταβλο με τόξο. Ο γιός της θύμωσε, έτσι η Ανθή από την μία τον έκαμε ψυχογιό, από την άλλη τον καταράστηκε να μην πληθαίνει το σπέρμα του πάνω από έναν απόγονο. Λένε πως έτσι είναι μέχρι σήμερα. Από τα έξι αυτά παιδιά και από τον Μπαζίνα, δημιουργήθηκαν επτά σόγια, ή «μπουλούκια» όπως λέγονται, και από τα οποία κατάγονται όλοι οι απανταχού Μέδικοι-Γιατριάνοι, με διάφορα επίθετα, από το όνομα τού πατέρα, με υποκοριστική μορφή, π.χ. Πιέρρος-Πιερρακέας, σύμφωνα με την Μανιάτικη, αλλά και αρχαιοελληνική συνήθεια. Η Ανθή (η Κυρούλα), άφησε Διαθήκη Ενότητας, όρισε να γιορτάζουν όλοι μαζί ενωμένοι στο Οίτυλο ανήμερα τα Χριστούγεννα και στο τέλος της γιορτής, γύρω στο ηλιοβασίλεμα, να εκφωνούν το Μυστικό στα ενήλικα εκ πατρός αρσενικά. Η γιορτή συνεχίζεται στο Οίτυλο από το 1550. <br /> Οι δύο αυτές οικογένειες, Στεφανόπουλοι και Μέδικοι, κυριαρχούσαν επί μακρόν στη Μάνη. Ήλθαν όμως και τα στραβά. Το 1659 οι Μανιάτες, ύστερα από συνεννοήσεις με τους Ενετούς στην Κρήτη, άσκησαν πειρατικές εφόδους εναντίον Τούρκικων πλοίων προς ανακούφιση τής, υπό Ενετική επικυριαρχία, πολιορκούμενης από το 1645 Κρήτης. Σε αντάλλαγμα θα ελάμβαναν ενίσχυσή από τους Ενετούς στον αγώνα τους κατά των Τούρκων στην περιοχή της Μάνης. Πράγματι ο Ενετός ναύαρχος Μοροζίνι πήγε με μικρό στόλο στη Μάνη το 1663 και σε συνεργασία με αρκετές χιλιάδες Μανιατών κατέλαβαν την Καλαμάτα. Στη συνέχεια ο Μοροζίνι εγκατέλειψε τους Μανιάτες αποπλέοντας προς Κρήτη. Οι δύο πρωταγωνίστριες στην επιχείρηση οικογένειες (Στεφανόπουλοι-Μέδικοι), αισθανθείσες τον κίνδυνο, ήλθαν σε συνεννόηση με τον Μέδικο ηγεμόνα της Φλωρεντίας και αποφάσισαν να μεταναστεύσουν στην Ιταλία. Όμως, γεγονότα που επακολούθησαν, ανέβαλαν την αναχώρηση. Ο μεγάλος βεζύρης Κιοπρουλού (Köprülü Fazıl Ahmed Paşa) αποφάσισε να ελέγξει τους Μανιάτες με διπλωματία ή με βία. Έστειλε στη Μάνη τον πειρατή Χασάν Μπαμπά με Τουρκικά πλοία και με την εντολή να θέσει όρους υποταγής ή να τους καταστρέψει. Ο Χασάν Μπαμπάς προσωρμίσθη στο Σκουτάρι και ζήτησε συνεννοήσεις. Εδώ εισέρχεται στη σκηνή ο Λιβέριος Γερακάρης της οικογενείας Κοσμάδων, αποκαλούμενος Λιμπεράκης. Κωπηλάτης από 15 ετών σε Ενετικά πλοία, ικανός πειρατής, φιλόδοξος, απρόβλεπτος και χωρίς ηθικούς φραγμούς, ανέλαβε τη διαμεσολάβηση, πλην όμως οι Μανιάτες δεν απεδέχθησαν τους όρους και με πολεμικές ενέργειες εξεδίωξαν τον Χασάν. Αυτός τότε κινήθηκε προς Κιτριές, οι Μανιάτες όμως τον παρακολούθησαν και με νυκτερινή επιχείρηση έκοψαν τα σχοινιά των πλοίων, λόγω δε σχετικής θαλασσοταραχής μερικά έπεσαν στα βράχια. Ο Χασάν Μπαμπά, ο τρομερός πειρατής, εγκατέλειψε κάθε περαιτέρω ενέργεια. Η επιτυχία αυτή τών Μανιατών αναπτέρωσε το ηθικό τους και επανέλαβαν τις παρενοχλήσεις των Τούρκικων πλοίων στην Κρήτη, μάλιστα μία νύκτα του 1667 πυρπόλησαν το πλοίο του ίδιου τού Κιοπρουλού και πήραν μερικά κανόνια. Ο μέγας βεζύρης, συνειδητοποίησε πως με τη βία δεν έχει αποτέλεσμα. Έθεσε τότε σε εφαρμογή το σχέδιο αυτοκυβέρνησης τών Μανιατών με προϋποθέσεις, το επάρατο μπεηλίκι. Δεν υπήρξε ανταπόκριση από τις δύο οικογένειες. Στράφηκε στο Λιμπεράκη, ο οποίος δέχθηκε. Γνωρίζοντας όμως πως ουδεμία είχε ελπίδα επιτυχίας χωρίς τη στήριξη μίας έστω εκ των δύο οικογενειών, ζήτησε σε γάμο τη Μαρία των Μεδίκων. Παρότι την είχε προηγουμένως ζητήσει ο Μιχαήλ Λεμιθάκις των Στεφανόπουλων-Κομνηνών, ο πατέράς της Γιακουμής την έταξε στο Λιμπεράκη. Η Μαρία μάλλον προτιμούσε τον Μιχάλη και έτσι κλέφτηκαν. Η βεντέτα μεταξύ των δύο οικογενειών κράτησε τρία έτη με ανυπολόγιστες συμφορές και για τις δύο. Ο Λιμπεράκης απέτυχε να πείσει τους Μανιάτες γιά τις καλές προθέσεις των Τούρκων, αντιθέτως προκάλεσε μίσος, έτσι αφού ορκίσθηκε εκδίκηση γιά την προσβολή, πούλησε τα υπάρχοντα του, αγόρασε πλοίο και ξανάρχισε την πειρατεία με μεγάλη επιτυχία, προσβάλλοντας ακόμη και Τουρκικά πλοία. Σε κάποια επιδρομή συνελήφθη από τον Τουρκικό στόλο και φυλακίσθηκε. Ζήτησε να δει τον Κιοπρουλού και παραπονέθηκε πως υποφέρει χάριν των συμφερόντων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, η οποία τον εγκατέλειψε. Ο μέγας βεζύρης τον αποφυλάκισε, τού έδωσε χρυσάφι και τον έστειλε στη Μάνη γιά να πείσει τους Μανιάτες να υπακούσουν.<br /><br />(2ο από 2)<br /> Στη Μάνη ο Λιμπεράκης επιδόθηκε σε επιδέξια προπαγάνδα περί κακών Ενετών και καλών Τούρκων, οι οποίοι με τον ίδιο ως μπέη θα έδιδαν προνόμια, και με το χρυσάφι που μοίρασε με απλοχεριά πέτυχε να ξεγελάσει πολλούς Μανιάτες και να κάμψει το ηθικό τους. Αλλά κι’ ο Κιοπρουλού με πράκτορες που έστειλε επηρέασε πολλούς, κυρίως τον κλήρο με υποσχέσεις γιά προνόμια κι’ ελευθερίες στην τέλεση της λειτουργίας. Το 1669 οι Τούρκοι πήραν την Κρήτη από τους Ενετούς. Τότε ο Κιουπρουλού έστειλε μπουγιουρντί στους Μανιάτες, ή υποτάσσονται με κάποια προνόμια ή τους αφανίζει. Συγχρόνως έπεμψε τον πασά Κεζέ Αλή να επισκευάσει και επανδρώσει τα φρούρια Ζαρνάτας, Πασαβά, Κελεφάς και Πόρτο Κάγιου. Η ενέργεια αυτή δεν είχε πολεμικό χαρακτήρα, ούτε μία τουφεκιά, στρατός δεν μπήκε στα χωριά, είπαν πως σκοπεύει στην ελευθερία του εμπορίου. Δεν υπήρξε αντίδραση. Ο Λυμπεράκης αυτοανακηρύχθηκε ηγεμών της Μάνης και επιτέλους βρήκε την ευκαιρία της εκδίκησης. Συνέλαβε 35 Οιτυλιώτες, οι περισσότεροι Στεφανόπουλοι, μεταξύ τους και ο αντεραστής του Μιχάλης, και δεμένους τους εκτέλεσε στη ρούγα του χωριού, αφού προηγουμένως προπηλάκισε τον Μιχάλη. Αυτός αντέδρασε λέγοντας πως οι άξιοι Μανιάτες δεν χτυπούν δεμένους. Δεν περιορίσθηκε στους Στεφανόπουλους, το μίσος του εκδηλώθηκε και κατά των Μεδίκων, γιά τους οποίους διέδιδε πως ετοίμαζαν εξεγέρσεις με Ενετική υποστήριξη. Αναγκάσθηκαν να δώσουν πέντε νέους ως ομήρους, τους οποίους οι Τούρκοι μετέφεραν στο Μυστρά και χάθηκαν τα ίχνη τους. Ο Λυμπεράκης είχε γίνει καταμίσητος. Οι δύο οικογένειες ένοιωθαν εγκλωβισμένες με την ανάσα τών Τούρκων στο κεφάλι τους από το κάστρο της Κελεφάς. Η μεταξύ τους βεντέτα είχε εξασθένηση τη δύναμη τους. Ο Τουρκικός έλεγχος από τα φρούρια δεν έδιδε περιθώρια επικοινωνίας έξω από τη Μάνη. Σκέπτονταν ξανά την μετανάστευση. Ήλθαν σε χωριστές συνεννοήσεις, οι Μέδικοι με τη Φλωρεντία, οι Στεφανόπουλοι με τη Γένοβα. <br /> Στις αρχές του 1671 απέπλευσε από το Καραβοστάσι το μεγαλύτερο μέρος τών Μεδίκων, περίπου 1500 άτομα. Στη διαδρομή άφησαν μερικούς στην Κέρκυρα, όπου έχτισαν τον οικισμό Μιχαλάδες. Αποβιβάσθηκαν στο Λιβόρνο (δυτικά της Φλωρεντίας) και έλαβαν από τον Μέγα Δούκα των Μεδίκων μία περιοχή κοντά στη Βολτέρα (ΝΔ της Φλωρεντίας), όπου έχτισαν τα χωριά Κασσάπαλη (Cassápali) και Μπιμπόνα (Bimbona). Με τον καιρό ιταλοποιήθηκαν, έχασαν τη γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμα, και το μόνο που έμεινε είναι η εκ παραδόσεως ανάμνηση περί της καταγωγής τους. Στο Οίτυλο υπάρχει αφήγηση πως, πολύ αργότερα, το επισκέφθηκαν κάποιοι από τους απογόνους. Ουδέν έτερον. Όσοι παρέμειναν στο Οίτυλο άλλαξαν το όνομα, από Μέδικοι έγιναν Γιατριάνοι (medico σημαίνει γιατρός). <br /> Ο Λιμπεράκης αντιμέτωπος με την γενική περιφρόνηση και εγκαταλειμμένος από τους Τούρκους, απέπλευσε νύκτωρ από το το Καραβοστάσι, από σημείο που και σήμερα λέγεται Λιβέρα. Επιδόθηκε ξανά στην πειρατεία για δέκα περίπου χρόνια, χτυπώντας πάλι Τούρκους. Πάλι τον συνέλαβαν και τον φυλάκισαν στο ναύσταθμο της Κωνσταντινούπολης, το φοβερό Μπάνιο. Ύστερα από λίγα χρόνια, το 1689, τον ανέσυραν, τον όρισαν (άτυπα) μπέη της Μάνης, τού έδωσαν σύζυγο την Αναστασία, μία ευγενή της Μολδαβίας, τού έδωσαν μερικές χιλιάδες στρατό, και χωρίς την Αναστασία τον έστειλαν στην Ελλάδα. Η πράξη αυτή συνιστούσε ένα από τα μέτρα που οι Τούρκοι έλαβαν μετά την εισβολή στην Πελοπόννησο του Ενετικού στόλου υπό τον Μοροζίνι το 1685. (Οι Οθωμανοί επιχείρησαν ανεπιτυχώς δύο φορές να καταλάβουν την Βιέννη, 1529 και 1683, στην προσπάθεια τους να διεισδύσουν στην κεντρική Ευρώπη. Το 1684 σχηματίσθηκε από Ευρωπαϊκές χώρες Ιερή Συμμαχία κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας προ του αισθητού πλέον κινδύνου εξάπλωσης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό η Βενετία κήρυξε τον έβδομο πόλεμο της κατά των Οθωμανών, 1684-1699, επικεντρώνοντας την κύρια ενέργεια της στην Πελοπόννησο). Στην Ελλάδα ο Λιμπεράκης ενώνεται το 1691 με το Σερασκέρη Μισιρλή Ζαδέ, προτρέπει τους Έλληνες να υποταγούν, ζητά από τους Μανιάτες, χωρίς ανταπόκριση, να τον αναγνωρίσουν ως μπέη υποσχόμενος προνόμια, με το σερασκέρη επιχειρούν να κατακτήσουν την Πελοπόννησο, σκοντάφτουν στην Κόρινθο, αποσύρονται στα Μέγαρα, επανέρχονται το επόμενο έτος και καταλαμβάνουν την Κόρινθο, πολιορκούν την Ακροκόρινθο, καίνε το Άργος, πολιορκούν το Ναύπλιο για λίγο και αποχωρούν από την Πελοπόννησο. Πάλι στα Μέγαρα. Συμμετέχει σε αποτυχημένη κατάληψη της Ναυπάκτου, αποτυγχάνει εισβολή στην Κόρινθο, πηγαίνει στο Καρπενήσι όπου συνάπτει γάμο με πολύφερνο νύφη, συναντιέται στο Βραχώρι με απεσταλμένο των Ενετών για τον στρατολογήσουν, δίδει πληροφορίες για τους Τούρκους αλλά συνεχίζει να είναι σύμμαχος τους. Στον Αχελώο χάνει μάχες, υφίσταται πανωλεθρία στα Σάλωνα, πηγαίνει στο Καρπενήσι καίγοντας στη διαδρομή τα χωριά χειρότερα κι’ από τους Τούρκους. Το 1695 εισβάλλει για τρίτη φορά στην Πελοπόννησο μαζί με Τούρκους, στην Κόρινθο νικά Ενετούς και Έλληνες, κυρίως Μανιάτες, φθάνει στην Τρίπολη, πυρπολεί την Καρύταινα, επιστρέφει και προσβάλλει το Άργος, αλλά απωθείται. Γιά κάποιο λόγο δεν βάδιζε προς Μάνη, ίσως αντελήφθη πως δεν είχε ελπίδα ούτε καν να φθάσει στη Μάνη. Οι Ενετοί τον προσεγγίζουν για δεύτερη φορά, τον πείθουν και τον φυγαδεύουν επειδή οι Τούρκοι τον υποψιάστηκαν, και του δίδουν τίτλους. Δύο έτη αργότερα συμμετέχει σε επιχείρηση κατά των Τούρκων στη Θήβα, στη συνέχεια πηγαίνει στην Ήπειρο και λεηλατεί την Άρτα. Οι κάτοικοι τής πόλης παραπονέθηκαν στον δόγη τής Βενετίας, ο οποίος δυσαρεστήθηκε. Κατά μία εκδοχή ο δόγης έχοντας υπόψη του και την εν γένει αναξιόπιστη συμπεριφορά του, διέταξε τη σύλληψη του, την αφαίρεση των αξιωμάτων του και τη φυλάκισή του στη Μπρέσια (Brescia, ανατολικά του Μιλάνου), όπου πέθανε το 1710 σε ηλικία 66 ετών. Κατ’ άλλη εκδοχή δεν υπήρξαν συνέπειες για την Άρτα, αλλά ο ίδιος διέκοψε τις πολεμικές επιχειρήσεις και πήγε γιά θεραπεία τής ποδάγρας του στην Ιταλία, όπου παρέμεινε μέχρι το θάνατό του το 1698.…Θεός σχωρέστον,<br /> Το φθινόπωρο του 1675 έφυγαν και οι Στεφανόπουλοι, από το Καραβοστάσι και αυτοί, με το γαλλικό πλοίο Σωτήρ, πάνω από 700 άτομα (ίσως 1500). Πήραν μαζί τους κι’ άλλους Μανιάτες. Επικεφαλής ο δέκατος πρωτόγερος Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος-Κομνηνός, μαζί με τον επίσκοπο Μαϊνης Παρθένιο Καλκανδή. Αφού έκαμαν στάσεις στην Κεφαλονιά, στη Μάλτα, και στη Μεσίνα της Σικελίας, έφθασαν στην Γένοβα. Στο ταξίδι πέθαναν γύρω στους εκατόν είκοσι. Υπάρχει σχετικό κείμενο γραμμένο από τον παπά Νικόλαο Στεφανόπουλο στο Αιάκειο, περίπου 65 χρόνια αργότερα. Αφού έμειναν στη Γένοβα τρεις μήνες, όπου οι Αρχές ιταλοποίησαν τα ονόματά τους, τους έστειλαν στην Κορσική, και τους έδωσαν τις περιοχές Παόμια (Paomia), Σαλόνια (Salogna) και Ρεβιούντα (Reviuda), 50 χμ. από το Αιάκειο. Εκεί έχτισαν τός έτους πέντε χωριά (Pancore, Corona, Rondolino, Salici, Monterosso). Λέγεται πως το όνομα Παόμια προέρχεται από το Παρόμοια ή Πανόμοια, επειδή η περιοχή έμοιαζε με το Οίτυλο. Η διαφορετική θρησκεία, το ντύσιμο, η γλώσσα, η καλύτερη γεωργία, το προβάδισμα πολιτισμού, προκάλεσαν φθόνο. Όταν η Κορσική επαναστάτησε κατά της Γένοβας το 1729, οι Μανιάτες δεν έλαβαν μέρος πιστοί στη συμφωνία με τη Γένοβα. Οι ντόπιοι βρήκαν αφορμή και άρχισαν παρενοχλήσεις, καταστροφές, δηώσεις. Η κατάσταση αγρίευε, ο κίνδυνος μεγάλωνε, άντεξαν δύο χρόνια. Το 1731, ύστερα από 55 χρόνια που βρίσκονταν εκεί, αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν τα πάντα και να καταφύγουν στο Αιάκειο. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός της αποχώρησης: Ο αρχηγός Ιωάννης με 80 παλικάρια επιτηρούσαν την πορεία από γυναικόπαιδα και γέρους προς Αιάκειο. Πριν προλάβουν να φύγουν και αυτοί, κατέφθασε πλήθος οπλισμένων Κορσικανών και εσπευσμένα οι Μανιάτες οχυρώθηκαν στον εγκαταλειμμένο παραθαλάσσιο πύργο Ομίνια (Omigna), και από εκεί τους αντιμετώπισαν επί τρεις μέρες, μέχρι το Μεγάλο Σάββατο. Ξημερώνοντας Πάσχα, χωρίς τρόφιμα και με λίγα πολεμοφόδια, έκαμαν ηρωική έξοδο και καταδίωξαν τους Κορσικανούς, από τους οποίους πολλοί στον πανικό τους έπεσαν στη θάλασσα. Ο απολογισμός ήταν λίγοι τραυματίες Μανιάτες και δεκάδες νεκροί και εκατοντάδες τραυματίες από τους αντίπαλους. Αφού σήκωσαν ανάσταση με τον παπά Νικόλα, πήραν τα λάφυρα (όπλα, τρόφιμα, άλογα, γιδοπρόβατα) και μπήκαν θριαμβευτές στο Αιάκειο υπό τις επευφημίες και τών ντόπιων. Όταν η Κορσική πουλήθηκε στη Γαλλία βρίσκονταν εκεί. Κάποιοι ανησύχησαν, από αυτούς άλλοι πήγαν στην Τοσκάνη και ενσωματώθηκαν, άλλοι στη Σαρδηνία και αφανίσθηκαν. Στο Αιάκειο έμειναν 43 χρόνια, μέχρι το 1774 που η Γαλλία τους παρεχώρησε περιοχή κοντά στο Αιάκειο ως αποζημίωση για την Παόμια και έχτισαν το Καρτζέζε (Cargese), δηλ. τις Καρυές. Αρκετοί παρέμειναν στο Αιάκειο, ένα μικρό τμήμα μετανάστευσε στην Αλγερία, που όμως έφυγε όταν ξέσπασε η Αλγερινή επανάσταση, και, άλλοι επέστρεψαν στην Κορσική, άλλοι πήγαν στη Γαλλία, όπου ακόμη υπάρχουν κάποιοι απόγονοί τους. Στο Καρτζέζε ζουν σήμερα περίπου 2.000. Την Δευτέρα του Πάσχα, γιορτάζουν τη νίκη τους στην Παόμια με λιτανεία και με τη σημαία των πρώτων αποίκων αναπεπταμένη. Ρίχνουν και ντουφεκιές στον αέρα, δημιουργείται ατμόσφαιρα και μαζεύεται πολύς κόσμος. Έχουν κρατήσει το ορθόδοξο τυπικό και τα λατρευτικά έθιμα, όμως είναι καθολικοί. Ουνίτες τους λένε οι ορθόδοξοι, Ελληνόρυθμους οι καθολικοί. <br /> Ποία όμως σχέση έχουν οι Κομνηνοί-Στεφανόπουλοι με τους Βοναπάρτηδες; Η κύρια πηγή πληροφοριών, είναι το βιβλίο «Memoires de Madame la Duchesse d’Abrantès», «Απομνημονεύματα της Μαντάμ Δούκισσας ντ’ Αμπραντές». H δούκισσα ήταν κόρη της Πανώριας Στεφανόπουλου και λεγόταν Λάουρα. Γράφει πως από τις ακτές του Βοσπόρου, οι πρόγονοι της μητέρας της μετανάστευσαν στη μοναξιά του Ταϋγέτου, και τον Οκτώβριο του 1775, με αρχηγό τον Κωνσταντίνο Κομνηνό, 10ο Πρωτόγερο της Μάνης, εγκατέλειψαν την υιοθετημένη πατρίδα τους και εγκαταστάθηκαν σε ξένη γη εξορίας, στα βουνά της Κορσικής, γιατί προτίμησαν την εξορία, από τη σκλαβιά στους Οθωμανούς. Αναφέρει τη διαδρομή Μάνη-Γένοβα-Παόμια, την πολεμική περιπέτεια, την προσωρινή διαμονή το Αιάκειο, και την τελική εγκατάσταση στο Καρτζέζε. Δίδει την δική της καταγωγή από τον Ιωάννη Κομνηνό, τον αρχηγό στη μάχη τής Παόμιας, ο οποίος είχε πέντε παιδιά. Ο πρώτος έγινε αρχιεπίσκοπος των Ελλήνων στη Ρώμη, αλλά πέθανε 26 ετών. Την αρχηγία ανέλαβε ο άλλος γιός ο Κωνσταντίνος, που έκαμε τρεις γιούς και μία κόρη, την Πανώρια, την μητέρα της Λάουρας. Αυτός πέρασε πίκρες στη ζωή του, αρρώστησε από κατάθλιψη, και ήθελε να διακοπεί η γενιά του. Έτσι έστειλε και τα 3 αγόρια να γίνουν κληρικοί, για να μην κάμουν παιδιά, διότι στους καθολικούς ιερείς δεν επιτρέπεται ο γάμος. Όταν ο δεύτερος γιός, ο Δημήτριος, κατάλαβε πως ο πατέρας του, ήταν άρρωστος, εγκατέλειψε την εκκλησία, και έτρεξε στην Κορσική, αλλά δεν τον πρόλαβε ζωντανό, πέθανε αρκετά νέος. Ο Δημήτριος ήταν τότε 16 ετών. Η Γαλλία είχε πάρει την περιουσία τους και είχε αφαιρέσει τα προνόμια που είχαν από τη Γένοβα. Ο Δημήτριος όταν ενηλικιώθηκε πήγε στο Παρίσι και ζήτησε από το βασιλιά δικαίωση. Η κυβέρνηση τον αποζημίωσε για την περιουσία και ο βασιλιάς πείσθηκε πως ήταν απόγονος του τελευταίου αυτοκράτορα της Τραπεζούντας, του Δαβίδ Κομνηνού, και του έδωσε έγγραφο τίτλο. Η μητέρα τής Λάουρας, η Πανώρια, ήταν στενή φίλη με την μητέρα του Ναπολέοντα, τη Λετίτσια, είχαν την ίδια περίπου ηλικία και ήταν και οι δύο πολύ όμορφες. Ο πατέρας της, ο γάλλος Περμόν (προμηθευτής του γαλλικού στρατού), πήγε στην Κορσική με τα Γαλλικά στρατεύματα και εκεί γνώρισε την Πανώρια. Όταν γεννήθηκε ο Ναπολέων, η Πανώρια τον κρατούσε συχνά στην αγκαλιά της και τον κουνούσε στην κούνια. Η Λάουρα δεν είχε γεννηθεί ακόμη, όμως ο Ναπολέων ήταν παιδικός φίλος με την αδελφή της, που πέθανε μικρή. Στο σπίτι των Βοναπάρτηδων η Πανώρια, και ο πατέρας τού Ναπολέοντα μιλούσαν συχνά Ελληνικά. Στην πόλη Μοντπελιέ (Montpellier) στη νότια Γαλλία, όπου έζησαν ένα διάστημα με τις δουλειές του πατέρα της, ο πατέρας τού Ναπολέοντα, που είχε πάει εκεί για λόγους υγείας, πέθανε στα χέρια της Πανώριας. Ο Ναπολέων ήταν τότε στη Σχολή στο Παρίσι. Κηδεμόνας του ανέλαβε ο Δημήτριος, ο αδελφός της Πανώριας, που βρισκόταν ήδη στο Παρίσι. Όταν πέθανε και ο πατέρας της Λάουρας, πήγαν με τη μητέρα της στο Παρίσι. Στο σπίτι τους σύχναζε ο νεαρός και πεινασμένος αξιωματικός Ναπολέων Βοναπάρτης. Τον κορόιδευε, γιατί τον εύρισκε ασουλούπωτο, φορούσε ψηλές και φαρδιές μπότες, και όπως ήταν μάλλον κοντός της φαινόταν σαν ένα κεφάλι να περπατάει πάνω σε δύο μπότες. Το σημαντικότερο τμήμα του βιβλίου σχετικά με τη Μάνη, είναι εκείνο που αναφέρεται στην έκ Κομνηνών Μανιάτικη καταγωγή του Ναπολέοντα. Μεταφράζω από το βιβλίο: «Όταν ο 10ος Πρωτόγερος της Μάνης Κων/νος Κομνηνός έφθασε στην Κορσική το 1676 ως επικεφαλής τής Ελληνικής αποικίας, είχε πολλούς γιούς. Ένας λεγόταν Καλόμερος. Τον έστειλε στη Φλωρεντία σε αποστολή στον Μέγα Δούκα της Τοσκάνης. Ο Κων/νος πέθανε και ο Μέγας Δούκας έπεισε τον νεαρό Έλληνα να εγκατασταθεί στην Τοσκάνη. Μετά από καιρό κάποιος με όνομα Καλόμερος ήλθε από την Τοσκάνη και εγκαταστάθηκε στην Κορσική. Οι απόγονοί του σχημάτισαν την οικογένεια των Βοναπάρτηδων, επειδή το Καλό-μέρος ιταλοποιήθηκε κατά λέξη στο Μπουόνα-πάρτε. Το μόνο ερώτημα που αναφύεται είναι αν ο Καλόμερος που έφυγε απ’ την Κορσική και ο Καλόμερος που ήλθε στην Κορσική, έχουν άμεση σχέση. Δύο γεγονότα πάντως είναι σίγουρα. Η αναχώρηση του ενός και η άφιξη του άλλου. Το όνομα Καλόμερος δεν θα μπορούσε να το έχει άλλος, εκτός από Έλληνα. Οι Κομνηνοί αναφερόμενοι στους Βοναπάρτηδες τους αποκαλούσαν Καλομεριάνους. Είχαν πολύ στενή σχέση». Αυτά και πολλά άλλα γράφει η Λάουρα, στο πάνω από 600 σελίδες βιβλίο της. Όταν ο Ναπολέων έγινε πρώτος ύπατος, την πάντρεψε με τον υπασπιστή του Ζυνό, που αργότερα τον έκαμε στρατηγό και δούκα d'Abrantès, λόγω της επιτυχούς έκβασης της εκστρατείας στην Πορτογαλία, που ήταν διοικητής, και μεταξύ άλλων κατέλαβε και την πόλη Αμπραντές, για την οποία υπήρχε ήδη Πορτογαλικός τίτλος δούκα. Ο γάμος δεν υπήρξε ευτυχής, η ζωηρή Λάουρα συνδέθηκε κατά καιρούς με διάφορους, μεταξύ αυτών ο Μέτερνιχ, πρεσβευτής τότε της Αυστρίας στο Παρίσι, επίσης ο συγγραφέας Ονορέ ντε Μπαλζάκ. Ο άνδρας της αυτοκτόνησε. Ο Ναπολέων ενοχλημένος από τη διαγωγή της, την έδιωξε από το Παρίσι, αυτή όμως κατάφερε και γύρισε. Μετά την πτώση τού Ναπολέοντα, ο εραστής της Μπαλζάκ την ενθάρρυνε και την βοήθησε να γράψει το βιβλίο. Περιέχει ανακρίβειες, κουτσομπολιό, και κακία για τον Ναπολέοντα. Ο Γάλλος συγγραφέας Γκωτιέ (Gautier), ειρωνικά την ονόμαζε Αμπρακαντάντες (Abracadάntes).. Πέθανε φτωχή σε γηροκομείο, 54 ετών. Στον τάφο της διαβάζει κανείς: «Εδώ κείται Κομνηνού Δούκισσα ντ’ Αμπραντες». Ένας γάλλος καθηγητής, ονόματι Hanin, ο οποίος πριν από τη Γαλλική επανάσταση διετέλεσε πρεσβευτής στο Μόναχο, ασχολήθηκε με το γενεαλογικό δένδρο των Βοναπάρτηδων και βεβαίωνε πως η καταγωγή τους ήταν Ελληνική, από τους Κομνηνούς τής Κορσικής. <br /> Αδιαμφισβήτητα πάντως ιστορικά γεγονότα είναι τα ακόλουθα: Κατά την πρώτη του εκστρατεία στην Ιταλία ο Ναπολέων το 1797 έστειλε από την Τεργέστη στον μπέη της Μάνης Τζανέτο Γρηγοράκη, απαντητική επιστολή με τους συμπατριώτες του Kορσικανούς Δήμο & Νικόλαο Στεφανόπουλο, οι οποίοι όταν επέστρεψαν στο Παρίσι έγραψαν βιβλίο με τις εντυπώσεις τους από τη Μάνη. Γράφει ο Ναπολέων: «Ο Στρατηγός Διοικητής τού εν Ιταλία στρατού, Βοναπάρτης, προς τον αρχηγόν τού ελευθέρου λαού της Μάνης. Πολίτα, έλαβον εν Τεργέστη την επιστολήν σας, δι' ης μοί εκφράζετε την επιθυμίαν σας να φανήτε ωφέλιμος τη Γαλλική Δημοκρατία, δεχόμενοι εις τους λιμένας σας τα πλοία της. Πιστεύω ότι θέλετε τηρήσει την υπόσχεσίν σας, με πίστιν αρμόζουσαν εις τους απογόνους των Σπαρτιατών. Η Γαλλική Δημοκρατία δεν θέλει φανή αχάριστος προς το έθνος σας. Σε ότι δε, αφορά εμέ, θέλω δεχθή ευμενώς πάντα βουλόμενον εξ υμών, να έλθη προς εμέ εκ μέρους σας, και ουδέν επιθυμητότερον, ει μη να υπάρχη συμφωνία, μεταξύ δύο εθνών αγαπώντων εξ ίσου την ελευθερίαν. Σας συνιστώ τους κομιστάς της παρούσης, οίτινες είναι επίσης απόγονοι των Σπαρτιατών. Εάν δεν εξετέλεσαν μεγάλα πράγματα, είναι ότι δεν ευρέθησαν εις μεγάλους κύκλους δράσεως. Υγεία και αδελφότης, Βοναπάρτης». Οι Μανιάτες έστειλαν ως δώρο ένα αγαλματίδιο της Ελευθερίας, που είχε βρεθεί στην Παλαιόπολη του Γυθείου, και κρατούσε δόρι στο δεξί, στεφάνι και πίνακα με νόμους στο αριστερό, και στο κάτω μέρος έγραφε «Νίκη ή Θάνατος». Ο Ναπολέων έστειλε στο Γύθειο ένα καράβι με πολεμοφόδια, όμως οι Τούρκοι το αντιλήφθηκαν, βομβάρδισαν το Γύθειο, και πήραν το φορτίο, 90 καντάρια πυρίτιδα, και 40 καντάρια βόμβες. Στη βιβλιοθήκη του Ναπολέοντα βρέθηκε φάκελος με το δένδρο καταγωγής τού Δημητρίου και με τα επίσημα στοιχεία αναγνώρισης εκ μέρους τού βασιλιά, δηλ. ο τίτλος του πρίγκιπα, το δικαίωμα να χρησιμοποιεί ως έμβλημα τον Βυζαντινό δικέφαλο αετό με το στέμμα, και τον τίτλο μέλους επί τιμή της βασιλικής αυλής. Στη Σχολή Ευελπίδων ο Ναπολέων είχε γράψει μία εργασία με τίτλο, «Απομνημονεύματα, σχετικά με την εκπαίδευση των νεαρών Μανιατών» (Memoires sur l’education des jeunes Maniόtes). Είναι προφανές, πως νεαρός στο Αιάκειο, είχε εντυπωσιαστεί από τους Μανιάτες. Στην εκστρατεία της Αιγύπτου συμμετείχε στη στρατιά του και μία Ελληνική λεγεώνα με διοικητή κάποιον Τσεσμελή ή Παπάζογλου Νικόλαο, που αργότερα έγινε συντ/ρχης του Γαλλικού στρατού. Ο Κολοκοτρώνης είχε αποφασίσει να πάει στο Παρίσι και να συναντήσει τον Ναπολέοντα για βοήθεια, δεν πήγε όμως, είπε πως οι ξένοι μεγάλοι σε εκμεταλλεύονται, οι Έλληνες πρέπει να το πετύχουν μόνοι τους. Στην Ελληνική επανάσταση ήλθε εθελοντής και πέθανε ο Παύλος Βοναπάρτης (Paul Bonaparte), ανιψιός του Ναπολέοντα, από τον αδελφό του Λουκιανό. Ο Αλέξανδρος Σούτσος, στο ποίημα του, «Ο Περιπλανώμενος», γράφει: <br />Διετήρει αίματός του εις τα φλέβας του ρανίδα<br />Ο Κορσικανός, ο έχων τον Ταΰγετον Πατρίδα<br />Και εις μίαν μόνην ώραν<br />Την γην παίξας, την γήν χάσας<br />Εις του Βατερλώ την χώραν»!<br /> Ο Ναπολέων ουδέποτε απεδέχθη την όποια καταγωγή. Ερωτηθείς κάποτε, είπε πως η γενιά του αρχίζει από τον ίδιο.Αχιλ. Σ. Ξανθουλέαςhttp://www.blogger.com/profile/13799414561357505568noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-75740307428236343.post-19022489728140755462009-07-09T07:11:00.000-07:002009-07-09T07:12:30.415-07:00Η ΕΠΟΠΟΙΙΑ «ΑΛΜΥΡΟΣ-ΔΙΡΟΣ-ΠΟΛΥΑΡΑΒΟΣ»<br /> Πιστεύω, και έχω επ’ αυτού αρθρογραφήσει σε πολλές Μανιάτικες εφημερίδες, πως η εποποιία «Αλμυρός-Διρός-Πολυάραβος», πρέπει να εορτάζεται ως ενιαία τρισυπόστατη οντότητα, χωρίς σοβινιστικούς τοπικισμούς και αντιπαλότητες, που ζημιώνουν την ΙΔΕΑ τής Μάνης. Οι τρεις αυτές δοξασμένες Μανιάτικες μάχες, είναι ακριβώς εκείνες που κυρίως έδωσαν το στίγμα, τής, γεωγραφικά και γενεαλογικά ενιαίας περιοχής. Ας μην είναι η αιτία, (ή έστω η αφορμή), διχαστικών εκφάνσεων με περιφρονητικές απολήξεις. Συμβατός προς αυτήν την ιδέα, θα είναι ο λόγος που θα αρθρώσω, με σεβασμό θα υμνήσω τήν Μανιάτικη εποποιία.<br />Δόξα στο πνεύμα των αρχαίων προγόνων, αιώνιον φωτός πηγήν.<br />Δόξα στα όπλα ηρώων νέων, που ετίμησαν αυτήν την Γην.<br /> Τoν Φεβρουάριο 1825 ο Ιμπραήμ αποβιβάζει στη Μεθώνη 4,5 χιλ. στρατό, αμαχητί. Θα μπορούσαν να τον συντρίψουν, δυστυχώς όμως οι προσωπικές έχθρες των κυβερνώντων την Ελλάδα, οι ταξικές αντιθέσεις, ο τοπικισμός, τα δάνεια με τις λίρες, είχαν οδηγήσει το Έθνος, στην δυστυχέστερη ίσως περίοδο του Αγώνα, μαινόταν ο δεύτερος εμφύλιος. Ο Ιμπραήμ επωφελείται, και τον Μάρτιο καταλαμβάνει αμαχητί και την Κορώνη. Προβαίνει σε λεηλασίες και σε δηώσεις. Κινείται προς Ναβαρίνο, νικά στο Κρεμμύδι, τα κυβερνητικά στρατεύματα φοβήθηκαν και έφυγαν για τη Ρούμελη. Νέες ενισχύσεις στη Μεθώνη. Καταλαμβάνει την Σφακτηρία, το Παλιόκαστρο, το Νιόκαστρο. Τον Μάιο νικά στο Μανιάκι, σε μία κατάφορα άνιση μάχη. Το λεφούσι που έσερνε, «σκέπαζε όλον τον τόπον, όσον βλέπει το μάτι ανθρώπου». Ο Παπαφλέσσας με 900 που δεν κιότεψαν κι’ έμειναν, μίλησε για Λεωνίδια μάχη. Από τους εκατόν είκοσι Μανιάτες με τον Πιέρρο Βοϊδή, δεν έφυγε ούτε ένας. «Πάμε στα ταμπούρια μας, και όποιος θα μείνει γιαμά, ας ακούει των γυναικών τα μοιρολόγια». Οι περισσότεροι έπεσαν· κι’ ο Παπαφλέσσας, κι’ ο Βοϊδής. Το Μανιάτικο ταμπούρι, το πιό δυνατό, κράτησε ως το τέλος. Οι Μανιάτισσες πολλούς μοιρολόγησαν. Πλάι στις Θερμοπύλες, πλάι στην Αλαμάνα,.. το Μανιάκι.<br /> Πριν προχωρήσει προς Τρίπολη, καταλαμβάνει την Κυπαρισσία, την Καλαμάτα, τις Κιτριές, τον Αλμυρό. Δεν ήταν έτοιμος ακόμη, δεν τόλμησε να μπει στη Μάνη. Τον Ιούνιο στην Πολιανή-Τραμπάλα-Βέρβενα,..άρχοντας στην Τρίπολη. Κινείται προς Ναύπλιο, στους Μύλους βρήκε αντίσταση, πάει στο Άργος, φοβάται όμως το πάθημα τού Δράμαλη, καίει το Άργος και γυρίζει στην Τρίπολη. Στο Ναβαρίνο κι΄ άλλες ενισχύσεις. Τον Ιούλιο καίει την Αλωνίσταινα και τη Μαγούλιανη. Τον Αύγουστο αιχμαλωτίζει 800 γυναικόπαιδα στο Κυπαρίσσι, καίει Φιλιατρά, Γαργαλιάνους, Λαγουδίτσα. Τον Οκτώβριο ξεκινά γιά το Μεσολόγγι, για να αντικαταστήσει τον Κιουταχή, με εντολή του Σουλτάνου. Τέτοια φήμη στρατηλάτη είχε αποκτήσει. Στην διαδρομή φωτιά στον Πύργο και στη Γαστούνη, σφαγή στο Χλομούτσι, στην Ανδραβίδα, στα Λεχαινά. Τέλη Δεκεμβρίου φθάνει στο Μεσολόγγι και το πολιορκεί σκληρότερα από τον Κιουταχή. Τον Απρίλιο η ηρωική έξοδος. Γυρίζει στον Μοριά, καμένη γης και όλεθρος, Καστράκι Καλαβρύτων, Αγ. Λαύρα, Μέγα Σπήλαιο, Κερπινή, Ανδρίτσαινα, φθάνει στη Μεθώνη. Τον ενδιαφέρει η Μάνη. Στις 29 Μαϊου στέλνει «μπουγιουρντί» στούς Μανιάτες, προσκύνημα, άλλως δέν θα αφήσει «μήτε ίχνος οσπιτίου». Είχε μείνει μόνο η Μάνη, και θέλησε να τελειώσει και με αυτήν. Πίστευε πως η κατάκτηση αυτού του άγριου τόπου, που ο πληθυσμός μετριέται με τουφέκια, και που, επί τόσους αιώνες άπαρτος έμεινε, θα ήταν η ολοκλήρωση τής εκστρατείας του. Βιάζεται να τον υποτάξει. Τον είχαν μεθύσει, οι τόσες επιτυχίες του. Γι΄ αυτό τις απαρίθμησα, για να φανεί ποίον αντίπαλον ευτέλισε, μία μικρή γη Μάνη. Οι Μανιάτες έδωσαν το δικό τους «Μολών Λαβέ», απαντούν πως τον περιμένουν «με όσες δυνάμεις θελήσει». Ο Ιμπραήμ οργίζεται, και ξεκινάει να κάψει τα «οσπίτια», και να σφάξει, κάμνοντας περίπατο, όπως νόμιζε. Δύο φορές προσπάθησε, μία από την δυτική κλιτύ του Ταϋγέτου, και μία από την, ανατολική. Απέτυχε και στις δύο.<br /> (Στο σημείο αυτό θα ήθελα να σημειώσω, πως στο τεράστιο έφιππο άγαλμα του Ιμπραήμ, που είδα στο προαύλιο τού Πολεμικού μουσείου του Καϊρου, είναι καταγραμμένες όλες οι νίκες του, και το Μεσολόγγι. Πουθενά όμως, ο Αλμυρός, ο Διρός, ο Πολυάραβος).<br /> Η 1η εκστρατεία, 21 έως 24 Ιουνίου 1826 στον άξονα «Αλμυρός-Διρός», ξεκίνησε με έναν υπερόπτη Ιμπραήμ, μεθυσμένο από τη δόξα του. Στις 21 Ιουνίου, οι Μανιάτες ταμπουρώνονται στη «Βέργα», περίπου 3.000, μαζί και Μεσσήνιοι, με αρχηγούς, τον Αναστάση Μαυρομιχάλη, τον Κατσάκο, τον Κουμουνδουράκη, τον Τρουπάκη, τον Γρηγοράκη, τον Πιερράκο και άλλους. Ο Ιμπραήμ με παραπλάνηση προσπαθεί να αποτρέψει την οχύρωση, ο στόλος βομβαρδίζει τα παράλια από Τραχήλα μέχρι Κιτριές. Αποτυγχάνει. Την επομένη στέλνει τον Κεχαγιά με 7 χιλ. πεζούς και ιππείς να σαρώσει την βέργα. Πίσω όμως από την βέργα στέκονταν τα χαλύβδινα τείχη της Μάνης. Δέκα γιουρούσια, δέκα ώρες, μέχρι αργά το απόγευμα. Τότε, ένα τμήμα από τα Σκυφιάνικα με προώθηση ερπυσμού βρίσκεται στα νώτα των αιγυπτίων και προκαλεί πανικό και φυγή, οι αιγύπτιοι έχασαν πάνω από τρακόσους, ούτε 10 οι Μανιάτες. Με την βοήθεια Γάλλων αξιωματικών ο Ιμπραήμ καταστρώνει σχέδιο μεγαλοφυές Ναπολεόντειας σύλληψης, κατά το αξίωμα τής Πολεμικής Τέχνης, «εκ του ισχυρού προς το ασθενές», ήτοι, πρώτον, απόβαση στον Διρό με διττό στόχο την κατάληψη τής ευάλωτης πλέον Μέσα Μάνης, της οποίας το αξιόμαχο δυναμικό είναι συγκεντρωμένο στην Βέργα, και την εξασθένηση τής Βέργας από φόβο γιά τις οικογένειες τους. Και δεύτερον, εγκλωβισμός τής Βέργας σε θανάσιμη τανάλια με μετωπική επικέντρωση δυνάμεων εμβολισμού διάνοιξης ρήγματος στο χαμηλό τμήμα, και με εκ των νώτων προσβολή τών αμυνομένων από αποβατικό άγημα όπισθεν των γραμμών.<br /> Στις 23 Ιουνίου, με μία συνδυασμένη επιχείρηση, χτυπούσαν την Βέργα, και αποβιβάζονταν στον Διρό.<br /> Στη Βέργα γρήγορα ανασχηματίσθηκαν, απώθησαν και καταδίωξαν τον εχθρό μέχρι την Αγία Σιών. Ένα τελευταίο γιουρούσι την επομένη κατά της Βέργας ξεψύχησε πριν καλά γεννηθεί, γλίτωσαν μάλιστα την ολοκληρωτική σφαγή από νυκτερινή επιδρομή στο στρατόπεδο τους, που οι Μανιάτες σχεδίαζαν,.. κάτι υποψιάστηκαν και έφυγαν πίσω από τον Νέδα. Η Βέργα δικαιούται μία θέση, στον πα-γκόσμιο κατάλογο σημαντικών μαχών. Ως Στρατηγικός Ελιγμός επιλογής τού πεδίου της μάχης, που οι Μανιάτες, ανά-γκασαν τον εχθρό να αποδεχθεί, και ως τακτική μάχης, με την εύ-καμπτη δομή τού σχεδίου, στην εκ δεξιού υπερκέ-ραση, και στην, άμ-εση ενίσχυση τού αριστερού, η οποία ανέ-στρεψε τον αιφνιδιασμό της εχθρικής επίθεσης, σε άντεπιθετική καταδίωξη. <br /> Στον Διρό βρισκόταν η γρανιτένια ψυχή της Μανιάτισσας με το δρεπάνι της και με τις τρομερές κραυγές της, αλλά και το κουράγιο των γερόντων και των ιερέων. Ξημερώματα αποβιβάστηκαν περίπου 1500. Οι ιερείς σήμαναν τις καμπάνες, μαζεύτηκαν κάπου 600 με ό,τι εύρισκαν για όπλο. Στα απόκρημνα άκρα οι άνδρες, κυρίως γέροντες, στο κέντρο οι γυναίκες. Πρώτες όρμησαν χτυπώντας εκ του συστάδην με τα αγχέμαχα δρεπάνια τους, με τόση ορμή, με τέτοιες κραυγές, στις οποίες σεκόντο έκαναν οι γέροντες, που οι αιγύπτιοι κάτω από πρωτόγνωρη κατάσταση, αλλόφρονες και πλήρως αιφνιδιασμένοι, τρέπονται σε φυγή ποδοπατούντες & ποδοπατούμενοι. Οι γέροντες κλείστηκαν σε πύργους. Στην Αρεόπολη από τον πύργο Πικουλάκη χτύπησαν με πυροβόλο, έκαμαν και έξοδο, φοβήθηκαν οι αιγύπτιοι και υποχώρησαν. Υποχώρησε και το ασκέρι προς Χαριά και Πύργο υπό τα συνεχή πυρά από τους πύργους, τούς καταδίωξαν, άνδρες, γυναίκες, ακόμη και παιδιά, με τους ιερείς επικεφαλής, τούς προκάλεσαν μεγάλες απώλειες. Ο Ιμπραήμ λυσσά, ξαναδοκιμάζει την επομένη, γιά κακή του όμως τύχη έρχονται 300 με τον Γιώργη Μαυρομιχάλη , που πήγαιναν στον Αλμυρό και ανέστρεψαν πορεία. Η σφαγή πήρε τρομερές διαστάσεις, πάνω από τους μισούς χάθηκαν. Οι γυναίκες άνδρες γεγόνασιν. Η Πανώρια Βοζίκη, με το δρεπάνι της θέρισε τα κεφάλια δύο τούρκων, που είχαν συλλάβει τον γέρο πατέρα της. Αλλά και μία άλλη που ρίχθηκε στη θάλασσα και έσυρε έξω τον αιγύπτιο που πήγαινε να τις ξεφύγει, σκοτώνοντάς τον για το κακό που έπαθε, από το κάψιμο των σπαρτών.<br /> Ο Ιμπραήμ ντροπιασμένος πηγαίνει στην Τρίπολη. Προσωρινή είπε ήταν η αποτυχία. Ετοιμάζεται να ξανάρθει. Τέλη Ιουλίου ξεκινά από την Τρίπολη με τρεις φάλαγγες, περνά από την Κυνουρία, κατέρχεται τον Πάρνωνα, λεηλασίες, σφαγές, καταστροφές, τίποτα όρθιο. Άγ. Πέτρος, Καστρί, Άγιαννης, Μελιγγού, Άστρος, Πραστός, Κρεμαστή, Βρονταμάς. Η Κρεμαστή πολιορκήθηκε τρεις μέρες, χωρίς νερό, χωρίς τροφή, οι περισσότεροι προτίμησαν τον γκρεμό. Όμως στον Βασαρά λαχτάρισαν από τους Νικηταρά-Πλαπούτα-Γενναίο Κολοκοτρώνη, εγκατέλειψαν μάλιστα 300 αιχμαλώτους και 1.200 γιδοπρόβατα. Μέσα Αυγούστου μαζεύονται στον Μυστρά. Ο Ιμπραήμ δεν χασομερά στο Κάστρο του Μυστρά, το αφήνει, δεν το καίει, τον καίει η Μάνη. Ένας μικρός πύργος στο Μεχμέτμπεη (στα Χανια της Τάραψας) τον παρενοχλεί, ορμά, οι τριάντα κι’ ο παπάς που ήταν μέσα του αντιβγήκαν επί μέρες, τινάζει τον πύργο με λαγούμι, με τα σπαθιά τους άνοιξαν δρόμο, τρείς… τους πήρε μαζί του ο πύργος.<br /> Στις 21 Αυγ. 1826 αρχίζει η δεύτερη εκστρατεία κατά της Μάνης, στον άξονα «Μυστράς-Πολυάραβος», και πεθαίνει (τόσο αυτή, όσο και κάθε σκέψη επανόδου), στις 28 Αυγ. Ανεβαίνει τα Μπαρδουνοχώρια, στην Αναβρυτή, από το διάσελο στην Κακιά Σκάλα, στη ράχη τού Ταϋγετου, ατενίζει τον κακοτράχαλο μισητό τόπο της Μάνης. Αρχίζει να κατηφορίζει στα εξωχώρια, ήθελε μέσω Καρδαμύλης να αιφνιδιάσει τους Μανιάτες από δυτικά. Συναντά ισχυρή αντίσταση, ανακόπτεται, οπισθοχωρεί, στο Σορό και στην Κακιά Σκάλα το τελικό χτύπημα, τον αναγκάζουν να αναστρέψει πορεία. Ίσως και να θυμήθηκε το πάθημα Τουρκαλβανών στην Ανδρούβιστα περίπου πριν ένα αιώνα, για το οποίο ο Νηφάκος με κάποια δικαιολογημένη υπερβολή λέει «ο ένας κόβει εκατό, οι εκατό χιλίους, και τους ανεμοσκόρπισαν, τους έκαμαν αθλίους». Οι Γάλλοι σύμβουλοί του, ιδίως ο συν/ρχης Σελβ, που τούρκεψε κι΄ έγινε Σαλιμάνμπεης, ίσως τού μίλησαν για τον Αννίβα και τον Ναπολέοντα που διέβησαν τα Λευκά Όρη, κι’ ήθελε κι’ ο ίδιος να αιφνιδιάσει τους Μανιάτες διελαύνοντας τον Ταϋγετο. Τρομάρα του. Επιστρέφει στο Μεχμέτμπεη και με δύο φάλαγγες ακολουθεί την ανατολική κλιτύ του Ταϋγέτου. Η μία φάλαγγα προελαύνει προς Μέσα Μάνη, περνά τον Πασαβά, στην διάβαση «Μανιάκοβα-Λαγκάδα» περίμεναν 300 με τον Κοσονάκο και τον Γιώργη Μαυρομιχάλη, καταφθάνει κι’ ο Κατσάκος μ’ άλλους τόσους και χτυπά απ’ τα νώτα, οι αιγύπτιοι πανικοβάλλονται, τρέπονται προς Πασαβά-Γύθειο. Η δεύτερη φάλαγγα με τον ίδιο τον Ιμπραήμ, αφού λαφυρολόγησε την περιοχή Κροκεές-Έλος, φθάνει στο Γύθειο και αρχίζει να ανηφορίζει την ορεινή διαδρομή τού Μαλευρίου, Αρχοντικό, Άγ. Νικόλαος, Πολυάραβος, κι’ από εκεί Κρυονέρι, Οίτυλο, Κελεφά, Αρεόπολη. Η Μάνη ολόκληρη στα πόδια του. Χρειάζεται οδηγό, βρίσκει κάποιον, μία νέα Ανόπαια οδός. Στέλνει μαζί του 6 χιλ. ως εμπροσθοφυλακή. Στην Δεσφίνα σκόνταψε. Ο πύργος του Θόδωρου Σταθάκου έκλεινε το δρόμο, ζούσε εκεί με τη γυναίκα του, τα δυό του παιδιά και έναν υπηρέτη, την ημέρα εκείνη βρίσκονταν και μερικοί συγγενείς. Ο οδηγός συγγένευε μαζί του και προσπάθησε να διαπραγματευθεί, ο Θόδωρος προσποιείται πως δέχεται, ο οδηγός πλησιάζει με δύο αιγύπτιους, τους σκότωσαν με μπαταριές. Αμύνθηκαν στον πύργο ηρωικά επί ώρες, τον χτύπησαν όμως με πυροβόλο και τον πυρπόλησαν.<br />Θεόδ. και Κυρ. Σταθάκος - Δημ. Πουλάκος - Γεώργ. Ψευτολάκος – Ευστάθ. Κυριάκος - Γυναικόπαιδα.<br />Η Πατρίδα υποκλίνεται-Πρέπει.<br /> Η καθυστέρηση έδωσε χρόνο να προστρέξουν ενισχύσεις, Ηλίας Τσαλαφατίνος, Παναγ.-Γιώργ.-Νίκος Γιατράκος, Γιώργης και Κων/νος Μαυρομιχάλης, Ηλίας Κατσάκος, μαζεύονται πάνω από χίλιοι άνδρες και γυναίκες, ταμπουρώνονται στον Προφήτη Ηλία, στην είσοδο τής στενωπού Δερβένι-Φούρκα, στο Σταβροπυργάκι. Πλησιάζει ένα τμήμα ανιχνευτών, σε απόσταση βολής το καλωσορίζουν, δύο γλύτωσαν, τα μαντάτα στον διοικητή τους Χουνσήμπεη. Αυτός διατάσσει μαζική επίθεση «εφ’ όπλου λόγχην», όμως, μετά τις εύστοχες μπαταριές που δέχτηκαν, την επίθεση την έκαμαν με όπισθεν. Ανασυντάσσονται, νέα επίθεση, νέα απόκρουση. Ο Χουνσήμπεης φοβάται την οργή τού Ιμπραήμ, είχε φθάσει μεσημέρι, τρίτη έφοδος, πάση δυνάμει τώρα, μάχη σώμα με σώμα. Δεν άντεξαν οι αιγύπτιοι, σκόρπισαν κυνηγημένοι. Ο Ιμπραήμ ρίχνει στην μάχη κι΄ άλλες μονάδες. Εφαρμόζει τον γνωστό Ναπολεόντειο ελιγμό: «κατά μέτωπον απασχόληση, και έκ του πλευρού υπερκέραση», ένα συγκρότημα πεζικού θα απασχολήσει τους Μανιάτες μετωπικά σε επίθεση παραπλάνησης, την ώρα που ένα άλλο συγκρότημα πεζικού και πυροβολικού θα εκτελέσει υπερκέραση εκ του δεξιού προς Κουρκουτσίλι, με στόχο την κατάληψη του υψώματος 1037. Ένα τρίτο συγκρότημα εφεδρεία. Ο ελιγμός του Άουστερλιτς…. Μόνο που ο Ιμπραήμ δεν ήταν Ναπολέων. Τα πυροβόλα άργησαν να μετακινηθούν, πήγαν στη θέση τους στις 7 το απόγευμα. Η επίθεση ξεφούσκωσε, το σχέδιο απέτυχε. Η νύχτα διέκοψε τη μάχη. Οι Μανιάτες χωρίς να έχουν επιτελικά πτυχία και στρατιωτικούς συμβούλους (ήταν οι ίδιοι) προέβησαν σε τακτικό ελιγμό υποχώρησης σε ευνοϊκότερη θέση άμυνας, πήγαν νυχτιάτικα και με πάσαν μυστικότητα στην Λάκκα Στεφανάκου, στην έξοδο τής στενωπού Δερβένι-Φούρκα. Στις 4 το πρωί οι αιγύπτιοι δεν είχαν αντιληφθεί ακόμη πως οι Μανιάτες έλειπαν, επιτέθηκαν στους βράχους, σαν τον Δον Κιχώτη στους ανεμόμυλους. Ο Ιμπραήμ διατάσσει το μικτό συγκρότημα πεζικού-πυροβολικού να εκβιάσει τη στενωπό και να καταλάβει το χωριό Πολυάραβος. Η εμπροσθοφυλακή αποδεκατίσθηκε. Οκτώ το πρωί. Ο Οσμάνμπέης ξανά στην επίθεση με όλη τη δύναμη και με υποστήριξη πυροβολικού. Οι οβίδες δεν εύρισκαν τους Μανιάτες, μόνο κρότο έκαναν, οι Μανιάτες τους χλεύαζαν, και τους προκάλεσαν βαριές απώλειες, τους ανάγκασαν σε υποχώρηση. Αναλαμβάνει την άμεση διοίκηση ο ίδιος ο Ιμπραήμ. Εντοπίζει το μονοπάτι Στενοδιάβατα που οδηγούσε στη Λάκκα Στεφανάκου στο αριστερό πλευρό των αμυνομένων. Το μεσημέρι εξαπολύει μετωπική επίθεση παραπλάνησης στο Δερβένι-Φούρκα, και στέλνει τον Χουνσήμπέη στα Στενοδιάβατα. Είναι πρόδηλο πως τα σχέδια μάχης ήταν Γαλλικής-Ναπολεόντειας φιλοσοφίας, αν δεν είχε Μανιάτες απέναντι του, οι επιτυχίες του θα συνεχίζονταν. Ο ελιγμός απέτυχε, η πορεία στα Στενοδιάβατα βράδυνε και έγινε αντιληπτή από τους Μανιάτες, νύχτωσε. Δεύτερη τακτική υποχώρηση, και οχύρωση των Μανιατών στο χωριό Πολυάραβος, κάτω από τον επιβλητικό όγκο Ζίζιαλι με 1469 μέτρα ύψος. Ήλθαν ενισχύσεις, έγιναν όλοι 2.000. Το ηθικόν τους ακμαιότατον. Οι αιγύπτιοι καταπονημένοι, αποθαρρημένοι, διψασμένοι. Ο Ιμπραήμ ήθελε όμως τη Μάνη, χωρίς αυτήν η Επανάσταση ζούσε,… το έργο του χαμένο.<br /> Τελευταία μάχη, 28 Αυγούστου. Μετωπική επίθεση ο κύριος όγκος του στρατού,.. κομάντος από την ανατολική κλιτύ τής Ζίζιαλι προς Άγιο Βλάση και αιφνιδιασμός τού αριστερού των αμυνομένων. Ένα ακόμη σχέδιο αξιοσημείωτο. Οκτώ το πρωί εκδηλώθηκε η επίθεση, με πολύ αργό ρυθμό, στις 11 βρίσκονταν σε απόσταση βολής. Η μάχη γρήγορα άρχισε να κλείνει υπέρ των Μανιατών. Ο Ιμπραήμ παροτρύνει, απειλεί, ενεργοποιεί τις εφεδρείες του, στις 2 μετά το μεσημέρι κάτι είχαν καταφέρει. Οι Μανιάτες αποφάσισαν να δώσουν τέλος. Μετά από ομοβροντίες πυκνών πυρών που ανέκοψαν την προώθηση, σαν αετοί αντεπιτέθηκαν, «η Παναγιά μαζί μας», και έτρεψαν σε φυγή τον εχθρό, τον καταδίωξαν μέχρι τον Προφήτη Ηλία. Οι κομάντος, (ο Αλλάχ να τους κάμει κομάντος), το έβαλαν στα πόδια πανικόβλητοι. <br /> Ελένη Αναειπόνυφη, μιά ηρωίδα, ανηφόριζε με δυσκολία την πλαγιά, έχοντας αγκαλιά τα δυό μωρά της, η ζώνη της μισολυμένη, ένας αιγύπτιος την τράβηξε. Η Ελένη είχε δέσει τις οικονομίες της εκεί, απόθεσε στο έδαφος τα δυό παιδιά και άρπαξε τον κόμπο. Πιο δυνατός την τράβηξε στην κατηφόρα ο αιγύπτιος. Αφήνει τότε εκείνη απότομα το άκρο, κι’ ανάσκελα ο αράπης, πριν καταλάβει τί συνέβη, την ξιφολόγχη του η Ελένη κάρφωσε στο στήθος του.<br /> Ο Ιμπραήμ προσπαθεί για νέο γιουρούσι, μιλάει για τις νίκες του, Μεσολόγγι, Μανιάκι, Τρίπολη, αρνούνται, απαντούν πως θα χαθούν όλοι. Οι τρομεροί πολεμιστές - γιά τους μή Μανιάτες φυσικά - επιδόθηκαν σε αγωνιώδη φυγή επιβίωσης, οι δυστυχόμοιροι που βρήκαν στο δρόμο τους Μανιάτες. Πάνω από 1100 οι νεκροί τους. Εικοσιοκτώ από ‘δώ. Η τρίτη ταπείνωση τού Ιμπραήμ, από τους Μανιάτες. Πάλι ντροπιασμένος. Πριν πάει στην Τρίπολη ήθελε να μετριάσει την ντροπή του με κάποια νίκη, στη Μονεμβάσια τιμωρεί τους Έλληνες που εκπόρθησαν το κάστρο.<br /> Η Μάνη ευτέλισε το γόητρο που είχε αποκτήσει ο Ιμπραήμ, εκείνο τού «στρατηλάτη». Ήταν ένας καλός στρατηγός, μία ισχυρή φυσιογνωμία, όμως δεν μέτρησε όσο έπρεπε σωστά τους Μανιάτες. Δεν τον δίδαξε η καταστροφή του Αλή Βούμικου το 1481 στα υψώματα του Οιτύλου. Ούτε του Σερασκέρη της Πελοποννήσου Ισμαήλ πασά το 1686 στο Κάστρο της Κελεφάς. Ούτε του Χατζή Οσμάν με Τουρκαλβανούς το 1770, όταν προσπάθησε να εισέλθει στη Μάνη από τις ίδιες διαδρομές και μαζί με τα 2/3 του στρατού του έχασε και ο ίδιος τη ζωή του, πληρώνοντας για τη σφαγή των 70 Μανιατών στον πύργο των Καλκάνηδων στο Σκουτάρι, καθώς και για την κατακρεούργηση τριών γερόντων πρεσβευτών. Όταν τα ιερά και τα όσια κινδυνεύουν, το μεγαλείο τής ψυχής γιγαντώνεται, και μαζί του γιγαντώνεται η δύναμη και η θέληση.<br /> Μετά τις συνεχόμενες αυτές νίκες αναθαρρεύει όλη η επαναστατημένη Ελλάδα και έχει επιτυχίες. Η επική αυτή τριλογία της Μάνης δικαιούται περίοπτη θέση στην στρατιωτική Ιστορία. Δυστυχώς όμως η πρωτεργάτις και στήριγμα της Επανάστασης -τουλάχιστον στη στεριά - υπέστη και υφίσταται άδικη μεταχείριση. Η αξιοσύνη προκαλεί φθόνο.<br /> Τον Φεβρουάριο 1830, οι μεγάλες Δυνάμεις ανακηρύσσουν την Ελλάδα ανεξάρτητο κράτος, ύστερα από 1976 χρόνια υπό το καθεστώς τριών διαδοχικών αυτοκρατοριών, την ήπια Ρωμαϊκή και Βυζαντινή επικυριαρχία, και την επαχθή Οθωμανική καταπίεση 377 χρόνων Τουρκικού ζυγού, πλην Μάνης. Το έθνος όμως των Ελλήνων, ποτέ δεν έπαψε να υπάρχει. Παρά τα λάθη του, διατρέχει τούς αιώνες και ανθίσταται. Υπερήφανο για το παρελθόν του, μορφώνοντας το, προς κρίση από την Ιστορία, παρόν του, και χαράσσοντας το μέλλον του. Μαζί όμως με την υπερηφάνεια που εκδηλώνομε στις επετείους, ας προτρέπομε τους εαυτούς μας και γιά αυτοκριτική. Η ψυχή μας είναι Ελληνική. Και ως τηλαυγής φάρος, το Ελληνικό διαχρονικό ιδεώδες, να μας φωτίζει όπου κι’ αν βρεθούμε ενταγμένοι, συνεχίζοντας την ιστορική μας πορεία στα πλαίσια των εκάστοτε διαμορφούμενων συγκυριών, έχοντες όμως πάντα κατά νουν, ότι, αν υστερήσομε Εκείνων, των οποίων το όνομα, το πνεύμα, και τους άθλους επικαλούμεθα, δύσκολα θα δυνηθούμε να αντικρούσομε τους ελλοχεύοντες πολλούς ζηλωτές, στην προσπάθεια τους να μας χαρακτηρίσουν ως αχθοφόρους τού ονόματος τών μεγάλων μας προπατόρων.<br /> Και εμείς, οι απόγονοι αυτών των ηρώων, του Αλμυρού, του Διρού, του Πολυάραβου, επιγνώμονες τών θυσιών τους, των άθλων και των επιτευγμάτων τους, και έμπλεοι συναισθημάτων δίκαιης έπαρσης, με σεβασμό να συνειδητοποιούμε την κληρονομιά που μας άφησαν, και να πορευόμαστε όπως Εκείνοι, από το Πάνθεον των εκλεκτών όπου βρίσκονται, να μας βλέπουν θα ήθελαν, ως άξιους τους, και καλύτερους, «άμες δε γ’ εσόμεθα πολλώ κάρρονες».<br /> Υπερήφανα ας αναφωνήσομε, «Ζήτω το Έπος του ΠΟΛΥΑΡΑΒΟΥ», «Ζήτω η ΜΑΝΗ».<br /> Αχιλ. Σ. Ξανθουλέας<br /> Αξ/κός ε.α – Πολιτ. Μηχανικός – τ. Τομεάρχης ΔΕΗΑχιλ. Σ. Ξανθουλέαςhttp://www.blogger.com/profile/13799414561357505568noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-75740307428236343.post-7470808943624277622009-07-09T07:02:00.001-07:002009-07-09T07:02:48.679-07:00ΔΗΜΟΣ ΜΑΝΗΣ ;<br />Παιδί το περιβόλι μου που θα κληρονομήσεις<br />Όπως το βρεις κι’ όπως το δεις να μη το παρατήσεις<br />Σκάψε το ακόμα πιο βαθιά και φράξε το πιο στέρεα<br />Και πλούτισε τη χλώρη του και πλάτυνε τη γη του<br />Κι΄ακλάδευτο όπου μπλέκεται να το βεργολογήσεις<br />Και να του φέρνεις το νερό το αγνό της βρυσομάνας<br /> Κ. Παλαμάς<br />Την γη που κληρονόμησες απ΄ τους προγόνους σου<br />Να την κατέχεις αν δείξεις πως τ’αξίζεις<br /> Γκαίτε<br /> Και εμείς, οι απόγονοι αυτών των ηρώων, του Αλμυρού, του Διρού, του Πολυάραβου, επιγνώμονες των θυσιών τους, των άθλων και των επιτευγμάτων τους, και έμπλεοι συναισθημάτων δίκαιης έπαρσης, με σεβασμό να συνειδητοποιούμε την κληρονομιά που μας άφησαν, και να πορευόμαστε όπως Εκείνοι, από το Πάνθεον των εκλεκτών όπου ευρίσκονται, να μας βλέπουν θα ήθελαν, ως άξιους τους, και καλύτερους.<br /> Από τον πανηγυρικό στον Αλμυρό (22.06.08) και στον Πολυάραβο (15.08.08)<br /><br /> Αρκεί η επίκληση του ονόματος τών προγόνων μας σε κάθε περίπτωση αιτήματος μας, χωρίς αντίστοιχες (δεν χρειάζεται να είναι πολεμικές-αχρείαστες, αλλά αν..) σημερινές περγαμηνές; Είμαστε ευχαριστημένοι από τον βίο και πολιτεία μας των τελευταίων δεκαετιών; Αντέχομε την ιστορία μας (όχι εν λόγοις και κομπασμοίς μόνον); Η υλιστική «βελτίωση» της ζωής μας είναι βελτίωση; Και είναι συμβατή με τη γή μας και αποδεκτή από τη γη μας;<br /> Ζητάμε ενιαία Μάνη. Τι εννοούμε; Ενιαία την Ιδέα της Μάνης με κοινές προσπάθειες διατήρησης της ιστορικής μνήμης, κοινές προσπάθειες στην ιστορική πορεία, κοινές προσπάθειες προόδου που σέβονται τον τόπο και την ιστορία του, που να είναι αντικατόπτρισμα της μανιάτικης μας ψυχής, της καθαρής και ανόθευτης καταγωγής μας, της σύμφυτης με την ύπαρξη μας γονιδιακής συνέχειας;<br /> Και αυτό το εκδηλώνομε π.χ. με την αδυναμία μας (ή κάτι άλλο;) να οργανώσομε μία κοινή εορτή απότισης φόρου τιμής γιά τις νίκες κατά του Ιμπραήμ; Οι τρεις δοξασμένες μάχες, στον Αλμυρό, στον Διρό, στον Πολυάραβο, είναι εκείνες που κυρίως έδωσαν το στίγμα της γεωγραφικά και γενεαλογικά ενιαίας περιοχής. Και σήμερα γίνονται η αιτία (ή μήπως η αφορμή;) διχαστικών εκφάνσεων με περιφρονητικές απολήξεις.<br /> Το εκδηλώνομε μήπως με τις απαιτητικές μέσω πολεμικών ιαχών «μαζώξεις» κατά των, υπό προϋποθέσεις χρήσιμων, ανεμογεννητριών, που όμως σε ανεξέλεγκτα χέρια πράγματι προκαλούν άσχημες συνέπειες, π.χ. κακότεχνους δρόμους, και εμείς ξεκοιλιάζομε τη γη με δρόμους προς τα οικοπεδοφέρνοντα αγροτεμάχια μας πετώντας στην πλαγιά τα μπάζα; (Τον Αύγουστο στο μνημείο του Φτέρη στην πενιχρή συγκέντρωση γιά τις ανεμογεννήτριες ακούστηκαν φωνές ιερής αγανάκτησης για την επαπειλούμενη ζημιά του ιερού τοπίου. Και σε ελάχιστη απόσταση, στον μεν δρόμο προς Αρεόπολη στο πρανές προς τη θάλασσα τα σκουπίδια miserabile visu, στο δε πρανές του Αγ.Ηλία δεξιά προς Σταυρό, η γη ξεκοιλισμένη από την κατασκευή του δρόμου στο βουνό, οι ανεμογεννήτριες δεν θα άφηναν τίποτα χειρότερο). <br /> Υμνούμε την άγια γη της Μάνης και την παραγεμίζομε με κτίσματα, όχι σπάνια, αταίριαστα προς την αγνή πρωτογενή αρχιτεκτονική της περιοχής, συχνά θλιβερές απομιμήσεις επιδειξιομανίας και νεοπλουτισμού.<br /> Σωροί από σκουπίδια «στολίζουν» τις εισόδους και τα πρανή των δρόμων πολλών οικισμών (παράγομε πολιτισμό;). Κάποιος τουρίστας που το καλοκαίρι περιδιάβηκε τη Μάνη με ρώτησε που είναι το χωριό μου, και όταν κατάλαβε είπε «Αα… αυτό με τα πολλά σκουπίδια στο δρόμο..».<br /> Οι θάλασσες και οι ακτές δεν είναι υπόδειγμα καθαριότητος, και δεν φταίνε μόνο τα διερχόμενα στα ανοικτά πλοία. Ούτε συνιστά δικαιολογία πως έτσι είναι και αλλού, γιατί εμείς κραυγάζομε πως είμαστε οι καλύτεροι. Όταν πρόκειται για ευρώ, φοβάμαι πως ξεχνάμε την άγια γη.<br /> Μήμως όμως ζητάμε απλά διοικητική ένωση της Μάνης; Αντιλαμβανόμαστε όλοι-είμαι βέβαιος-πως δεν είναι λειτουργική για τους κατοίκους, εν γένει, λύση, όποια κι’ αν είναι η πρωτεύουσα (Γύθειο-Αρεόπολη-Καρδαμύλη). Οι δυσκολίες πρόσβασης στη Δημόσια Διοίκηση θα είναι μεγαλύτερες και πιο χρονοβόρες από την περίπτωση πλειόνων του ενός Δήμων. Και δεν θα ήθελα να ακουστεί επιχείρημα περί κομπιούτερ κλπ. Ασχολούμαι με αυτούς συστηματικά από το 1985 και σε πρώιμο στάδιο από το τέλος της 10ετίας του ’60. Διευκολύνουν «en masse» αν συνιστούν τόσο κοινό εργαλείο όσο και το τηλέφωνο, πράγμα που πόρρω απέχει από την πραγματικότητα. Εξ΄ άλλου υπάρχουν όχι λίγες περιπτώσεις που απαιτούν προσωπική παρουσία. Δεν είναι όμως μόνον αυτό, κυρίως είναι η νοοτροπία της Δημόσιας Διοίκησης (αλλά και των πολιτών, ο Πλάτων στην Πολιτεία (στίχος 426) γράφει «οι πολιτικοί είναι αυτοί που είναι γιατί οι πολίτες είναι αυτοί που είναι. Φτιάξτε καλούς πολίτες για να έχετε καλούς πολιτικούς»).<br /> Ας μην κάμνομε πως δεν προβλέπομε τον εμφύλιο που θα ξεσπάσει, τις υπόγειες, εκρηκτικές ίσως, διαδρομές που θα δρομολογηθούν, εν ονόματι της ιστορίας (ερμήνευε συμφερόντων) για την πρωτεύουσα. Μία ενιαία διοικητικά Μάνη θα εμφανίσει τα πολλά και πολλαπλά μικρότερα και μεγαλύτερα προσωπικά και ομαδικά συμφέροντα, τα οποία θα αμαυρώσουν την Ιδεώδες της Μάνης, θα φθείρουν συνειδήσεις, θα ενθαρρύνουν τη διαπλοκή.<br /> Η Μάνη είναι ΙΔΕΑ, με σεβασμό να απευθυνόμαστε στην οντότητα της, με πράξεις αντάξιες των διακηρύξεων μας, όχι σαν αγελάδα που θα αρμέξομε. Η πατρίδα μας έχει αναμφισβήτητα αδικηθεί. Πέραν όμως από την επίκληση της ιστορίας μας, είμαστε σίγουροι ότι οι πράξεις μας πείθουν τους αδικούντας πως σφάλλουν, τους προβληματίζουν με τύψεις;<br /> Το καλοκαίρι σε μία συζήτηση επί του θέματος με τους εξαίρετους Μανιάτες εκδότες κ.κ. Δημακόγιαννη και Ρουμανέα (στα δύο αντιδιαμετρικά και αλληλοσυμπληρούμενα μετερίζια της Μάνης) πρότεινα τη δημιουργία δύο Δήμων, Δήμο Ανατολικής Μάνης με πρωτεύουσα την Αρεόπολη και Δήμο Δυτικής Μάνης με πρωτεύουσα την Καρδαμύλη, ευελπιστώντας πως μπορεί το σχήμα αυτό να είναι λειτουργικό. Οι Μανιάτες έχουν προασπίσει την Μάνη στον άξονα του Αλμυρού και στον άξονα του Πασσαβά, περισσότερες από μία φορές. Θα συμφωνήσομε και θα αγωνισθούμε για την επίτευξη; Ή, το σαράκι του αρνητικού λόγου ένεκα ιδιοτελειών ενδεδυμένων τον μανδύα της ιστορίας και την ιερή αγανάκτηση για τον τόπο, θα λειτουργήσει διασπαστικά;<br /> Ευτυχείτε.<br /> Νοέμβριος 2008<br /> Αχιλ. Σ. ΞανθουλέαςΑχιλ. Σ. Ξανθουλέαςhttp://www.blogger.com/profile/13799414561357505568noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-75740307428236343.post-91744789558256512722009-07-07T04:37:00.000-07:002009-07-07T04:39:11.914-07:00ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ<br /> Γιά τη μετάφραση που ακολουθεί ετέθη ως κύριο κριτήριο η πιστή απόδοση τού αρχαίου κειμένου χωρίς γλωσσικούς πλατειασμούς και ερμηνευτικές περιφράσεις. <br /> Ως βιβλιογραφικά βοηθήματα χρησιμοποιήθηκαν τα εξής: <br /> (α). Αρχαίο κείμενο.<br /> (β). Μεταφράσεις τών Ελ.Βενιζέλου, Ι.Κακριδή και εκδόσεων «Παπύρου»<br /> (γ). Ανάλυση τού φιλόλογου καθηγητή Σαρ. Ξανθουλέα<br /> <br /> ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ<br /> Ο Θουκυδίδης, στην Ιστορία του για τον Πελοποννησιακό πόλεμο, τη Συγγραφή, όπως τιτλοφορείται (ο πραγματικός τίτλος δεν είναι γνωστός) παραθέτει και 45 δημηγορίες, δηλ. δημόσιες ομιλίες διασήμων και γνωστών, αλλά και αγνώστων. Ίσως οι δημηγορίες αυτές να συνιστούν το πιο δραματικό μέρος της Συγγραφής. Μία από τις δημηγορίες, η οποία όμως ξεχωρίζει από τις άλλες, είναι ο Επιτάφιος τού Περικλή, στο βιβλίο Β’, εδάφια 35~46. Ξεχωρίζει διότι δεν χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα από ιστορική αφήγηση. Αντίθετα, συνιστά ένα πανηγυρικό ρητορικό σχήμα, με κύριο στόχο το εγκώμιο του πολιτεύματος, τον ύμνο της Αθήνας. Η αρίθμηση είναι όπως δίδεται στα οκτώ βιβλία της Συγγραφής (μάλλον πρόκειται για μεταγενέστερη διαίρεση).<br /> Ο Επιτάφιος του Περικλέους και η Πλάτωνος Απολογία του Σωκράτη συνιστούν τα δύο θεμελιακά κείμενα τής Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Ο Επιτάφιος προβάλλει ανάγλυφα τη μορφή της τελειότερης Δημοκρατίας. Οι ενδεχόμενες όποιες υπερβολές ή όποια εμφατικά ρητορικά σχήματα είναι κατανοητά λόγω ακριβώς της υψίστης σκοπιμότητος στην δύσκολη εκείνη περίοδο τού πολέμου, κατά την οποία προείχε η τόνωση του ηθικού των πολιτών και η εμφύσηση τής ιδέας τού υπέρ αρίστης πατρίδος αγώνος ως μεγίστης αρετής, αλλά και τού δέους τών συνεπειών από την απώλεια τής πατρίδος και μάλιστα τέτοιας πατρίδος.<br /> Διαρθρώνεται από τα ακόλουθα μέρη: προοίμιον (35), έπαινος προγόνων, πατέρων και συγχρόνων (36), εγκώμιον Πατρίδος (37~41), έπαινος νεκρών, παραινέσεις προς ζώντας και παραμυθία προς οικείους (42~45), επίλογος (46).<br /> Ο Θουκυδίδης ήταν παρών κατά την εκφώνηση του λόγου. Είναι πολύ πιθανόν να έχει επιφέρει αλλαγές. Γράφει:<br /> 34. Τον ίδιο δε χειμώνα οι Αθηναίοι, χρησιμοποιώντας το πατροπαράδοτο έθιμο, προέβησαν δημοσία (δαπάνη) στην ταφή των πρώτων νεκρών αυτού του πολέμου, με τον εξής τρόπο• τα μεν οστά των νεκρών εκθέτουν επί διήμερο (Σημ.: επί δύο συνεχείς ημέρες πριν από την ημέρα της ταφής) κατασκευάζοντας στέγαστρο, και καθένας προσφέρει στον δικό του αν θέλει κάτι• όταν δε είναι η ώρα της εκφοράς, άμαξες μεταφέρουν κυπαρισσένιες οστεοθήκες, μία κατά φυλή• ενυπάρχουν δε (σε κάθε οστεοθήκη) τα οστά τής φυλής εκείνης που καθένας ανήκε. Ένα δε φορείο άδειο μεταφέρεται στρωμένο για τους αγνοούμενους, όσοι δεν θα βρεθούν κατά την περισυλλογή. «μία δέ κλίνη κενή φέρεται εστρωμένη των αφανών, οί αν μη ευρεθώσιν ες αναίρεσιν». (Σημ.:Από εδώ η ιδέα τού μνημείου τού Άγνωστου Στρατιώτη). Συμμετέχει δε στην εκφορά όποιος θέλει και από τους πολίτες και από τους ξένους, και παρευρίσκονται οι γυναίκες συγγενείς μοιρολογώντας στον τάφο. Εναποθέτουν λοιπόν (τους νεκρούς) στο δημόσιο νεκροταφείο, το οποίο ευρίσκεται στο πιο όμορφο προάστιο της πόλης, και πάντα σε αυτό θάβουν τους (νεκρούς) τών πολέμων, εκτός βεβαίως από τους (νεκρούς) στο Μαραθώνα• έχοντας δε κρίνει την ανδρεία εκείνων ως εξαίρετη, εκεί και έφτιαξαν τον τάφο. Όταν λοιπόν τους ενταφιάσουν, άνδρας εκλεγμένος από την πολιτεία, ο οποίος να θεωρείται ότι είναι όχι χωρίς σύνεση και να ξεχωρίζει σε υπόληψη, εκφωνεί προς αυτούς τον πρέποντα έπαινον• μετά δε από αυτό αποχωρούν (οι συγκεντρωμένοι). Έτσι λοιπόν θάπτουν• και καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, κάθε φορά που τους συνέβαινε, έκαναν χρήση του εθίμου. Προς αυτούς δε εδώ λοιπόν τους πρώτους (νεκρούς) επελέγη να ομιλήσει ο Περικλής του Ξανθίππου. Και αφού έφθασε η ώρα, ελθών από το χώρο τών μνημάτων πάνω σε ένα ψηλό βήμα φτιαγμένο για να ακούγεται από τους περισσότερους των συγκεντρωμένων, είπε περίπου τα εξής•<br /> ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ<br /> 35. Οι μεν περισσότεροι όσων έχουν ήδη μιλήσει εδώ, επαινούν εκείνον που πρόσθεσε στο έθιμο τον λόγο αυτό, ότι καλό (είναι) να εκφωνείται προς τιμήν τών θαπτομένων εκ τών πολέμων. Σε μένα όμως θα φαινόταν ότι είναι αρκετό σε άνδρες που με έργα δείχθηκαν γενναίοι, με έργα και να αποδίδονται οι τιμές, «ανδρών αγαθών έργω γενομένων έργω και δηλούσθαι τας τιμάς», αυτά που τώρα και βλέπετε να έχουν ετοιμασθεί για την ταφή με δημόσια φροντίδα, και όχι να κινδυνεύουν τα ανδραγαθήματα τών πολλών να γίνουν πιστευτά από το αν ένας άνδρας θα μιλήσει καλύτερα ή χειρότερα. Διότι δύσκολο είναι να λεχθεί το σωστό για κάτι που με δυσκολία διασφαλίζεται ακόμη και η προσδοκία αν θα ακουσθεί η αλήθεια. Διότι και ο ενημερωμένος και καλοπροαίρετος ακροατής ίσως να νομίσει ότι κάτι παρουσιάζεται ελλιπέστερα από εκείνα που θέλει και γνωρίζει, και ο ανίδεος ότι υπάρχουν και υπερβολές, από φθόνο, αν τυχόν ακούσει κάτι ανώτερο από τη δική του ικανότητα. Διότι μέχρι εκεί είναι ανεκτοί οι έπαινοι που λέγονται για άλλους, όσο καθένας θα νόμιζε ότι και ο ίδιος θα ήταν ικανός να πράξει κάτι από αυτά που άκουσε• φθονώντας δε ό,τι τους υπερβαίνει, το αμφισβητούν κι΄ όλας. Εφόσον όμως από τους παλαιούς αυτά δοκιμάσθηκαν πως έτσι καλώς έχουν, πρέπει και εγώ ακολουθώντας το έθιμο να προσπαθήσω να επιτύχω (ευνοϊκής) κατά το πλείστον και επιθυμίας και γνώμης καθενός από σας. <br /> ΕΠΑΙΝΟΣ ΠΡΟΓΟΝΩΝ, ΠΑΤΕΡΩΝ, ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ<br /> 36. Θα αρχίσω πρώτα από τους προγόνους• διότι είναι δίκαιο και συνάμα μάλιστα πρέπον σε τέτοια περίπτωση σε αυτούς να αποδίδεται η τιμή αυτή της μνημόνευσης. Διότι αυτοί, που από πάντα κατοικούσαν τη χώρα, διαδοχικά από γενιά σε γενιά μέχρι τώρα, την παρέδωσαν με την ανδρεία τους ελεύθερη. Και εκείνοι, οι πατέρες μας, είναι άξιοι και επαίνου και περισσότερο ακόμη• διότι αφού απέκτησαν, πέραν αυτών που παρέλαβαν, όχι χωρίς κόπους όση εξουσία έχομε, σε μας τώρα την παρέδωσαν. Τα δε επιπλέον αυτής (της εξουσίας), εμείς οι ίδιοι αυτοί οι τωρινοί που μάλιστα ακόμη είμαστε στην ηλικία της εξουσίας, τα αυξήσαμε, και την πόλη καταστήσαμε πλήρως αυτάρκη στα πάντα, και στον πόλεμο και στην ειρήνη. «τα δε πλείω αυτής αυτοί ημείς οίδε οι νυν έτι όντες μάλιστα εν τη καθεστηκυία ηλικία επηυξήσαμεν και την πόλιν τοις πάσι παρεσκευάσαμεν αυταρκεστάτην και ες πόλεμον και ες ειρήνην». (Σημ.: «..αυτοί ημείς οίδε οι νυν έτι όντες μάλιστα..»• καταιγιστική ακολουθία λέξεων που τονίζουν το «εμείς». Προφανώς αναφέρεται στο χρυσό αιώνα και στην Ακρόπολη). Αυτών (των προγόνων) τα μεν πολεμικά ανδραγαθήματα, με τα οποία κάθε τι αποκτήθηκε, ή αν κάπου εμείς ή οι πατέρες μας με θάρρος αποκρούσαμε επελθόντα βάρβαρο ή Έλληνα εχθρό, εγώ μη θέλοντας να μακρηγορήσω σε αυτούς που τα ξέρουν, θα τα παραλείψω• όμως, και από ποίους θεσμούς φθάσαμε σε αυτά, και με ποίο πολίτευμα και με ποίους τρόπους επετεύχθη το μεγαλείο, αυτά αφού πρώτα εκθέσω, θα έλθω και στον έπαινο αυτών εδώ, πιστεύοντας ότι στην παρούσα περίπτωση, και δεν (θα θεωρούνταν) απρεπή να λεχθούν αυτά, και ωφέλιμο είναι να τα ακούσει όλο το πλήθος και πολιτών και ξένων.<br /> ΕΓΚΩΜΙΟΝ ΠΑΤΡΙΔΟΣ<br /> 37. Διότι χρησιμοποιούμε πολίτεύμα που δεν ζηλεύει τους νόμους τών ξένων, μάλλον δε παράδειγμα εμείς είμαστε σε μερικούς, παρά μιμούμεθα άλλους. Και ονομάζεται μεν Δημοκρατία για το ότι στηρίζεται όχι στους λίγους, αλλά στους πολλούς•<br />όλοι δε σύμφωνα με τους νόμους έχουν τα ίδια δικαιώματα στις ιδιωτικές διαφορές, ενώ στην αξιοσύνη, κατά πως καθένας προκόβει σε κάτι, όχι τόσο από την κοινωνική του τάξη, όσο από την ικανότητά του, προτιμάται στις δημόσιες θέσεις, ούτε δε πάλι λόγω φτώχειας, έχοντας βέβαια (κάποιος) κάτι καλό να πράξει στην πόλη, εμποδίζεται για την άσημη κοινωνική του θέση. (Σημ.: Περίτεχνα λέγει αυτά ο Περικλης, γιά τον οποίον ο Θουκυδίδης αλλού σημειώνει• «εγίγνετο λόγω μεν δημοκρατία, έργω δε υπό του πρώτου ανδρός αρχή»). Συμπεριφερόμαστε δε ως ελεύθεροι πολίτες και στα της πολιτείας, και στη μεταξύ μας καχυποψία στις καθημερινές μας ασχολίες, μη θυμώνοντας με το γείτονα, αν κάνει κάτι που τον ευχαριστεί, ούτε παίρνοντας ύφος δυσαρεστημένου, ακίνδυνο μεν, λυπηρό όμως. Και ενώ ως ιδιώτες συναναστρεφόμαστε χωρίς αλληλοενοχλήσεις, ως πολίτες δεν παρανομούμε, κυρίως από σεβασμό, με υπακοή στους εκάστοτε άρχοντες και στους νόμους, και μάλιστα σε όσους από αυτούς έχουν θεσπισθεί υπέρ των αδικούμενων και σε όσους, παρ’ ότι είναι άγραφοι, φέρνουν αναντίρρητη ντροπή. (Σημ.: Κάποιες υπερβολές θεμιτές στο βωμό της πατρίδος την κρίσιμη αυτή στιγμή).<br /> 38. Κι’ ακόμη εξασφαλίσαμε και για το πνεύμα πολλούς τρόπους ξεκούρασης από τους κόπους, θεσπίζοντας μεν αγώνες βέβαια και θυσίες καθ’ όλο το έτος, (φροντίζοντας) δε για ιδιωτικές ευπρεπείς κατοικίες, των οποίων η καθημερινή απόλαυση αποδιώχνει τη λύπη. Εισάγονται δε, λόγω τού ότι η πόλη μας είναι σπουδαία, τα πάντα από κάθε χώρα, και συμβαίνει εμείς να απολαμβάνομε τα εδώ παραγόμενα αγαθά κατά τίποτα πιο εύκολα απ’ ότι και τα (εισαγόμενα αγαθά) των άλλων ανθρώπων. <br /> 39. Διαφέρομε όμως από τους αντίπαλούς μας και ως προς την πολεμική τέχνη κατά τα εξής• διότι και την πόλη διαθέτομε σε κοινή χρήση, και ποτέ δεν συμβαίνει με απελάσεις να εμποδίζομε κάποιον ή να μάθει ή να δεί κάτι, το οποίο αν δεν μείνει κρυφό, βλέποντάς το κάποιος από τους εχθρούς θα μπορούσε να ωφεληθεί, πιστεύοντας όχι τόσο στις προπαρασκευές και τα τεχνάσματα, όσο στην γενναιοψυχία που πηγάζει μέσα από μας τους ίδιους κατά τη μάχη• και στην εκπαίδευση, αυτοί μεν επιδιώκουν την ανδρεία με επίπονες ασκήσεις από τα παιδικά χρόνια, εμείς δε διάγοντες με άνεση, κατά τίποτα κατώτεροι προχωρούμε σε εφάμιλλους κινδύνους. (Σημ.: Η γενναιότητα είναι απόρροια κυρίως τού ηθικού. Κατά τον Ναπολέοντα, το ηθικό έχει τριπλάσια βαρύτητα από όλες μαζί τις άλλες παραμέτρους. Για την εμπέδωση του όμως απαιτείται συναίσθηση στρατιωτικής υπεροχής με οργάνωση, εκπαίδευση, πολεμική τέχνη και διοικητική μέριμνα). Και να η απόδειξη• διότι ποτέ οι Λακεδαιμόνιοι από μόνοι τους, αλλά με όλους (τούς συμμάχους τους) εκστρατεύουν στη χώρα μας, ενώ εμείς όταν εισβάλομε σε χώρα άλλων νικάμε κατά το πλείστον χωρίς δυσκολία αυτούς που αμύνονται για τη χώρα τους• και συγκεντρωμένη τη δύναμή μας κανείς ποτέ αντίπαλος δεν συνάντησε λόγω και της συνάμα επιμέλειας του ναυτικού και της κατά ξηράν σε πολλά μέρη αποστολής (στρατού) από εμάς τους ίδιους• άν δε κάπου συγκρουσθούν με κάποιο τμήμα (τού στρατού μας), και επικρατώντας σε λίγους από μας καυχώνται ότι όλους τους απέκρουσαν, και χάνοντας (λένε ότι) ηττήθηκαν από όλους. Κι’ αν αποφασίζομε να αντιμετωπίζομε τους κινδύνους με ευθυμία μάλλον παρά με επίπονη εκπαίδευση, και με γενναιότητα (που οφείλεται) όχι τόσο στους νόμους, όσο στους τρόπους (ζωής μας), κέρδος σε μας μένει και το να μη κοπιάζομε από πρίν για τα μελλούμενα λυπηρά, και όταν φθάσουμε σε αυτά το να μη φαινόμαστε ατολμότεροι εκείνων που συνεχώς κοπιάζουν, και το να είναι άξια θαυμασμού η πόλη με αυτά και με άλλα ακόμη. (Σημ.: Ρητορική δεινότητα με κάποια όμως έπαρση• επιχειρεί να μειώσει την ανδρεία τών Σπαρτιατών - το μόνο ίσως αδιαμφισβήτητο προτέρημά τους –, καθώς και το αήττητό τους τουλάχιστον μέχρι τη μάχη των Λεύκτρων, το 371 π.χ.).<br /> 40. Διότι και φιλοκαλούμε με λιτότητα και φιλοσοφούμε χωρίς μαλθακότητα• «Φιλοκαλούμεν τε γαρ μετ’ ευτελείας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας»• και τον πλούτο τον χρησιμοποιούμε ως ευκαιρία μάλλον γιά έργα, παρά γιά κομπασμό λόγων, και το να είναι κάποιος φτωχός δεν (είναι) ντροπή να το ομολογεί, αλλά μεγαλύτερη ντροπή (είναι) το να μη προσπαθεί με εργασία να ξεφύγει. «και το πένεσθαι ουχ ομολογείν τινι αισχρόν, αλλά μη διαφεύγειν έργω αίσχιον». Υπάρχει δυνατότητα και για αυτούς που επιμελούνται συγχρόνως με τις ιδιωτικές τους υποθέσεις και με την πολιτική, και για τους άλλους που έχουν στραφεί σε άλλες ασχολίες, να είναι όχι ανεπαρκώς ενήμεροι στην πολιτική• διότι εμείς μόνοι, όποιον δεν μετέχει στα κοινά, τον θεωρούμε όχι ως φιλήσυχο, αλλά ως άχρηστο, και οι (ίδιοι) εμείς ή πράγματι αποφασίζομε βεβαίως (σωστά) ή συλλογιζόμαστε σωστά επί των θεμάτων, φρονώντας ότι τα λόγια δεν προκαλούν ζημιά στα έργα, αλλά μάλλον το να μη γίνει προενημέρωση με συζήτηση, πριν φτάσομε στα έργα που πρέπει να γίνουν. (Σημ.: Το κυριότερο ίσως γνώρισμα της Δημοκρατίας είναι η ελευθερία του λόγου. Οι Σπαρτιάτες έπαιρναν τις αποφάσεις διά βοής, διότι πίστευαν ότι τα (πολλά) λόγια φθείρουν θεσμούς και ανθρώπους, αλλά και αποπροσανατολίζουν. Πρέσβευαν το (μεστό) λακωνίζειν, κατηγορούσαν δε τους Αθηναίους για στωμυλία, δηλ. πολυλογία). Διότι λοιπόν διαφέρομε και σε τούτο, ώστε και τόλμη μεγάλη να δείχνομε εμείς οι ίδιοι, και να συλλογιζόμαστε γι’ αυτά που θα πράξομε• ενώ στους άλλους η μεν αμάθεια φέρει θράσος, ο δε συλλογισμός δισταγμό. «αμαθία μεν θράσος, λογισμός δ’ όκνον φέρει». Άριστοι δε στο φρόνημα θα μπορούσαν δικαίως να κριθούν όσοι γνωρίζουν πολύ καλά και τα δυσάρεστα και τα ευχάριστα, και δεν αποφεύγουν γι’ αυτό το λόγο τους κινδύνους. “Κράτιστοι δ’ αν την ψυχήν δικαίως κριθείεν οι τα τε δεινά και ηδέα σαφέστατα γιγνώσκοντες και διά ταύτα μη αποτρεπόμενοι εκ των κινδύνων”. Και σε ότι αφορά την ηθική μας προς ευεργεσία, είμαστε αντίθετοι με τους πολλούς• διότι αποκτάμε τους φίλους όχι ευεργετούμενοι, αλλά ευεργετούντες. Πιο σίγουρος δε είναι αυτός που ευεργέτησε, ώστε να διατηρεί την οφειλόμενη (ευεργεσία) με συμπάθεια προς αυτόν στον οποίο την έδωσε• ο υπόχρεος όμως (δείχνει) απρόθυμος γνωρίζοντας ότι θα ανταποδώσει την ευεργεσία όχι ως χάρη, αλλά ως οφειλή. “Βεβαιότερος δε ο δράσας την χάριν ώστε οφειλομένην δι’ ευνοίας ώ δέδοκε σώζειν• ο δε αντοφείλων αμβλύτερος, ειδώς ουκ ες χάριν, άλλ’ ες οφείλημα την αρετήν αποδώσων”. Και εμείς μόνοι άφοβα βοηθάμε κάποιον, όχι τόσο από υπολογισμό στο συμφέρον, όσο από πίστη στην ελευθερία.<br /> 41. Συνοψίζοντας λοιπόν λέγω ότι και η πόλη στο σύνολό της είναι σχολείο της Ελλάδος, και σε μένα θα φαινόταν ότι καθένας από εμάς, ο ίδιος άνδρας, θα μπορούσε να διαθέσει τον εαυτό του αυτάρκη στα περισσότερα ίσως είδη, και μάλιστα ευπρεπώς με χάρη. Και ότι αυτά μάλλον δεν είναι κομπορρημοσύνη της παρούσας στιγμής, αλλά η αλήθεια τών έργων, το αποδεικνύει η ίδια η δύναμη τής πόλης, την οποία με αυτούς τους τρόπους αποκτήσαμε. Διότι είναι η μόνη (πόλη) από τις σημερινές που βγαίνει ανώτερη τής φήμης όταν μπαίνει σε δοκιμασία, και η μόνη που ούτε ο επιτιθέμενος αντίπαλος νοιώθει αγανάκτηση από ποίους (κατώτερους) κακοπαθεί, ούτε ο υπήκοος παραπονιέται ότι όχι από άξιους διοικείται. Έχοντας δε με τρανά δείγματα παρουσιάσει τη δύναμή μας και όχι βέβαια χωρίς μαρτυρίες, θα δεχόμαστε το θαυμασμό και των σύγχρονων και των μεταγενέστερων, «μετά μεγάλων δε σημείων και ου δη τοι αμάρτυρόν γε την δύναμιν παρασχόμενοι τοις τε νυν και τοις έπειτα θαυμασθησόμθα», και τίποτα περισσότερο χρειαζόμαστε, ούτε Όμηρο υμνητή, ούτε (άλλον) ο οποίος με λόγια μεν πρόσκαιρα θα ευχαριστήσει, όμως την εντύπωση των έργων θα βλάψει η αλήθεια, αλλά (μας αρκεί το ότι) αφ’ ενός έχομε αναγκάσει κάθε στεριά και θάλασσα να είναι βατή στην τόλμη μας, και αφ΄ ετέρου έχομε συγκατοικήσει παντού με αιώνια μνημεία και των κατορθωμάτων (μας) και των ατυχιών (μας). Για μια τέτοια λοιπόν πόλη, και αυτοί εδώ (οι νεκροί) κρίνοντας ως δίκαιο το να μη την στερηθούν έχασαν τη ζωή τους πολεμώντας με γενναιότητα, και καθένας από τους υπόλοιπους εύλογο (είναι) να θέλει να μοχθήσει υπέρ αυτής.<br /> ΕΠΑΙΝΟΣ ΝΕΚΡΩΝ, ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΖΩΝΤΑΣ, ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΠΡΟΣ ΟΙΚΕΙΟΥΣ<br /> 42.. Γι’ αυτό λοιπόν και μακρηγόρησα στα της πόλης, και επισημαίνοντας ότι δεν είναι ίδιος ο αγώνας για μας και για εκείνους που τίποτα από αυτά υπάρχει με όμοιο τρόπο, και συνάμα καταστήσας φανερό με αποδείξεις το εγκώμιο σε αυτούς που τώρα ομιλώ. (Σημ.: Ο προς την πατρίδα ύμνος είναι και προς τους νεκρούς ύμνος). Και επ’ αυτού (του εγκωμίου) έχουν λεχθεί τα περισσότερα• διότι όσα εγώ ύμνησα στην πόλη, τα ανδραγαθήματα αυτών εδώ και των ομοίων τους τη στόλισαν, και όχι σε πολλούς Έλληνες θα φαίνονταν τα λόγια αντίστοιχα των έργων όπως σε αυτούς εδώ. Νομίζω δε ότι αυτή εδώ η απώλειά τους, δηλώνει τη γενναιότητα τού άνδρα και ως πρώτη ευκαιρία και ως τελευταία επιβεβαίωση. Γιατί και σε εκείνους που κατά τα άλλα χείριστοι (υπήρξαν), δίκαιο (είναι) να προέχει η ανδραγαθία στους υπέρ πατρίδος πολέμους• διότι έχοντας εξαλείψει το κακό με το καλό, συλλογικά μάλλον ωφέλησαν, απ’ ότι ως άτομα έβλαψαν. «και γαρ τοις τάλλα χείροσι δίκαιον την ες τους πολέμους υπέρ της πατρίδος ανδραγαθίαν προτίθεσθαι• αγαθώ γαρ κακόν αφανίσαντες κοινώς μάλλον ωφέλησαν ή εκ των ιδίων έβλαψαν». Από αυτούς δε ούτε δείλιασε κάποιος επειδή προτίμησε την περαιτέρω απόλαυση του πλούτου, ούτε απέφυγε τα δεινά με την εκ της φτώχειας ελπίδα ότι ξεφεύγοντας από αυτή θα μπορούσε ακόμη και να πλουτίσει• την τιμωρία δε τών αντιπάλων εκλαβόντες πιό επιθυμητή από αυτά, και συνάμα θεωρήσαντες ως τον κάλλιστο των κινδύνων αυτόν εδώ, θέλησαν μαζί του, τους μεν (εχθρούς) να τιμωρήσουν, τα δε (υπόλοιπα) να αφήσουν ως επιθυμία, αναθέτοντας μεν στην ελπίδα να έχει καλή έκβαση η αβεβαιότητα (της μάχης), στη μάχη δε απαιτώντας να εμπιστευθούν εαυτούς τους ίδιους για ό,τι ήδη έβλεπαν• και σε αυτή (τη μάχη) θεωρήσαντες καλύτερο το να αμυνθούν και να υποστούν, παρά να σωθούν υποχωρώντας, το μεν όνειδος τής κατακραυγής διέφυγαν, τη δε μάχη με τα κορμιά τους κράτησαν, και σ΄ ένα της τύχης κλάσμα χρόνου, πάνω στο αποκορύφωμα τού φρονήματος περισσότερο, παρά τού φόβου, έφυγαν από τη ζωή. «και δι’ ελαχίστου καιρού τύχης άμα ακμή της δόξης μάλλον ή του δέους απηλλάγησαν».<br /> 43. Και αυτοί μεν εδώ, όπως αρμόζει στην πόλη, τέτοιοι ανεδείχθησαν• οι δε υπόλοιποι πρέπει να εύχεστε μεν να έχετε ασφαλέστερο φρόνημα (δηλ. όχι την τύχη των νεκρών), κατά τίποτα όμως ατολμότερο να απαιτείτε (να είναι το φρόνημα) έναντι των εχθρών, εξετάζοντας εσείς, όχι με λόγια μόνο, την ωφέλεια την οποία θα μπορούσε κάποιος να παρουσιάσει μεγαλύτερη, σε εσάς που κατά τίποτα λιγότερο την γνωρίζετε, λέγοντάς πόσα αγαθά ενυπάρχουν στην απόκρουση τών εχθρών, αλλά (εξετάζοντας την ωφέλεια) μάλλον βλέποντας στην πράξη καθημερινά τη δύναμη τής πόλης και αγαπώντάς την με πάθος, και, όταν σας φανεί πως είναι πλήρης δόξης, ενθυμούμενοι ότι αυτά τα απέκτησαν άνδρες που τολμούν και που γνωρίζουν τα πρέποντα και που στη μάχη είναι σεμνοί, κι’ όταν και λάθος έκαναν, λοιπόν αξίωναν να μη στερήσουν βέβαια και την πόλη της δικής τους ανδρείας, αλλά να την προσφέρουν ως κάλλιστη συνεισφορά. Διότι έχοντας πέσει (στη μάχη) όλοι μαζί, χωριστά έπαιρναν τον αθάνατο έπαινο και τον υπέρλαμπρο τάφο, όχι τόσο αυτόν στον οποίο κείνται, αλλά αυτόν που η δόξα τους πάντοτε σε κάθε ευκαιρία και με λόγια και με έργα αείμνηστη παραμένει. Διότι για τους επιφανείς άνδρες κάθε γή (είναι) τάφος, «Ανδρών γαρ επιφανών πάσα γή τάφος», και το δηλώνει όχι μόνο η επιγραφή σε στήλες στην πατρίδα, αλλά και στις άλλες χώρες στον καθένα κατοικεί άγραφη μνήμη τού φρονήματος μάλλον παρά της μάχης. (Σημ.: Το μέρος που έπεσε ένας πολεμιστής, όπου και αν αυτό ευρίσκεται, συνιστά τάφο ήρωα. Εξ’ άλλου η δόξα των πεσόντων στον Μαραθώνα και στις Θερμοπύλες ζεί στους αιώνες στη μνήμη όλων των λαών της γής. Χωρίς όμως το φρόνημα των μαχητών, ο χώρος της μάχης δεν θα σήμαινε πολλά). Αυτούς τώρα εσείς αφού θαυμάσετε, και αφού θεωρήσετε ότι ευτυχία είναι η ελευθερία, και ελευθερία η ανδρεία, μην αποφεύγετε τους κινδύνους τού πολέμου. «Ούς νυν υμείς ζηλώσαντες και το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον κρίναντες μη περιοράσθε τους πολεμικούς κινδύνους». Διότι δεν θα ήταν πιό δίκαιο αν αψηφούσαν τη ζωή τους οι δυστυχούντες, στους οποίους δεν υπάρχει ελπίδα καλού, αλλά (οι ευτυχούντες) στους οποίους διακυβεύεται η αντίξοη μεταβολή στη ζωή και για τους οποίους μάλιστα μεγάλη θα είναι η διαφοροποίηση αν σε κάτι σφάλουν. Διότι στον άνδρα που έχει βέβαια φρόνημα, πιο οδυνηρός είναι ο ευτελισμός λόγω δειλίας, παρά ο επερχόμενος με γενναιότητα και συνάμα κοινή ελπίδα ανεπαίσθητος θάνατος. «Αλγεινοτέρα γαρ ανδρί γε φρόνημα έχοντι η μετά του μαλακισθείναι κάκωσις ή ο μετά ρώμης και κοινής ελπίδος άμα γιγνόμενος αναίσθητος θάνατος».<br /> 44. Γι’ αυτό και τους γονείς αυτών εδώ τώρα, όσοι παρευρίσκεσθε, μάλλον δεν θρηνώ, αλλά θα παρηγορήσω. Διότι γνωρίζουν ότι έζησαν μέσα σε κάθε λογής κακοτυχίες• η ευτυχία όμως (βρίσκεται σε εκείνους), οι οποίοι, όπως αυτοί μεν εδώ, θα είχαν την τύχη τού πλέον ευπρεπούς θανάτου, (όπως) εσείς δε, (της πλέον ευπρεπούς) λύπης, και σε εκείνους (βρίσκεται η ευτυχία) που η ζωή ισοζυγίστηκε και όταν ευτυχούσαν και όταν ήλθε το τέλος. Γνωρίζω βέβαια ότι είναι δύσκολο να πείσω κάποιον, σχετικά με αυτούς (τους νεκρούς) που πολλές φορές θα σας φέρνουν στη μνήμη οι ευτυχίες των άλλων, τις οποίες κάποτε και σεις απολαμβάνατε• και λύπη (νοιώθει) κάποιος όχι για αγαθά τα οποία θα εστερείτο χωρίς να έχει δοκιμάσει, αλλά για εκείνο (το αγαθό) που θα του αφαιρείτο έχοντας συνηθίσει. “και λύπη ουχ ών αν τις μη πειρασάμενος αγαθών στερίσκηται, αλλ’ ού αν εθάς γενόμενος αφαιρεθεί”. Πρέπει δε να δείξετε καρτερικότητα με την ελπίδα και άλλων παιδιών, όσοι έχετε ακόμη ηλικία να τεκνοποιήσετε• διότι αυτοί που θα έλθουν, και στην ιδιωτική ζωή σε μερικούς θα δώσουν λησμονιά γι’ αυτούς που λείπουν (σημ.: τους νεκρούς), και στην πόλη διπλά θα συνεισφέρουν και με το να μην ερημωθεί και με το να είναι ασφαλής• διότι όχι όμοια και ίσα ή δίκαια σκέπτονται για κάτι, όσοι δεν (έχουν) και (όσοι έχουν) παιδιά, αν κινδυνεύσουν τιθέμενοι κάτω από όμοιες συνθήκες. “ου γαρ οίον τε ίσον τι ή δίκαιον βουλεύεσθαι, οί αν μη και παίδας εκ του ομοίου παραβαλλόμενοι κινδυνεύωσιν”. Όσοι δε πάλι γίνατε παρήλικες, θεωρείστε ως κέρδος και το μεγαλύτερο μέρος της ζωής που ευτυχείτε, και το (υπόλοιπο) που θα είναι μικρό, και ανακουφισθείτε με τη δόξα αυτών εδώ. Γιατί μόνο το φιλότιμο δεν γερνάει, «το γαρ φιλότιμον αγήρων μόνον», και στη μάταιη γεροντική ηλικία μάλλον δεν τέρπει η απόκτηση κέρδους όπως λένε μερικοί, αλλά το να σε τιμούν.<br /> 45: Για τα παιδιά δε πάλι ή τα αδέλφια αυτών εδώ, όσα παρευρίσκεστε, βλέπω μεγάλο τον αγώνα - διότι αυτόν που δεν υπάρχει, καθένας κατά συνήθεια επαινεί, «τον γαρ ουκ όντα άπας είωθεν επαινείν» - και αν με δυσκολία τους υπερβείτε σε ανδρεία, δεν θα κριθείτε όμοιοι, αλλά λίγο κατώτεροι. Διότι στους ζωντανούς (υπάρχει) φθόνος γιά τον αντίπαλο, αυτός όμως που δεν είναι εμπόδιο τιμάται χωρίς διάθεση ανταγωνισμού «φθόνος γαρ τοις ζώσι προς το αντίπαλον, το δε μη εμποδών ανανταγωνίστω ευνοία τετίμηται». Αν δε εγώ πρέπει να μνημονεύσω κάτι και για τη γυναικεία αρετή, σε όσες τώρα θα είναι χήρες, με μία σύντομη παραίνεση όλα θα τα πώ• διότι και το να μη φανείτε κατώτερες της υπάρχουσας (γυναικείας) φύσης, για σας μεγάλη (θα είναι) η υπόληψη, και όποιας (το όνομα) θα (ακουγόταν) ελάχιστα μεταξύ τών αρσενικών, είτε για καλό είτε για κακό, τιμή θα είναι.<br /> ΕΠΙΛΟΓΟΣ<br /> 46. Εκφώνησα και εγώ λόγο σύμφωνα με το νόμο γιά όσα έκρινα προσήκοντα. «Είρηται και εμοί λόγω κατά τον νόμον όσα είχον πρόσφορα». Και εμπράκτως οι θαπτόμενοι με αυτά μεν έχουν ήδη τιμηθεί, με άλλα δε η πόλη θα αναθρέψει τα παιδιά τους δημοσία δαπάνη, από τώρα και μέχρι της εφηβείας, θεσπίζουσα χρήσιμο έπαθλο τέτοιων αγώνων, και για αυτούς εδώ και για τους εναπομένοντες• διότι όπου θεσπίζονται μεγάλα έπαθλα ανδρείας, εκεί δε και άνδρες άριστοι είναι πολίτες. «άθλα γαρ οις κείται αρετής μέγιστα, τοις δε και άνδρες άριστοι πολιτεύουσιν». Τώρα δε, έχοντας θρηνήσει καθένας τον δικό, πηγαίνετε (άπιτε).<br /> <br />Αχιλ. Σ. Ξανθουλέας<br />Dott. Πολ. Μηχανικός - M.Sc Υδραυλικός/Υδρολόγος Μηχανικός<br />τ. Τομεάρχης ΔΕΗ, Ίλαρχος ε.α.Αχιλ. Σ. Ξανθουλέαςhttp://www.blogger.com/profile/13799414561357505568noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-75740307428236343.post-11607402157379804152009-07-06T05:06:00.000-07:002009-07-06T05:07:18.338-07:00Ο ΗΛΙΟΣ Ο ΗΛΙΑΤΟΡΑΣ<br /> Το ηλιακό μας σύστημα συνιστά ένα μικρό τμήμα του Γαλαξία μας. (Κατά τη μυθολογία ο Γαλαξίας μας φαίνεται στον ουρανό σαν ένα ποτάμι από γάλα, που προερχόταν από το στήθος της Ήρας). Περί τον ήλιο περιστρέφονται οκτώ πλανήτες (Ερμής, Αφροδίτη, Γή, Άρης, Δίας, Κρόνος, Ουρανός, Ποσειδώνας, με τούς 165 μέχρι τώρα γνωστούς φυσικούς δορυφόρους τους), τρείς πλανήτες νάνοι, πρόσφατα ανακαλυφθέντες (Πλούτος, Έριδα, Δήμητρα/Ceres, με τα 4 φεγγάρια τους), και δισεκατομμύρια ουράνια σωματίδια (αστεροειδείς, κομήτες, κλπ). Oi τέσσεροι πρώτοι πλανήτες (εσωτερικοί) έχουν στερεή μάζα, ενώ οι τέσσεροι εξωτερικοί έχουν αέρια μάζα. Ο Ερμής και η Αφροδίτη δεν έχουν δορυφόρους. Ο πλησιέστερος, στον δικό μας, γαλαξίας είναι ο σπειροειδής γαλαξίας Ανδρομέδα και απέχει από τη Γή πάνω από δύο εκατομμύρια έτη φωτός, (δηλ. το φως για να έλθει από εκεί χρειάζεται πάνω από δύο εκατομμύρια χρόνια). Στο Σύμπαν υπάρχουν περισσότεροι από εκατό δισεκατομμύρια Γαλαξίες, που ανάλογα με το μέγεθος τους περιέχουν από δεκάδες εκατομμύρια μέχρι εκατοντάδες δισεκατομμύρια ήλιους,<br /> Ο Ήλιος απέχει από τη Γή 150 εκατομμύρια χλμ. Το φως του φθάνει εδώ σε 8 λεπτά και 20 δευτερόλεπτα, τρέχοντας με 300.000 χμ κάθε δευτερόλεπτο. Έχει μάζα 2.1027 τόνους, 333 χιλ. φορές μεγαλύτερη τής Γης. Αποτελείται κυρίως από υδρογόνο (74%) και ήλιο (25%), ενώ το υπόλοιπο 1% διεκδικούν διάφορα άλλα στοιχεία. Η ακτίνα του είναι γύρω στα 700 χιλιάδες χμ., δηλ. γύρω στις 109 φορές μεγαλύτερη από την ακτίνα τής Γης. Μία περιστροφή γύρω από τον άξονά του διαρκεί περίπου 25 μέρες, ενώ στη Γή διαρκεί 24 ώρες. Η θερμοκρασία στο κέντρό του πλησιάζει τα 14 εκατομμύρια βαθμούς Κελσίου και στην επιφάνεια του (άνω τμήμα φωτόσφαιρας) 6000 βαθμούς Κελσίου . Το κατώτερο τμήμα τής ηλιακής ατμόσφαιρας λέγεται φωτόσφαιρα και το ανώτερο κορώνα (φαίνεται στις εκλείψεις). Το εκπεμπόμενο από τη φωτόσφαιρα λευκό φώς φαίνεται από τη Γη σαν κίτρινο λόγω της διασποράς τής ακτινοβολίας. Ο ήλιος χαρακτηρίζεται ως κίτρινος νάνος. Με κατάλληλα όργανα διαπιστώνεται ότι η επιφάνειά τού ήλιου είναι διάσπαρτη από μαύρες κηλίδες, (τις οποίες πρώτος ανακάλυψε ο Γαλιλαίος το 1611), και μοιάζει με φουρτουνιασμένο ωκεανό. Κατά καιρούς ξεσπούν μεγάλες καταιγίδες.<br /> Μαζί με το φώς εκπέμπεται συνεχώς ένας άνεμος σωματιδίων, το λεγόμενο πλάσμα (φορτισμένα σωματίδια), γνωστό ως ηλιακός άνεμος. Τα σωματίδια αυτά γεμίζουν το χώρο γύρω από τη Γή και τους άλλους πλανήτες, και έτσι αυτοί βρίσκονται ζωσμένοι από τη θερμή ανάσα του. Με τη βοήθεια του ηλιακού ανέμου το μαγνητικό πεδίο της Γής κατασκευάζει μία μαγνητική προστατευτική κουβέρτα, τη μαγνητόσφαιρα, που απαγορεύει την είσοδο φορτισμένων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα μας. (Ο Άρης κι η Αφροδίτη δεν έχουν μαγνητικό πεδίο, γι’ αυτό και ο ηλιακός άνεμος εξαφανίζει προοδευτικά την ατμόσφαιρά τους). Όταν όμως ο Ήλιος είναι πολύ δραστήριος, τότε τα φορτισμένα σωματίδια δεν κρατιούνται και μπαίνουν στην ατμόσφαιρα μας, συγκρούονται με άτομα αζώτου και οξυγόνου και προκαλούν μία κατάσταση σαν αυτή των φωτεινών επιγραφών. Εμφανίζεται έτσι το Πολικό Σέλας (βόρειο και νότιο). Δημιουργούνται επίσης μαγνητικές καταιγίδες που προκαλούν απότομη μείωση του μαγνητικού πεδίου της Γής. Κατά διαστήματα συμβαίνουν στον Ήλιο μεγάλες εκρήξεις που εκτινάσσουν τεράστιες μάζες από σωματίδια μεγάλης ενέργειας, καθώς και από ακτίνες Χ και γ, που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρότατες επιπτώσεις στη Γή.<br /> Το φαινόμενο του Σέλαος έχει γίνει αντιληπτό από παλιά. Οι μαγνητικές όμως καταιγίδες έγιναν αντιληπτές μετά την ανακάλυψη της μαγνητικής πυξίδας. Περισσότερο αντιληπτό έγινε το φαινόμενο αυτό όταν διαπιστώθηκε ότι μπορεί να προκαλέσει σημαντικές ζημιές: Το 1989 μία μαγνητική καταιγίδα κατέστρεψε ένα εργοστάσιο ηλεκτρικής ενέργειας στον Καναδά, και άλλαξε την τροχιά σε 1500 δορυφόρους. Το 1994 μία άλλη μαγνητική καταιγίδα κατέστρεψε δύο Καναδικούς τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους και διατάραξε το τηλεφωνικό δίκτυο της χώρας για μήνες. Το 1997 κατεστράφη ένας Αμερικανικός δορυφόρος που εξυπηρετούσε ένα δίκτυο σεισμογράφων. Τίθενται ακόμη σε κίνδυνο οι ζωές των αστροναυτών.<br /> Από τον Ήλιο εκπέμπεται ολόκληρο το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα: Ραδιοκύματα, Υπέρυθρες ακτίνες, Ορατό φως, Υπεριώδεις ακτίνες, Ακτίνες Χ, Ακτίνες γ, Κοσμική ακτινοβολία. Στην ουσία πρόκειται για ένα τεράστιο πυρηνικό εργοστάσιο με συνεχείς εκρήξεις δισεκατομμυρίων πυρηνικών βομβών υδρογόνου.<br />Η πολύ μεγάλη θερμοκρασία που επικρατεί εκεί επιτρέπει τη σύντηξη πυρήνων υδρογόνου σε πυρήνες ήλιου, με έλλειμμα μάζας, το οποίο μετατρέπεται σε ενέργεια, σύμφωνα με την περίφημη εξίσωση Ε=m.c2 τού Αϊνστάιν (ενέργεια ίσον μάζα επί το τετράγωνο τής ταχύτητας του φωτός, που είναι 300.000 χμ το δευτερόλεπτο). Κάθε δευτερόλεπτο 4,3 εκατομμύρια τόνοι μάζας του ήλιου μετατρέπονται, σύμφωνα με την εξίσωση αυτή, σε ενέργεια ίση με 107.1018 κιλοβατώρες (107 πεντάκις εκατομμύρια κιλοβατώρες). (Το δίκτυο τής ΔΕΗ σήμερα δεν μπορεί να υπερβεί τις 3000 Kwh κάθε δευτερόλεπτο). Το ηλιακό πυρηνικό εργοστάσιο λειτουργεί εδώ και τεσσεράμισι δισεκατομμύρια χρόνια, και υπολογίζεται ότι θα λειτουργεί άλλα τόσα και περισσότερα. Στη Γή φθάνει ένα πάρα πολύ μικρό τμήμα ενέργειας.<br /> Λόγω της μεταβαλλόμενης δραστηριότητας των μαύρων κηλίδων στον Ήλιο επέρχεται μεταβολή στην ακτινοβολία του. Αυτό έχει παρατηρηθεί ότι συμβαίνει σε διάστημα εκατονταετιών, με συνέπεια να εμφανίζονται στη Γή ακραία καιρικά φαινόμενα. Από το 900~1250 μ.Χ. η θερμοκρασία της Γής ήταν ιδιαίτερα υψηλή, ενώ το 1550~ 1700 επικρατούσε ψύχος. Σήμερα δεν είναι ακόμη γνωστά τα ποσοστά με τα οποία, αφ’ ενός το φαινόμενο του θερμοκηπίου και αφ’ ετέρου η αύξηση του αριθμού των μαύρων κηλίδων, συμβάλλουν στην παρατηρούμενη στις μέρες μας αύξηση της θερμοκρασίας.<br /> Το ρομποτικό διαστημόπλοιο Ulysses που σε συνεργασία NASA και ESA (European Space Agency) εκτοξεύτηκε το 1990 με σκοπό να εξερευνήσει τον ήλιο, στη διαδρομή του έχει ήδη πλησιάσει τον Δία (1992), το βόρειο πόλο του ήλιου (1994-5), το νότιο πόλο του ήλιου (2001-2), ξανά το Δία (2003-4), και το 2007-8 θα επισκοπήσει εκ νέου τους ηλιακούς πόλους. <br /> Ο γραμμικός μαθηματικός υπολογισμός δίδει απαιτούμενο χρόνο ανάλωσης όλης της μάζας περίπου 15 τρισεκατομμύρια έτη. Πλην όμως όταν το υδρογόνο τελειώσει θα αρχίσουν αντιδράσεις με καύσιμο το ήλιον και άλλα βαρύτερα στοιχεία, έτσι ο ήλιος θα μετατραπεί σε ερυθρό γίγαντα, ο οποίος στη συνέχεια, με την εξάντληση όλων των πυρηνικών καυσίμων, θα συρρικνωθεί αρχικά σε ερυθρό νάνο, και τέλος, με τη μείωση της θερμοκρασίας και της λαμπρότητας του, θα καταλήξει σε μελανό νάνο, δηλ. ένα είδος μαύρης τρύπας. Η διαδικασία αυτή υπολογίζεται πως θα κρατήσει μεταξύ 5 και 10 δις έτη.<br /> Υπολογίζεται πως περί το τέλος τής ζωής του ο Ήλιος θα γίνει δύο φορές κόκκινος γίγαντας. Την πρώτη θα διασταλεί μέχρι τη σημερινή τροχιά τής Γης, ενώ η Γη θα απομακρυνθεί λόγω σημαντικής μείωσης τής μάζας του Ήλιου. Ύστερα από μερικές εκατοντάδες εκ. έτη ο Ήλιος θα έχει συσταλεί σημαντικά και στη συνέχεια θα διασταλεί περισσότερο από την πρώτη φορά, αγγίζοντας σχεδόν τη Γη με το εξωτερικό τμήμα των καυτών αερίων και σε κάποια στιγμή θα τη «ρουφήξει» στο εσωτερικό του, όπου αρχικά για μερικές χιλιάδες έτη η Γη θα περιστρέφεται περί τον πυρήνα του, σιγά-σιγά όμως θα έλκεται προς τον πυρήνα, η θερμοκρασία της θα αυξάνεται και η Γη θα μετατρέπεται σε καυτό μάγμα. Στους 500 χιλ. βαθμούς Κελσίου θα κοχλάζει, θα χάνει μάζα και τελικά θα εξαφανισθεί. (Θυμίζει την Ησιόδου «Κοσμογονία»: Έζεε χθών και ωκεανίω ρείθρα).<br /> Κατά κάποια εκδοχή ίσως η Γή να μη καταβροχθισθεί από τον Ήλιο, όμως θα είναι ένας νεκρός πλανήτης από κάθε άποψη, και όταν ο Ήλιος σβήσει μετατρεπόμενος σε λευκό νάνο, θα πέσει σε κάποια στιγμή πάνω του. Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και αν δε πέσει πάνω στο μακάβριο υπόλειμμα τού Ήλιου, θα πολτοποιηθεί μαζί με ολόκληρο το Σύμπαν όταν επέλθει η Μεγάλη Σύνθλιψη (Big Crunch) ή θα κοπεί σε κομμάτια στο Μεγάλο Σχίσμα (Big Rip).<br /> Μέχρι τότε ευτυχείτε. <br /><br /> Αχιλ. Σ. Ξανθουλέας<br /> Dott. Πολιτικός Μηχανικός<br /> MSc Υδραυλικός-Υδρολόγος Μηχανικός<br /> τ. Τομεάρχης ΔΕΗ – Ίλαρχος ε.α.Αχιλ. Σ. Ξανθουλέαςhttp://www.blogger.com/profile/13799414561357505568noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-75740307428236343.post-11788196790978181182009-07-06T04:59:00.000-07:002009-07-06T05:00:24.337-07:00ΕΘΝΙΚΗ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΔΙΧΟΝΟΙΑ<br />(ΛΙΓΗ ΕΘΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗ)<br />Γράφει ο Αχιλ. Σ. Ξανθουλέας<br />Dott. Πολιτικός Μηχανικός<br />MSc. Yδραυλικός-Υδρολόγος Μηχανικός<br />Ίλαρχος ε.α – τ. Τομεάρχης ΔΕΗ<br /> Νομίζω ότι συχνά με ευκολία κραυγάζομε εθνικές κορώνες ιστορικής υπερηφάνειας, χωρίς να έχομε ένα επαρκές ιστορικό γνώθι σ’αυτόν, απαραίτητο υπαρξιακό υπόβαθρο τών σημερινών Ελλήνων και κυρίως του Ελληνικού Έθνους. Να υμνούμε τα καλά, αλλά να γνωρίζομε και τα άσχημα, με διάθεση αυτοκριτικής, συναίσθημα θλίψης όπου απαιτείται, και πρόθεση βελτίωσης. Το «καλάμι» είναι επικίνδυνο. Μαθαίνομε την ιστορία εμποτισμένη στο σοβινισμό και λογοκριμένη από τα αρνητικά. Μαθαίνομε ιστορία με παρωπίδες. Είναι λάθος. «Εθνικό είναι το αληθινό».<br /> Με την πτώση τής Κωνσταντινούπολης και την κατά συνέπεια ολοκληρωτική διάλυση τού ήδη απελπιστικά συρρικνωμένου και εγκαταλειμμένου από τη Δύση Βυζαντίου, η Ελλάδα πέρασε από τη σχετικά ανώδυνη Βυζαντινή κυριαρχία, στην έντονα επώδυνη Οθωμανική. Κάποια τμήματα όπως η Κρήτη, η Ρόδος, η Κύπρος, οι Κυκλάδες και τα Επτάνησα έμειναν υπό Φράγκικη ή Ενετική κυριαρχία, άλλα όπως ο Μιστράς βρέθηκαν υπό Ελληνική διοίκηση. Με το χρόνο όμως τα περισσότερα κατακτήθηκαν από τους Τούρκους.<br /> Είχε ήδη πάψει η Ελλάδα να είναι ανεξάρτητο κράτος από το 146 π.Χ. όταν ο Ρωμαίος στρατηγός Μόμμιος νίκησε στη Λευκόπετρα τού Ισθμού της Κορίνθου την Αχαϊκή Συμπολιτεία υπό το στρατηγό Δίαιο, και η Ελλάδα έγινε Ρωμαϊκή επαρχία. Είχαν προηγηθεί οι συνήθεις έριδες και διαμάχες μεταξύ των Ελληνικών πόλεων και κυρίως της Σπάρτης (Δωριέων) και των Αχαιών. Πολλοί Έλληνες, από παντού, ήταν φιλορρωμαίοι. Οι Αθηναίοι - έντονα φιλορωμαίοι - μάλλον δεν έδειξαν πολύ ενδιαφέρον για τα Ελληνικά πράγματα. Δεν υπήρχε ικανός ηγέτης (όπως π.χ. ο Αλέξανδρος) για έναν ενωμένο Ελληνικό στρατό.<br /> Με την πτώση του Βυζαντίου πολλά αξιόλογα και μορφωμένα άτομα έφυγαν στη Δύση. Από αυτά που έμειναν τα περισσότερα αφομοιώθηκαν-και εν πολλοίς αξιοποιήθηκαν-από την πολιτική δομή τής νέας δύναμης, τής Οθωμανικής. Έντονη η έλλειψη ικανών ηγετών, πολιτικών και στρατιωτικών.<br /> Ο Χριστιανισμός σπαραζόταν από τις διαμάχες τής ορθοδοξίας και του καθολικισμού, προς τέρψη τών Οθωμανών (κρειττότερον φακιόλιον τουρκικόν ή καλύπτρα λατινική, έλεγε ο δεύτερος μετά το Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Λουκάς Νοταράς). Ο Γεννάδιος Σχολάριος χρίσθηκε Πατριάρχης από τον Μωάμεθ τον πορθητή.<br /> Η οικονομική ελίτ εμπόρων που αναπτύχθηκε αρκετά πριν από την επανάσταση του ’21, από την οποία θα μπορούσε να αναδειχθεί μία ηγετική φυσιογνωμία, δεν φαινόταν διατεθειμένη να διακυβεύσει τα κεκτημένα της. Μόνον όταν οι Οθωμανοί έσφιξαν την τάξη αυτή με ασφυκτικές υποχρεώσεις, άρχισε να ωριμάζει η σκέψη απεξάρτησης και απελευθέρωσης. Οι συνέπειες όμως ενός πολέμου και οι μεγάλες οικονομικές επιβαρύνσεις συνιστούσαν ανασταλτικό παράγοντα.<br /> Αναπτύχθηκαν διάφορες ένοπλες ομάδες: Οι «κλέφτες» - κυρίως απόκληροι και καταδιωγμένοι - ξεκίνησαν σαν ληστές και πειρατές για να ζήσουν. Ήταν γενναίοι και σκληροτράχηλοι. Ενέπνεαν δέος. Επίσης οι «αρματολοί», που είχαν την έγκριση των Οθωμανών να οπλοφορούν και να δρούν σαν αντίπαλο δέος των κλεφτών ή για να εισπράττουν φόρους. Με το χρόνο επικράτησε στους αρματολούς ο νεποτισμός και δημιουργήθηκαν «δυναστείες», σόγια και τζάκια. Ατόνησε και η προθυμία τους στο κυνήγι των κλεφτών. Εξέχοντα ονόματα και από τους κλέφτες και από τους αρματολούς καλούνταν συχνά από Οθωμανούς, αλλά και από πλούσιους χριστιανούς, ως σωματοφύλακες. Δημιουργήθηκαν έτσι οι «κάποι».<br /> Στην πρό του 1821 Ελλάδα δεν υπήρχε ένοπλη δύναμη μάχης, στρατιωτικά οργανωμένη, με εξαίρεση τη Μάνη. Από τις πιο πάνω τρείς τάξεις, κυρίως, ξεπετάχθηκαν οι ηγέτες του ’21. Δεν μπορούσαν όμως μόνοι να αντέξουν τα έξοδα του αγώνα και έπρεπε να δέχονται χρηματοδότηση από εύπορους εμπόρους και γαιοκτήμονες. Ήταν αναμενόμενη η έκρηξη τού αλληλοσπαραγμού, αντί της κοινής αντιμετώπισης τού κοινού για όλους εχθρού. Μετά τα Περσικά, Ελληνικές πόλεις, κατά καιρούς, συμμαχούσαν με τους Πέρσες εναντίον άλλων Ελληνικών πόλεων. Στον αγώνα του ΄21 ο Ελληνισμός δεν έφθασε εκεί (μεμονωμένα μόνο άτομα), αλλά η διχόνοια, έμμεσα, οδήγησε σχεδόν στο ίδιο αποτέλεσμα, δηλ. στην αντιπαλότητα μεταξύ των Ελλήνων. Τα δύο κόμματα, το ένα πολιτικής υπόστασης, το «αρχοντικό», δηλ. εύποροι, αλλά και γραμματισμένοι, συνήθως της διασποράς, και το άλλο στρατιωτικής δομής, το «καπετανίστικο», δηλ. οι οπλαρχηγοί, ξέχασαν ότι ο εχθρός είναι απέναντι και για τα δύο, και συχνά πολεμούσαν μεταξύ τους. Η Εθνοσυνέλευση του 1823 στο Άστρος Κυνουρίας, κάτι θλιβερό μας λέει. Συχνά-πυκνά η διαπλοκή και τα συμφέροντα αμαύρωσαν συνειδήσεις, και το κυριότερο αμαύρωσαν και πυρπόλησαν τον αγώνα.<br /> Δυστυχώς ο αγώνας του ’21 δεν θα καρποφορούσε, ούτε ακόμη και αυτή η ναυμαχία του Ναυαρίνου, αν δε είχε η Ρωσία τα δικά της συμφέροντα ενάντια στην Τουρκία. Συγκεκριμένα ο στρατηγός Ντίμπιτς με το Ρωσικό στρατό διάβηκε τον Αίμο και προέλασε στην πεδιάδα της Μαρίτσας, νικώντας τους Τούρκους (Ρωσοτουρκικός πόλεμος 1828-29) και υποχρεώνοντάς τους να υπογράψουν τη Συνθήκη της Αδριανουπόλεως (1829), με την οποία η Ελλάδα αποκτούσε αυτονομία, όπως είχαν ζητήσει οι Τρεις Δυνάμεις (Γαλλία, Αγγλία, Ρωσία) πριν από το Ναυαρίνο.<br /> Έχομε πολλές αρετές, αλλά και πολλά ελαττώματα για τα οποία συχνά στρουθοκαμηλίζομε. Το χιλιοπαινεμένο φιλότιμό μας εύκολα μετατρέπεται σε άκριτη ευθιξία και αλαζονεία, που βλάπτουν το ομαδικό καλό. Ο πόθος για πρωτιά γεννά το φθόνο - ατομικό και τοπικιστικό - με υπηρέτη τον εμπαθή ψόγο. Η ξακουστή φιλοξενία εύκολα μεταλλάσσεται σε ενοχλητική οικειότητα που νομίζει ότι δίνει πολλά και κατά συνέπεια απαιτεί πολλά, με επακόλουθο τη ρήξη. Κυρίως όμως η οικειότητα αμαυρώνει την έννοια του σεβασμού και φθείρει θεσμούς και αξίες. Ο θαυμασμός και η απόδοση επαίνων στους άξιους ενίοτε μετατρέπεται - και όχι πάντα χωρίς υστεροβουλία - σε θεοποιήσεις.<br /> Το εγώ μας είναι υπερτροφικό, ατομικό και εθνικό. Πιστεύομε ότι είμαστε ο περιούσιος λαός. Πιστεύομε ότι όλοι μάς φθονούν, μάς ζηλεύουν, μάς μισούν. Μήπως μισούν και τους αρχαίους Έλληνες; Οι άνθρωποι δεν μισούν τους νεκρούς, έστω και αντίπαλους, αντιθέτως, είναι πρόθυμοι να τους αποδώσουν τιμές. Από τον «Επιτάφιο» έχομε την υπέροχη φράση: «φθόνος γαρ τοις ζώσι προς το αντίπαλον, το δε μη εμποδών ανανταγωνίστω ευνοία τετίμηται». Ή μήπως μας διαχωρίζουν; Γιατί να μας μισούν εμάς τους σήμερα ζωντανούς οι ξένοι; Για τον Πολιτισμό που παράγομε; Για την ωριμότητα και την υψηλή μας παιδεία; Για την τεχνολογική μας εξέλιξη; Για τα θαυμαστά μας δημόσια έργα, ιδίως εκείνα που είναι προϊόν ελληνικών χεριών (μελέτη-κατασκευή); Για τη δικαιοσύνη μας; Για τους πολιτικούς μας; Για την πνευματική μας έξαρση; Για την κοινωνική και οικογενειακή αγωγή μας; Για το σεβασμό και τη γνώση μας προς την ιστορία μας, στο περιβάλλον μας, στη γλώσσα μας; Για την οργάνωση και την λειτουργικότητα της δημόσιας διοίκησης; Για το οδικό και σιδηροδρομικό μας δίκτυο; Για την γρανιτένια ηθική μας και την αταλάντευτη επαγγελματική μας συνείδηση; Για τα ιδανικά ζωής που αφορούν στον πλουτισμό και στη στιγμιαία ηδονή; Για την ευγένεια ψυχής, την πολιτισμένη συμπεριφορά που μας διακρίνουν; Για την «μαγκιά» μας; Για τον τούρκικης ονομασίας «εθνικό» χορό μας, που μετά μανίας επιδιδόμαστε με περίσσιους ακκισμούς;<br /> Προφανώς και δεν γίνεται αναφορά στο σύνολο, αλλά, πιστεύω, σε πολύ μεγάλο ποσοστό, που δεν συνιστά μειοψηφία. Πρώτοι στην Ευρώπη στα τροχαία. Άγνοια κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Κακή οδήγηση. Τελευταίοι στις ήπιες μορφές ενέργειας. Υπέρογκο εθνικό χρέος. Κτηματολόγιο. Ολυμπιακή αεροπορία. Συστηματική παραβίαση νομοθεσίας περιβάλλοντος. Λακκούβες στους δρόμους και «ζαμανφουτισμός». Τελευταίοι στο διαδίκτυο. Πόσα ακόμη;<br /> Υπάρχουν λίγα καλά έργα στην Ελλάδα (ιδίως των τελευταίων ετών), δυστυχώς όμως είναι προϊόν ξένης τεχνολογίας, ξένου management, ξένης εν πολλοίς χρηματοδότησης, ξένων μηχανημάτων. Υπάρχουν επιφανείς Έλληνες, ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΟΜΩΣ ΚΥΡΙΩΣ. Τι γίνεται με τους Έλληνες τής Ελλάδας, με την υποδομή τής Ελλάδας, όχι της Αμερικής, της Γερμανίας κλπ; Έχουν περάσει σχεδόν 200 χρόνια από την σκλαβιά (σύνηθες επιχείρημα). Η περίοδος χάριτος έχει προ πολλού εκπνεύσει. Κι΄ άλλες χώρες είχαν ενδιάμεσους πολέμους. Η Γερμανία και η Ιταλία εμφανίζονται ως ανεξάρτητες ενιαίες χώρες το 1870 (Μπίσμαρκ, Γκαριμπάλντι). Οι ΗΠΑ το 1782. Η Γερμανία καταστράφηκε στο Β΄ Πόλεμο, αλλά έκαμε το θαύμα της. Αντίστοιχα και η Ιταλία. Κι’ αν εμείς είχαμε πολλούς εμφύλιους, το οφείλομε στα ελαττώματα μας. Οι ξένοι δεν θα μπορούσαν να μας εκμεταλλευθούν, τουλάχιστον τόσο πολύ, αν δεν κάναμε τόσα λάθη (π.χ. εκστρατεία του 1919-22 με σύνθημα «επί τα ίχνη του Μ. Αλεξάνδρου», την οποία ξεκινήσαμε πέφτοντας στην παγίδα τών τότε μεγάλων δυνάμεων, που μας έβαλαν να βγάλομε το φίδι από τη τρύπα και μετά μας εγκατέλειψαν). Ξεκινάμε με τετάρτη, και καταλήγομε όπισθεν. Το 1897 δεν αναφέρεται σε σχολικά βιβλία. Οι θρίαμβοι τού 12-13 καλώς ιστορούνται. Το ’40 θριαμβεύσαμε. Στον εμφύλιο σκοτωθήκαμε μεταξύ μας. Στο Κυπριακό δεν κερδίσαμε. Στο Αιγαίο υπάρχει υποχώρηση. Το Σκοπιανό μας χλευάζει. Οι «Τσάμηδες» καραδοκούν. Λύσεις ευνοϊκές που χάθηκαν από διπλωματική μυωπία ή/και από άφρονα λαϊκισμό και κομματικό οππορτουνισμό. Στους αγώνες μας μετά την Επανάσταση του ’21 ως ελεύθερο έθνος, νομίζω πως μόνο σε δύο περιπτώσεις μεγαλουργήσαμε, το 1812-13 και το 1940, ενώ στις άλλες ταπεινωθήκαμε. Το 1912-13 είχαμε ένα καλό πρωθυπουργό, αλλά και ένα καλό αρχιστράτηγο, που αλληλοσυμπληρώνονταν, τουλάχιστον μέχρι τη ρήξη. Το 1940 είχαμε έναν ικανό και τίμιο «δικτάτορα», που τίμησε το Έθνος. Η Ιταλία τότε φάνταζε πολύ πιο τρομερή απ’ ότι η Τουρκία την περίοδο των Ιμίων. Την ώρα που ο Ιταλός πρέσβης επέδιδε το τελεσίγραφο, το «όχι» με τη φράση «συνεπώς έχομε πόλεμο» το είπε ο πρωθυπουργός. Ο Λαός, που την ώρα εκείνη κοιμόταν, το πρωί με τη στάση του συμφώνησε με τον πρωθυπουργό και επιβεβαίωσε το «όχι». Το σημειώνω γιά κάποιους κεχηνότες. <br /> Στην εξωτερική πολιτική συχνά δεν μπορούμε να διακρίνομε το πραγματικά ασήμαντο από το φαινομενικά ασήμαντο, με αποτέλεσμα να ξιφουλκούμε ανόητα για το πρώτο καθιστώντάς το έτσι σημαντικό ή να αδιαφορούμε για το δεύτερο από κακή εκτίμηση και να συνειδητοποιούμε τη σημασία του αργά. (Ο Περικλής στην περίπτωση του Μεγαρικού ζητήματος δεν υποχώρησε στην προτροπή των πολιτικών του αντιπάλων να το ακυρώσει ως «βραχύ», για να αποφευχθεί ο πόλεμος, αλλά τους απάντησε «το γαρ βραχύ τι τούτο πάσαν υμών έχει την βεβαίωσιν και πείραν της γνώμης»).<br /> Κατά τις εθνικές επετείους, μαζί με τους θριάμβους μας, που με ουρανομήκεις επευφημίες διαλαλούμε, ας προτρέπομε εαυτούς και αλλήλους και για αυτοκριτική και περισυλλογή, ατομική και εθνική. <br /> Μία ακροτελεύτια φράση: Ο σοβινιστικός φανατισμός (που κατά κανόνα είναι σύμφυτος με την ιστορική άγνοια, την άκριτη στωμυλία και τον καιροσκοπισμό) δεν συνιστά μετάλλιο πατριωτισμού (κάθε άλλο). Η εχέφρων πολιτική (που κατά κανόνα είναι απόρροια ιστορικής γνώσης, συνδυαστικής σκέψης και μακρόπνοης μελλοντικής αντίληψης) δεν αγγίζεται από τη λάσπη της εθνικής μειοδοσίας.Αχιλ. Σ. Ξανθουλέαςhttp://www.blogger.com/profile/13799414561357505568noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-75740307428236343.post-69027323944235913672009-07-06T04:53:00.000-07:002009-07-06T04:57:18.508-07:00ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ & ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗ - ΤΡΥΠΑ ΟΖΟΝΤΟΣ<br /> Η ατμόσφαιρα τής Γης αποτελείται από δύο κυρίως αέρια, άζωτο (78%) και οξυγόνο (21%). Το υπόλοιπο 1% συμπληρώνουν τα αέρια αργόν, διοξείδιο του άνθρακα, υδρατμοί, υδρογόνο, όζον, μεθάνιο, μονοξείδιο του άνθρακα, ήλιον, νέον, κρυπτόν και ξένον. Η επιστήμη διαιρεί την ατμόσφαιρα στις ακόλουθες πέντε στρώσεις (από κάτω προς τα άνω): Τροπόσφαιρα. Ύψος από 8 χμ στους πόλους έως 16 χμ στον ισημερινό. Είναι ο χώρος που ζούμε και συμβαίνουν όλα τα καιρικά και τα περισσότερα μετεωρικά φαινόμενα, περιλαμβάνει δε την πλειοψηφία των υδρατμών. Η θερμοκρασία μειώνεται με το ύψος και φθάνει στους μείον 50 βαθμούς Κελσίου στις τροπικές ζώνες και μείον 80 στις εύκρατες. Στρατόσφαιρα. Ύψος μέχρι 50 χμ. Η θερμοκρασία με αργό ρυθμό στην αρχή και πιο γρήγορο στη συνέχεια ανεβαίνει στους μείον 3 βαθμούς Κελσίου. Μεσόσφαιρα. Ύψος 90 χμ. Η θερμοκρασία μειώνεται μέχρι τους μείον 110 βαθμούς Κελσίου. Θερμόσφαιρα. Υπερβαίνει τα 1000 χμ. Η θερμοκρασία ανέρχεται στους 1500 βαθμούς Κελσίου (εξ’ ου και το όνομα). Εξώσφαιρα. Εκτείνεται μέχρι περίπου τα 10.000 χμ, που είναι τα έξω όρια της ατμόσφαιρας.<br /> Το ηλιακό φάσμα ακτινοβολίας που εισέρχεται στην ατμόσφαιρα συνίσταται από υπέρυθρη, ορατή, υπεριώδη, Χ , γ, και κοσμική ακτινοβολία. Από αυτή το 31% ανακλάται προς το διάστημα από σύννεφα, ατμοσφαιρικά σωματίδια και επιφάνειες πάγου και χιονιού στη Γη, και το 22% απορροφάται από την ατμόσφαιρα. Το υπόλοιπο 47%, κατά το πλείστον ορατή ακτινοβολία, θερμαίνει την επιφάνεια της Γης, η οποία για λόγους θερμικής ισορροπίας αποβάλει θερμότητα με εκπομπή υπέρυθρης.<br /> Το 10% της εκπεμπόμενης από τη Γη υπέρυθρης ακτινοβολίας διαφεύγει προς το διάστημα και το 90% απορροφάται από ορισμένα αέρια της ατμόσφαιρας (υδρατμοί κυρίως, διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, οξείδιο του αζώτου, όζον), τα οποία με τη σειρά τους θερμαίνονται και εκπέμπουν υπέρυθρη ακτινοβολία. Το 20% διαφεύγει προς το διάστημα και το 80% επιστρέφει στη Γη και την θερμαίνει ξανά.<br /> Η κυκλική αυτή διαδικασία επαναλαμβάνεται μέχρι να εξαντληθεί. Επειδή λειτουργεί σαν ένα θερμοκήπιο για τη Γη, έχουν δοθεί τα ονόματα Φαινόμενο τού Θερμοκηπίου και αέρια θερμοκηπίου.<br /> Αυτή η ανταλλαγή θερμότητας διαμορφώνει στη Γη κλίμα και θερμοκρασιακή ισορροπία που επιτρέπουν την ύπαρξη έμβιας ύλης. Αν διέφευγε αμέσως προς το διάστημα όλη η υπέρυθρη ακτινοβολία, η μέση θερμοκρασία της Γης θα είχε ισορροπήσει στους μείον 18 βαθμούς Κελσίου από τους 15 τώρα. Οιαδήποτε τροποποίηση του φαινομένου θα διαφοροποιήσει τη θερμοκρασιακή ισορροπία στη Γη.<br /> Ανάλογο φαινόμενο θερμοκηπίου παρατηρείται και σε άλλους πλανήτες, με διαφορετικές θερμοκρασιακές ισορροπίες. Έχει λεχθεί χιουμοριστικά πως η Αφροδίτη είναι πολύ καυτή (450 βαθμοί Κελσίου), ο Άρης πολύ κρύος (μείον 53 βαθμοί Κελσίου), η Γη είναι ό,τι πρέπει (15 βαθμοί Κελσίου).<br /> Από τον αιώνα της βιομηχανικής επανάστασης (18ο αι.) άρχισαν να αυξάνονται τα ποσοστά των αερίων θερμοκηπίου από την καύση ορυκτών καυσίμων (βιομηχανία, θέρμανση), από καυσαέρια, από τσιμεντοβιομηχανίες, από καταστροφή τροπικών δασών, από αποσύνθεση οργανικών ουσιών σε χωματερές, από εντατικοποίηση ορυζώνων και αγροκτημάτων εκτροφής ζώων, από αύξηση βακτηριδίων λόγω καλλιέργειας και χρήσης λιπασμάτων αζωτούχων και ζωικών, από παραγωγή προϊόντων νάιλον και νιτρικών οξέων, από παράγωγα στην ιατρική και στα τρόφιμα (π.χ. λεκιθίνη), από παρασκευή προωθητικού καύσιμου πυραύλων, κ.ά.<br /> Στις αρχές του 19ου αι. ο Γάλλος φυσικός και μαθηματικός Φουριέ (Jean Fourier, γνωστός και από τις σειρές και μετασχηματισμούς Φουριέ) διαπίστωσε την ύπαρξη φαινομένου θερμοκηπίου. Στα τέλη του 19ου αι. ο Σουηδός θεμελιωτής της φυσικής χημείας Αρρένιους (August Arrhenius) το επεξεργάστηκε ποσοτικά.<br /> Ήταν όμως στη δεκαετία 1950 που έγινε αντιληπτή η ύπαρξη κλιματικών αλλαγών. Και δεν είναι μόνο αυτό· με την εξέλιξη της τεχνολογίας η ανθρώπινη δραστηριότητα προσθέτει νέα είδη αερίων, όπως διάφορα φθοριούχα παράγωγα στην επεξεργασία αλουμινίου και θειούχα παράγωγα στην παραγωγή ηλεκτρικών μονωτήρων, ιδίως όμως προσθέτει χλωροφθοράνθρακες (και άλλες συναφείς χημικές συνθέσεις) κατά την παραγωγή συστατικών ψυγείων, αφρών για πυροσβεστήρες και έπιπλα και καθίσματα αυτοκινήτων, μονωτικών, διαλυτικών καθαρισμού, αεροζόλ, κλιματιστικών, κλπ. Οι χλωροφθοράνθρακες διαθέτουν πολύ μεγάλη ικανότητα απορρόφησης θερμότητας. Το διοξείδιο του θείου και εν γένει τα οξείδια και οι βιομηχανικές ρυπογόνες ουσίες προκαλούν όξινη βροχή. Το μεθάνιο μειώνει την ικανότητα αυτοκαθαρισμού της ατμόσφαιρας από ρυπαντές και προκαλεί ζημιές στις σοδιές. Το μονοξείδιο του αζώτου από τα καυσαέρια, μετασχηματίζεται σε αιθαλομίχλη.<br /> Η αύξηση των ποσοστών των αερίων θερμοκηπίου και ο εμπλουτισμός τους με νέα αέρια συνεπάγεται τη συγκράτηση μεγαλυτέρων ποσοτήτων υπέρυθρης ακτινοβολίας και επίταση τού φαινομένου θερμοκηπίου. Το κλίμα γίνεται θερμότερο. Την τελευταία 100ετία η μέση θερμοκρασία της Γης αυξήθηκε κατά 0,6 βαθμούς Κελσίου. Το ανεπιθύμητο ανθρωπογενές αυτό φαινόμενο οι επιστήμονες το αποκαλούν Παγκόσμια Θέρμανση. Εάν δεν ληφθούν αποφασιστικά μέτρα, υπάρχει ενδεχόμενο αύξησης της θερμοκρασίας έως 5,8 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100, με κίνδυνο την τήξη τών πολικών πάγων και τών παγετώνων, την άνοδο τής θαλάσσιας στάθμης, παρατεταμένες ανομβρίες, μεγάλες πλημμύρες, τυφώνες κλπ.<br /> Στη στρατόσφαιρα συγκεντρώνεται το 95% περίπου του όζοντος (το όνομα του προκύπτει από το ότι μυρίζει άσχημα). Εκεί σχηματίζει τη στοιβάδα όζοντος, η οποία απορροφά την επικίνδυνη υπεριώδη ακτινοβολία (προκαλεί καρκίνο του δέρματος, βλάβη στο ανοσοποιητικό, καταρράκτη, καταστρέφει τη βλάστηση κ.ά), και πολεμά διάφορους ρυπαντές, όπως μονοξείδιο άνθρακα, οξείδια αζώτου, μεθάνιο κλπ. Συνιστά έτσι μία ασπίδα προστασίας για τη Γη. Γι’ αυτό, το όζον της στρατόσφαιρας αποκαλείται «καλό όζον», ενώ το υπόλοιπο 5% που βρίσκεται στην τροπόσφαιρα είναι το «κακό όζον», διότι δημιουργεί φωτοχημικό νέφος, προκαλεί ερεθισμούς, αναπνευστικά προβλήματα, πονοκεφάλους, ζημιές σε ζώα και φυτά κλπ.<br /> Τη δεκαετία 1970-80 ένα Βρετανικό κέντρο έρευνας περιβάλλοντος, το British Antarctic Survey (BAS), διαπίστωσε δραματικές απώλειες όζοντος πάνω από την Ανταρκτική (νότιος πόλος), σε βαθμό που η σημαντική αραίωση στη στοιβάδα τού όζοντος να δημιουργεί μία τεράστια τρύπα, την Τρύπα του Όζοντος. Αραίωση υπάρχει και στην Αρκτική (βόρειος πόλος) όχι όμως του μεγέθους της Ανταρκτικής. Στον ισημερινό η αραίωση έχει τη μικρότερη τιμή. (Φήμες λένε πως ο δορυφόρος ΤΟΜS είχε προγραμματισθεί να δίδει ως δυσανάγνωστες τις χαμηλές τιμές όζοντος. Η δημοσίευση τών μετρήσεων τού BAS ανάγκασαν τους αρμόδιους να αλλάξουν τη ρύθμιση). <br /> Η αραίωση τού όζοντος οφείλεται στην επενέργεια των εκπεμπόμενων από την ανθρώπινη δραστηριότητα αερίων θερμοκηπίου. Οι διάφοροι χλωροφθοράνθρακες είναι αβλαβείς στην τροπόσφαιρα, όμως στην περιοχή του όζοντος μετασχηματίζονται μέσω χημικών ενώσεων υπό την επίδραση υπεριώδους ακτινοβολίας και παράγουν οξείδια χλωρίου και βρωμίου, τα οποία είναι δολοφόνοι του όζοντος, χαίρουν δε άκρας μακροζωίας φθάνοντας τα 200 χρόνια.<br /> Στην Ανταρκτική δημιουργούνται στο κάτω μέρος της στρατόσφαιρας, κατά τη διάρκεια τού χωρίς ηλιακό φως χειμώνα (Μάιος-Ιούλιος), ισχυροί στροβιλισμοί ανέμων με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (μείον 80 βαθμοί Κελσίου) που προκαλούν την εμφάνιση Πολικών Στρατοσφαιρικών Σύννεφων, τα οποία με τη σειρά τους οδηγούν σε χημικές αντιδράσεις μετατρέπουσες τα ανενεργά στοιχεία χλώριο και βρώμιο σε ενεργές μορφές οξειδίων. Η επιστροφή τού ηλιακού φωτός ενεργοποιεί τη διαδικασία απώλειας του όζοντος. Έτσι η Ανταρκτική έχει «πλεονέκτημα».<br /> Για την προστασία του όζοντος το 1985 στη διάσκεψη της Βιέννης αποφασίσθηκαν οι διαδικασίες συνεργασίας σε διεθνές επίπεδο, και στη βάση αυτή το 1987 υπεγράφη το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ από 36 χώρες, οι οποίες δεσμεύτηκαν να περιορίσουν τις εκπομπές οζοκτόνων αερίων στο ήμισυ μέχρι το 2000, ιδίως χλωροφθορανθράκων, χωρίς όμως να επιτευχθεί ο στόχος. Ακολούθησαν αρκετές αναθεωρητικές διασκέψεις (Ελσίνκι ‘89, Λονδίνο ’90, Ναϊρόμπι ’91, Κοπενχάγκη ’92, Μπανγκόκ ’93, Βιέννη ’95, Μόντρεαλ ’97, Πεκίνο ’99). Το 1989 η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) πρότεινε, με συναίνεση των ΗΠΑ, να εφαρμοσθεί κατά τη διάρκεια του 1990 ολική απαγόρευση, χωρίς πάλι να υπάρξει επιτυχία. Το 2002 εξέδωσε την Οδηγία 2002/3/ΕΚ προς τα μέλη-κράτη. Το 1995 περισσότερα από 100 έθνη συμφώνησαν να σταματήσει η παραγωγή μικροβιοκτόνων από τις αναπτυγμένες χώρες. Το ίδιο έτος είχε σταματήσει η παραγωγή χλωροφθορανθράκων και προβλέπεται μέχρι το 2010 να σταματήσει και από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Επιτρέπεται όμως για μερικά έτη ακόμη η παραγωγή υδροχλωροφθορανθράκων ως υποκατάστατων λόγω μικρής επίδρασης στο όζον. Το 1991 η NASA εκτόξευσε το δορυφόρο UARS (Upper Atmosphere Research Satellite) για να παρακολουθεί το όζον. Σήμερα το Πρωτόκολλο Μόντρεαλ φέρει τις υπογραφές 190 χωρών και κάποια ελπίδα διαφαίνεται. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετεωρολογίας έχει εκτιμήσει ότι μέχρι το 2050 θα αποκατασταθεί το όζον, όμως πρόσφατες έρευνες δείχνουν μακρύτερα. (Στην Ανταρκτική είναι αδύνατες οι μετρήσεις από Μάιο μέχρι Ιούλιο λόγω χειμώνα και απόλυτου σκότους).<br /> Για τις κλιματικές αλλαγές και το φαινόμενο θερμοκηπίου ο ΟΗΕ συγκάλεσε διάσκεψη το 1992 στο Rio de Janeiro. Παραβρέθηκαν αντιπρόσωποι 154 χωρών και συμφώνησαν στη μείωση, μέχρι το 2000, εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τις βιομηχανικές χώρες σε επίπεδα κάτω του 1990. Αποφασίσθηκε δε να γίνονται, με αρχή το 1995, διασκέψεις κάθε έτος (Βερολίνο, Γενεύη, Κυότο, Βουένος Άιρες, Μπον, Χάγη, Μπον & Μαρακές, Νέο Δελχί, Μιλάνο, Βουένος Άιρες, Μόντρεαλ, Ναϊρόμπι, Μπαλί, Βαρσοβία, Κοπεγχάγη). Στη διάσκεψη του Κυότο το 1997 υπεγράφη το Πρωτόκολλο του Κυότο, σύμφωνα με το οποίο οι βιομηχανικές χώρες αναλαμβάνουν την υποχρέωση να μειώσουν, από το 2008 μέχρι το 2012, τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά μέσον όρο 5,2% κάτω των ορίων του 1990, με κάποιες εξαιρέσεις σε αναπτυσσόμενες χώρες και σε ειδικά ιατρικά θέματα, και με δυνατότητα σε χώρες που έχουν επιτύχει το στόχο, να πουλάνε την επιπλέον μείωση σε άλλες που έχουν δυσκολία στη μείωση. Η επικύρωση του πρωτοκόλλου από τις χώρες που υπέγραψαν δεν έχει ολοκληρωθεί και αδρανεί, ιδίως από το 2001 που οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν πως η επικύρωση θα ήταν πολύ δαπανηρή, εναντιώθηκαν δε στο μέτρο απαλλαγής των αναπτυσσόμενων χωρών. Ανάλογη στάση είχε και η Αυστραλία. Μέχρι τώρα το έχουν επικυρώσει 172 χώρες, το 62% περίπου των υπόχρεων χωρών. Οι ΗΠΑ και η Αυστραλία συνεχίσουν την άρνηση.<br /> Το πρωτόκολλο άφησε πολλά θέματα ανοιχτά για επίλυση στις ετήσιες διασκέψεις περί κλιματικών αλλαγών. Στην ανεπιτυχή της Χάγης το 2000 υπήρξε διαφωνία μεταξύ Ε.Ε και ΗΠΑ, Καναδά, Ιαπωνίας, Αυστραλίας, που ήθελαν μέτρα πιο χαλαρά. Στη Μπον και στο Μαρακές το 2001 υπήρξε κάποια πρόοδος. Στο Μόντρεαλ το 2005 η διάσκεψη αποτέλεσε την πρώτη συνέχεια του πρωτοκόλλου Κυότο και αποφασίστηκε η επέκταση της ισχύος του πέραν του 2012. Στη δεύτερη συνέχεια στο Ναϊρόμπι το 2006 ακούστηκε ο ειρωνικός για κάποιους αντιπροσώπους όρος περί «τουριστών κλίματος-climate tourists». Η τρίτη θα γίνει στο Μπαλί το Δεκέμβριο 2007, η τέταρτη στη Βαρσοβία το 2008 και η πέμπτη στην Κοπεγχάγη το 2009. Στη μη δεσμευτική διακήρυξη της Ουάσινγκτον το Φεβρουάριο 2007 οι G8 (ΗΠΑ, Καναδάς, Ρωσία, Ιαπωνία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ιταλία) και επιπλέον Κίνα, Ινδία, Βραζιλία, Μεξικό και Νότιος Αφρική, συμφώνησαν κατ΄αρχήν στη σύνταξη εντός του 2009 ενός πρωτοκόλλου διαδόχου του Κυότο. Πέραν των πιο πάνω, διάφορα συνέδρια συγκαλούνται συχνά σε διάφορα μέρη της γης. Τον Ιανουάριο 2007 οι χώρες της ΕΕ συμφώνησαν σε Ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική με μείωση εκπομπών αερίων κατά 20% μέχρι το 2020, και αύξηση κατά περίπου 14% στην παραγωγή ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Δεσμεύθηκαν ακόμη να προχωρήσουν και σε άλλα μέτρα, όπως παραγωγή καυσίμου από φυτά και χρήση λαμπτήρων φθορισμού.<br /> Στα μαθηματικά μοντέλα με υπολογιστές οι παράμετροι προσομοίωσης δεν είναι πλήρως διακριβωμένες ποιοτικά και ποσοτικά. Π.χ. θα μπορούσε να διατυπωθεί πως η αύξηση της θερμοκρασίας τής επιφάνειας της γης θα προκαλέσει μεγαλύτερη εξάτμιση και κατά συνέπεια περισσότερα σύννεφα, οπότε και μεγαλύτερη ποσότητα ανακλώμενης προς το διάστημα ηλιακής ακτινοβολίας, μειώνοντας έτσι το απορροφούμενο από την επιφάνεια της γης ποσοστό ενέργειας, με αποτέλεσμα μικρότερη αύξηση της θερμοκρασίας και τελικά κάποιο αντιζύγισμα στην επιφερόμενη από το φαινόμενο θερμοκηπίου αύξηση. Το συμπέρασμα είναι πως η ανθρωπότητα και σε αυτό το πρόβλημα πρέπει να διατρέξει, γρήγορα και αποφασιστικά, δρόμο ούτε βραχύ, ούτε εύκολο. <br /> Αχιλ. Σ. Ξανθουλέας<br /> Dott. Πολιτικός Μηχανικός<br /> ΜSc Υδραυλικός-Υδρολόγος Μηχανικός<br /> τ. Τομεάρχης ΔΕΗ - Ίλαρχος ε.αΑχιλ. Σ. Ξανθουλέαςhttp://www.blogger.com/profile/13799414561357505568noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-75740307428236343.post-67499789277141144962009-07-06T04:36:00.000-07:002009-07-06T04:38:06.441-07:00Αχιλ. Σ. Ξανθουλέαςhttp://www.blogger.com/profile/13799414561357505568noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-75740307428236343.post-67413510644001250532009-07-06T04:23:00.000-07:002011-08-17T03:55:07.423-07:00Εθνική υπερηφάνεια και εθνική διχόνοια. Λίγη εθνική αυτοκριτική.<div>Αχιλ. Σ. Ξανθουλέας<br />Dott. Πολιτικός Μηχανικός - MSc. Yδραυλικός-Υδρολόγος Μηχανικός<br />Ίλαρχος ε.α – τ. Τομεάρχης ΔΕΗ<br /> Νομίζω ότι συχνά με ευκολία κραυγάζομε εθνικές κορώνες ιστορικής υπερηφάνειας, χωρίς να έχομε ένα επαρκές ιστορικό γνώθι σ’αυτόν, απαραίτητο υπαρξιακό υπόβαθρο τών σημερινών Ελλήνων και κυρίως του Ελληνικού Έθνους. Να υμνούμε τα καλά, αλλά να γνωρίζομε και τα άσχημα, με διάθεση αυτοκριτικής, συναίσθημα θλίψης όπου απαιτείται, και πρόθεση βελτίωσης. Το «καλάμι» είναι επικίνδυνο. Μαθαίνομε την ιστορία εμποτισμένη στο σοβινισμό και λογοκριμένη από τα αρνητικά. Μαθαίνομε ιστορία με παρωπίδες. Είναι λάθος. «Εθνικό είναι το αληθινό».<br /> Με την πτώση τής Κωνσταντινούπολης και την κατά συνέπεια ολοκληρωτική διάλυση τού ήδη απελπιστικά συρρικνωμένου και εγκαταλειμμένου από τη Δύση Βυζαντίου, η Ελλάδα πέρασε από τη σχετικά ανώδυνη Βυζαντινή κυριαρχία, στην έντονα επώδυνη Οθωμανική. Κάποια τμήματα όπως η Κρήτη, η Ρόδος, η Κύπρος, οι Κυκλάδες και τα Επτάνησα έμειναν υπό Φράγκικη ή Ενετική κυριαρχία, άλλα όπως ο Μιστράς βρέθηκαν υπό Ελληνική διοίκηση. Με το χρόνο όμως τα περισσότερα κατακτήθηκαν από τους Τούρκους.<br /> Είχε ήδη πάψει η Ελλάδα να είναι ανεξάρτητο κράτος από το 146 π.Χ. όταν ο Ρωμαίος στρατηγός Μόμμιος νίκησε στη Λευκόπετρα τού Ισθμού της Κορίνθου την Αχαϊκή Συμπολιτεία υπό το στρατηγό Δίαιο, και η Ελλάδα έγινε Ρωμαϊκή επαρχία. Είχαν προηγηθεί οι συνήθεις έριδες και διαμάχες μεταξύ των Ελληνικών πόλεων και κυρίως της Σπάρτης (Δωριέων) και των Αχαιών. Πολλοί Έλληνες, από παντού, ήταν φιλορρωμαίοι. Οι Αθηναίοι - έντονα φιλορωμαίοι - μάλλον δεν έδειξαν πολύ ενδιαφέρον για τα Ελληνικά πράγματα. Δεν υπήρχε ικανός ηγέτης (όπως π.χ. ο Αλέξανδρος) για έναν ενωμένο Ελληνικό στρατό.<br /> Με την πτώση του Βυζαντίου πολλά αξιόλογα και μορφωμένα άτομα έφυγαν στη Δύση. Από αυτά που έμειναν τα περισσότερα αφομοιώθηκαν-και εν πολλοίς αξιοποιήθηκαν-από την πολιτική δομή τής νέας δύναμης, τής Οθωμανικής. Έντονη η έλλειψη ικανών ηγετών, πολιτικών και στρατιωτικών.<br /> Ο Χριστιανισμός σπαραζόταν από τις διαμάχες τής ορθοδοξίας και του καθολικισμού, προς τέρψη τών Οθωμανών (κρειττότερον φακιόλιον τουρκικόν ή καλύπτρα λατινική, έλεγε ο δεύτερος μετά το Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Λουκάς Νοταράς). Ο Γεννάδιος Σχολάριος χρίσθηκε Πατριάρχης από τον Μωάμεθ τον πορθητή.<br /> Η οικονομική ελίτ εμπόρων που αναπτύχθηκε αρκετά πριν από την επανάσταση του ’21, από την οποία θα μπορούσε να αναδειχθεί μία ηγετική φυσιογνωμία, δεν φαινόταν διατεθειμένη να διακυβεύσει τα κεκτημένα της. Μόνον όταν οι Οθωμανοί έσφιξαν την τάξη αυτή με ασφυκτικές υποχρεώσεις, άρχισε να ωριμάζει η σκέψη απεξάρτησης και απελευθέρωσης. Οι συνέπειες όμως ενός πολέμου και οι μεγάλες οικονομικές επιβαρύνσεις συνιστούσαν ανασταλτικό παράγοντα.<br /> Αναπτύχθηκαν διάφορες ένοπλες ομάδες: Οι «κλέφτες» - κυρίως απόκληροι και καταδιωγμένοι - ξεκίνησαν σαν ληστές και πειρατές για να ζήσουν. Ήταν γενναίοι και σκληροτράχηλοι. Ενέπνεαν δέος. Επίσης οι «αρματολοί», που είχαν την έγκριση των Οθωμανών να οπλοφορούν και να δρούν σαν αντίπαλο δέος των κλεφτών ή για να εισπράττουν φόρους. Με το χρόνο επικράτησε στους αρματολούς ο νεποτισμός και δημιουργήθηκαν «δυναστείες», σόγια και τζάκια. Ατόνησε και η προθυμία τους στο κυνήγι των κλεφτών. Εξέχοντα ονόματα και από τους κλέφτες και από τους αρματολούς καλούνταν συχνά από Οθωμανούς, αλλά και από πλούσιους χριστιανούς, ως σωματοφύλακες. Δημιουργήθηκαν έτσι οι «κάποι».<br /> Στην πρό του 1821 Ελλάδα δεν υπήρχε ένοπλη δύναμη μάχης, στρατιωτικά οργανωμένη, με εξαίρεση τη Μάνη. Από τις πιο πάνω τρείς τάξεις, κυρίως, ξεπετάχθηκαν οι ηγέτες του ’21. Δεν μπορούσαν όμως μόνοι να αντέξουν τα έξοδα του αγώνα και έπρεπε να δέχονται χρηματοδότηση από εύπορους εμπόρους και γαιοκτήμονες. Ήταν αναμενόμενη η έκρηξη τού αλληλοσπαραγμού, αντί της κοινής αντιμετώπισης τού κοινού για όλους εχθρού. Μετά τα Περσικά, Ελληνικές πόλεις, κατά καιρούς, συμμαχούσαν με τους Πέρσες εναντίον άλλων Ελληνικών πόλεων. Στον αγώνα του ΄21 ο Ελληνισμός δεν έφθασε εκεί (μεμονωμένα μόνο άτομα), αλλά η διχόνοια, έμμεσα, οδήγησε σχεδόν στο ίδιο αποτέλεσμα, δηλ. στην αντιπαλότητα μεταξύ των Ελλήνων. Τα δύο κόμματα, το ένα πολιτικής υπόστασης, το «αρχοντικό», δηλ. εύποροι, αλλά και γραμματισμένοι, συνήθως της διασποράς, και το άλλο στρατιωτικής δομής, το «καπετανίστικο», δηλ. οι οπλαρχηγοί, ξέχασαν ότι ο εχθρός είναι απέναντι και για τα δύο, και συχνά πολεμούσαν μεταξύ τους. Η Εθνοσυνέλευση του 1823 στο Άστρος Κυνουρίας, κάτι θλιβερό μας λέει. Συχνά-πυκνά η διαπλοκή και τα συμφέροντα αμαύρωσαν συνειδήσεις, και το κυριότερο αμαύρωσαν και πυρπόλησαν τον αγώνα.<br /> Δυστυχώς ο αγώνας του ’21 δεν θα καρποφορούσε, ούτε ακόμη και αυτή η ναυμαχία του Ναυαρίνου, αν δε είχε η Ρωσία τα δικά της συμφέροντα ενάντια στην Τουρκία. Συγκεκριμένα ο στρατηγός Ντίμπιτς με το Ρωσικό στρατό διάβηκε τον Αίμο και προέλασε στην πεδιάδα της Μαρίτσας, νικώντας τους Τούρκους (Ρωσοτουρκικός πόλεμος 1828-29) και υποχρεώνοντάς τους να υπογράψουν τη Συνθήκη της Αδριανουπόλεως (1829), με την οποία η Ελλάδα αποκτούσε αυτονομία, όπως είχαν ζητήσει οι Τρεις Δυνάμεις (Γαλλία, Αγγλία, Ρωσία) πριν από το Ναυαρίνο.<br /> Έχομε πολλές αρετές, αλλά και πολλά ελαττώματα για τα οποία συχνά στρουθοκαμηλίζομε. Το χιλιοπαινεμένο φιλότιμό μας εύκολα μετατρέπεται σε άκριτη ευθιξία και αλαζονεία, που βλάπτουν το ομαδικό καλό. Ο πόθος για πρωτιά γεννά το φθόνο - ατομικό και τοπικιστικό - με υπηρέτη τον εμπαθή ψόγο. Η ξακουστή φιλοξενία εύκολα μεταλλάσσεται σε ενοχλητική οικειότητα που νομίζει ότι δίνει πολλά και κατά συνέπεια απαιτεί πολλά, με επακόλουθο τη ρήξη. Κυρίως όμως η οικειότητα αμαυρώνει την έννοια του σεβασμού και φθείρει θεσμούς και αξίες. Ο θαυμασμός και η απόδοση επαίνων στους άξιους ενίοτε μετατρέπεται - και όχι πάντα χωρίς υστεροβουλία - σε θεοποιήσεις.<br /> Το εγώ μας είναι υπερτροφικό, ατομικό και εθνικό. Πιστεύομε ότι είμαστε ο περιούσιος λαός. Πιστεύομε ότι όλοι μάς φθονούν, μάς ζηλεύουν, μάς μισούν. Μήπως μισούν και τους αρχαίους Έλληνες; Οι άνθρωποι δεν μισούν τους νεκρούς, έστω και αντίπαλους, αντιθέτως, είναι πρόθυμοι να τους αποδώσουν τιμές. Από τον «Επιτάφιο» έχομε την υπέροχη φράση: «φθόνος γαρ τοις ζώσι προς το αντίπαλον, το δε μη εμποδών ανανταγωνίστω ευνοία τετίμηται». Ή μήπως μας διαχωρίζουν; Γιατί να μας μισούν εμάς τους σήμερα ζωντανούς οι ξένοι; Για τον Πολιτισμό που παράγομε; Για την ωριμότητα και την υψηλή μας παιδεία; Για την τεχνολογική μας εξέλιξη; Για τα θαυμαστά μας δημόσια έργα, ιδίως εκείνα που είναι προϊόν ελληνικών χεριών (μελέτη-κατασκευή); Για τη δικαιοσύνη μας; Για τους πολιτικούς μας; Για την πνευματική μας έξαρση; Για την κοινωνική και οικογενειακή αγωγή μας; Για το σεβασμό και τη γνώση μας προς την ιστορία μας, στο περιβάλλον μας, στη γλώσσα μας; Για την οργάνωση και την λειτουργικότητα της δημόσιας διοίκησης; Για το οδικό και σιδηροδρομικό μας δίκτυο; Για την γρανιτένια ηθική μας και την αταλάντευτη επαγγελματική μας συνείδηση; Για τα ιδανικά ζωής που αφορούν στον πλουτισμό και στη στιγμιαία ηδονή; Για την ευγένεια ψυχής, την πολιτισμένη συμπεριφορά που μας διακρίνουν; Για την «μαγκιά» μας; Για τον τούρκικης ονομασίας «εθνικό» χορό μας, που μετά μανίας επιδιδόμαστε με περίσσιους ακκισμούς;<br /> Προφανώς και δεν γίνεται αναφορά στο σύνολο, αλλά, πιστεύω, σε πολύ μεγάλο ποσοστό, που δεν συνιστά μειοψηφία. Πρώτοι στην Ευρώπη στα τροχαία. Άγνοια κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Κακή οδήγηση. Τελευταίοι στις ήπιες μορφές ενέργειας. Υπέρογκο εθνικό χρέος. Κτηματολόγιο. Ολυμπιακή αεροπορία. Συστηματική παραβίαση νομοθεσίας περιβάλλοντος. Λακκούβες στους δρόμους και «ζαμανφουτισμός». Τελευταίοι στο διαδίκτυο. Πόσα ακόμη;<br /> Υπάρχουν λίγα καλά έργα στην Ελλάδα (ιδίως των τελευταίων ετών), δυστυχώς όμως είναι προϊόν ξένης τεχνολογίας, ξένου management, ξένης εν πολλοίς χρηματοδότησης, ξένων μηχανημάτων. Υπάρχουν επιφανείς Έλληνες, ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΟΜΩΣ ΚΥΡΙΩΣ. Τι γίνεται με τους Έλληνες τής Ελλάδας, με την υποδομή τής Ελλάδας, όχι της Αμερικής, της Γερμανίας κλπ; Έχουν περάσει σχεδόν 200 χρόνια από την σκλαβιά (σύνηθες επιχείρημα). Η περίοδος χάριτος έχει προ πολλού εκπνεύσει. Κι΄ άλλες χώρες είχαν ενδιάμεσους πολέμους. Η Γερμανία και η Ιταλία εμφανίζονται ως ανεξάρτητες ενιαίες χώρες το 1870 (Μπίσμαρκ, Γκαριμπάλντι). Οι ΗΠΑ το 1782. Η Γερμανία καταστράφηκε στο Β΄ Πόλεμο, αλλά έκαμε το θαύμα της. Αντίστοιχα και η Ιταλία. Κι’ αν εμείς είχαμε πολλούς εμφύλιους, το οφείλομε στα ελαττώματα μας. Οι ξένοι δεν θα μπορούσαν να μας εκμεταλλευθούν, τουλάχιστον τόσο πολύ, αν δεν κάναμε τόσα λάθη (π.χ. εκστρατεία του 1919-22 με σύνθημα «επί τα ίχνη του Μ. Αλεξάνδρου», την οποία ξεκινήσαμε πέφτοντας στην παγίδα τών τότε μεγάλων δυνάμεων, που μας έβαλαν να βγάλομε το φίδι από τη τρύπα και μετά μας εγκατέλειψαν). Ξεκινάμε με τετάρτη, και καταλήγομε όπισθεν. Το 1897 δεν αναφέρεται σε σχολικά βιβλία. Οι θρίαμβοι τού 12-13 καλώς ιστορούνται. Το ’40 θριαμβεύσαμε. Στον εμφύλιο σκοτωθήκαμε μεταξύ μας. Στο Κυπριακό δεν κερδίσαμε. Στο Αιγαίο υπάρχει υποχώρηση. Το Σκοπιανό μας χλευάζει. Οι «Τσάμηδες» καραδοκούν. Λύσεις ευνοϊκές που χάθηκαν από διπλωματική μυωπία ή/και από άφρονα λαϊκισμό και κομματικό οππορτουνισμό. Στους αγώνες μας μετά την Επανάσταση του ’21 ως ελεύθερο έθνος, νομίζω πως μόνο σε δύο περιπτώσεις μεγαλουργήσαμε, το 1812-13 και το 1940, ενώ στις άλλες ταπεινωθήκαμε. Το 1912-13 είχαμε ένα καλό πρωθυπουργό, αλλά και ένα καλό αρχιστράτηγο, που αλληλοσυμπληρώνονταν, τουλάχιστον μέχρι τη ρήξη. Το 1940 είχαμε έναν ικανό και τίμιο «δικτάτορα», που τίμησε το Έθνος. Η Ιταλία τότε φάνταζε πολύ πιο τρομερή απ’ ότι η Τουρκία την περίοδο των Ιμίων. Την ώρα που ο Ιταλός πρέσβης επέδιδε το τελεσίγραφο, το «όχι» με τη φράση «συνεπώς έχομε πόλεμο» το είπε ο πρωθυπουργός. Ο Λαός, που την ώρα εκείνη κοιμόταν, το πρωί με τη στάση του συμφώνησε με τον πρωθυπουργό και επιβεβαίωσε το «όχι». Το σημειώνω γιά κάποιους κεχηνότες. <br /> Στην εξωτερική πολιτική συχνά δεν μπορούμε να διακρίνομε το πραγματικά ασήμαντο από το φαινομενικά ασήμαντο, με αποτέλεσμα να ξιφουλκούμε ανόητα για το πρώτο καθιστώντάς το έτσι σημαντικό ή να αδιαφορούμε για το δεύτερο από κακή εκτίμηση και να συνειδητοποιούμε τη σημασία του αργά. (Ο Περικλής στην περίπτωση του Μεγαρικού ζητήματος δεν υποχώρησε στην προτροπή των πολιτικών του αντιπάλων να το ακυρώσει ως «βραχύ», για να αποφευχθεί ο πόλεμος, αλλά τους απάντησε «το γαρ βραχύ τι τούτο πάσαν υμών έχει την βεβαίωσιν και πείραν της γνώμης»).<br /> Κατά τις εθνικές επετείους, μαζί με τους θριάμβους μας, που με ουρανομήκεις επευφημίες διαλαλούμε, ας προτρέπομε εαυτούς και αλλήλους και για αυτοκριτική και περισυλλογή, ατομική και εθνική. <br /> Μία ακροτελεύτια φράση: Ο σοβινιστικός φανατισμός (που κατά κανόνα είναι σύμφυτος με την ιστορική άγνοια, την άκριτη στωμυλία και τον καιροσκοπισμό) δεν συνιστά μετάλλιο πατριωτισμού (κάθε άλλο). Η εχέφρων πολιτική (που κατά κανόνα είναι απόρροια ιστορικής γνώσης, συνδυαστικής σκέψης και μακρόπνοης μελλοντικής αντίληψης) δεν αγγίζεται από τη λάσπη της εθνικής μειοδοσίας. <br /> asxanthouleas </div>Αχιλ. Σ. Ξανθουλέαςhttp://www.blogger.com/profile/13799414561357505568noreply@blogger.com0